Εξω από το Ολυμπιακό Στάδιο της Ρώμης υπάρχει μια τεράστια στήλη, ένας «οβελίσκος», που φέρει το όνομα του Μουσολίνι. Είναι από τα πιο εντυπωσιακά πράγματα που έχω δει ποτέ σε ...γήπεδο. Οταν ρώτησα σχετικά μου είπαν ότι όσες φορές έχει προταθεί από κάποιους να τον ξεριζώσουν, οι Ρωμαίοι έχουν αποφανθεί πως δεν χρειάζεται. Αυτό εξηγεί πολλά για την πολιτική στην Ιταλία, αλλά δεν εξηγεί τα πάντα. Υπάρχουν και άλλα φασιστικά μνημεία στη χώρα, τα οποία τελούν υπό «ιστορική προστασία». Οι Μιλανέζοι πρόσφατα αποφάσισαν να μετονομάσουν δρόμους και πλατείες που είχαν αντίστοιχα φασιστικά ονόματα και γενικώς ειρωνεύονται τους Ρωμαίους για την προσκόλλησή τους στο (φασιστικό) παρελθόν.

Αλλά εδώ πάλι βρίσκεται ένα άλλο παράδοξο. Το Μιλάνο που διεκδικεί τον τίτλο της «προοδευτικής» πόλης έχει σήμερα ένα σοσιαλιστή δήμαρχο, τον Τζιουζέπε Σάλα, ο οποίος μάλιστα θεωρείται ως η μοναδική ελπίδα για να αναλάβει το Δημοκρατικό Κόμμα, το οποίο οδήγησε σχεδόν στην ολική εξαφάνιση ο Ματέο Ρέντσι. Αλλά το Μιλάνο είναι η πόλη που «μεγαλούργησε» ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, αυτός που μετέτρεψε τον λαϊκισμό σε επιστήμη στη χώρα και θεωρείται από πολλούς ως ο πνευματικός πατέρας των όσων διαδραματίζονται σήμερα εκεί. Αλλωστε ο «καβαλιέρε» ακόμα ονειρεύεται να επιστρέψει στην κυβέρνηση έστω και ως «τσόντα» του Ματέο Σαλβίνι.

Ολα αυτά τα γράφω για να εξηγήσω ότι η πολιτική ζωή στην Ιταλία παραμένει εξαιρετικά περίπλοκη, αλλά και δέσμια του παρελθόντος που έχει πολλές μελανές στιγμές, αλλά από την άλλη έχει δώσει και προσωπικότητες σαν τον Αλμπέρτο Σπινέλι, τον ευρωκομμουνιστή με τα μεγάλα σχέδια. Γι' αυτό και οι απλοϊκές απαντήσεις στην περίπτωση της πανέμορφης αυτής χώρας δεν είναι καθόλου κατάλληλες για να ερμηνεύσουν τα όσα γίνονται, αλλά κυρίως δεν ενδείκνυνται ως προφητείες για το μέλλον.