Η τάση των Βρετανών να στοιχηματίζουν για τα πιο απίθανα πράματα, μπορεί να ικανοποιείται από την τεράστια ποικιλία σεναρίων για το Brexit, που δίνει ευκαιρία να ποντάρει κανείς σε πολυάριθμους συνδυασμούς γεγονότων. Ανεξάρτητα από το τι θα γίνει στο τέλος υπάρχουν μια σειρά από διαπιστώσεις, τις οποίες μπορεί να κάνει κανείς, για να κατανοήσει την τεράστια ανατροπή, που σηματοδοτεί αυτό το συμβάν για ένα πολιτικό σύστημα με μακρά κοινοβουλευτική παράδοση και το τι συνέπειες μπορεί να επιφέρει και στο πολιτικό σκηνικό σε άλλες χώρες.
Η πολυσυλλεκτικότητα των κομμάτων μπορεί τελικά να αποδειχθεί μειονέκτημα τους. Η εξέγερση των βουλευτών των πίσω εδράνων είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της όλης διαδικασίας. Μπορεί το πλειοψηφικό σύστημα να εγγυάται στο δικομματισμό ποσοστά 90% μέσα στη Βουλή, αλλά τα κόμματα δεν είναι καθόλου συμπαγή με εξαίρεση τις διαδικασίες που μπορεί να οδηγήσουν στην πτώση μιας κυβέρνησης. Εκφράζουν διαφορετικά κοινωνικά στρώματα και ομάδες και δεν είναι καθόλου εύκολο για τον αρχηγό να τα κρατά δεμένα πίσω του.
Η σχέση με την ΕΕ αποδείχτηκε ότι σε μεγάλο βαθμό έχει ξεπεράσει τον παραδοσιακό διαχωρισμό Αριστεράς-Δεξιάς και έχει να κάνει με το πώς φαντάζεται κανείς την Ευρώπη, αν δηλαδή την βλέπει ως ένα συντηρητικό δημιούργημα που θα συνεχίσει να υπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα, αν τη θεωρεί εχθρό της όποιας «καθαρής» πατρίδας, ή αν την βλέπει σαν ένα πρότζεκτ που μπορεί να δώσει απαντήσεις στο νεοφιλελευθερισμό τέτοιες που καμιά χώρα μόνη της δε μπορεί.# Οι χαρισματικοί ηγέτες δεν υπάρχουν πια, αλλά ακόμα και αν υπήρχαν θα ήταν πολύ δύσκολο να σύρουν από πίσω τους την κομματική βάση χωρίς καμιά επιφύλαξη. Ετσι κι αλλιώς στην εποχή του διαδικτύου, όπου το παραμικρό λάθος γίνεται viral μέσα σε δευτερόλεπτα είναι δύσκολο να χτιστούν προφίλ αψεγάδιαστων και χαρισματικών ηγετών.
Η ψήφος για το Brexit ήταν σε μεγάλο βαθμό και μια ψήφος ενάντια στο κατεστημένο, ενάντια στους τραπεζίτες, το πολιτικό αλλά και το μιντιακό σύστημα. Η εκδήλωση προθέσεων και επιθυμιών από αυτό το σύστημα μπορεί τελικά να επιφέρει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Επίσης αποδείχτηκε ότι αυτό που φαινομενικά θεωρείται ηλεκτρονική υπερπληροφόρηση, τελικά αποδεικνύεται μια ρηχή, επιφανειακή, φαφλατάδικη παρουσίαση «τίτλων», που ευνοούν περισσότερο την παραπληροφόρηση και σίγουρα όχι τη γνώση.
Τα παιχνίδια με το μεταναστευτικό μπορεί να αποδειχθούν ολέθρια, αφού στρίβουν ολόκληρες κοινωνίες σε απάτητα μονοπάτια. Είτε το θέλουμε, είτε όχι ένας από τους λόγους για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν ο φόβος των «ξένων» που θα εισβάλουν στην χώρα. Το πρόβλημα αυτό έδωσε την ευκαιρία στον εθνικισμό να διεκδικήσει το δικαίωμα να παρουσιάζεται ως «αντικειμενικός καταγραφέας προβλημάτων» για τα οποία οι πολιτικές ελίτ έμοιαζαν ανίκανες να τα αντιμετωπίσουν.
Η «πολιτιστική ηγεμονία» της Βρετανίας που ξεδιπλώθηκε στις τρεις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα με τη μουσική, το σινεμά, τον τρόπο ζωής, την πολυπολιτισμικότητα πνίγηκε κάτω από αυτό τον εθνικισμό, που προτιμά να ποντάρει σε μια κιτς φολκλορική νοσταλγία, που καταλήγει στην εσωστρέφεια.
Ο αντιγερμανισμός μοιάζει σήμερα με μια κυρίαρχη τάση σε πάρα πολλές ευρωπαϊκές κοινωνίες. Η παντοδυναμία της Γερμανίας προκαλεί καχυποψίες, ανησυχίες, ανασφάλειες και αναπαράγει στερεότυπα. Φυσικά και δεν είναι ουρανοκατέβατος. Εχει βάση, αλλά δεν αποτελεί την μοναδική αιτία για τα προβλήματα άλλων κοινωνιών τα οποία είναι ενδογενή. Είναι επίσης λάθος να περιμένεις να σου λύσουν το πρόβλημα, αυτοί που υπαινίσσεσαι ότι στο δημιούργησαν, δηλαδή οι Γερμανοί, κάτι που συχνά στη διαδικασία διαπραγμάτευσης με την ΕΕ φάνηκε λανθασμένα να πιστεύουν οι Βρετανοί συντηρητικοί. Αλλά ακόμα και τώρα μερίδα του τύπου έμοιαζε να ελπίζει ότι η Ανγκέλα Μέρκελ θα παίξει το ρόλο του «από μηχανής Θεού» για να σώσει την Τερέζα Μέι.
Η Αριστερά πρέπει να αναπροσδιορίσει τον τρόπο που απευθύνεται στους πολίτες. Ο Τζέρεμυ Κόρμπιν έκανε το μεγάλο άλμα κέρδισε την ηγεσία του κόμματος, αλλά από τη στιγμή εκείνη και μετά δεν κατάφερε να κάνει το μεγάλο βήμα, που θα έπειθε την κοινωνία ότι είναι αυτός που μπορεί να λύσει το αδιέξοδο, έτσι ώστε να κατακτήσει μια πλειοψηφία που θα τον έφερνε στην εξουσία. Δεν είναι μόνο τα ποσοστά του «κολλημένα». Αυτό που ανησυχεί είναι τα πολιτικά κολλήματα, που φαίνεται κάποιες φορές να αδυνατεί να ξεπεράσει.
