Θα έχετε ίσως ακούσει σε κάποια συζήτηση την «προφητεία» ότι ο επόμενος πόλεμος θα γίνει για το νερό. Με δεδομένη την κλιματική αλλαγή, την επιβάρυνση του περιβάλλοντος, αλλά και το γεγονός ότι ήδη σήμερα πολλά εκατομμύρια ανθρώπων ή μάλλον δισεκατομμύρια δεν έχουν σταθερή και εγγυημένη πρόσβαση σε καθαρό νερό το σενάριο δε μοιάζει και τόσο φανταστικό.
Η διένεξη Αιγύπτου-Αιθιοπίας, με ενδιάμεσο το Σουδάν που κορυφώνεται αυτές τις μέρες για το θέμα φέρνει στο μυαλό αυτή την πρόβλεψη. Η χώρα των πυραμίδων ζητά πλέον και την παρέμβαση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το παράδοξο είναι ότι σε αυτόν τον φραστικό μέχρι στιγμής, αλλά γεμάτο απειλές πόλεμο, εμπλέκεται και ο άνθρωπος που το 2019 βραβεύτηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Δηλαδή ο πρωθυπουργός της Αιθιοπίας Abiy Ahmed Ali, χάρις στη συμβολή του οποίου, όπως έκρινε η επιτροπή, έγινε δυνατό να τερματιστεί μία σύρραξη 20 ετών με την Ερυθραία.
Η τωρινή διένεξη έχει φυσικά βαθύτερες ρίζες και αφορά το Νείλο, τον ποταμό που είναι σημαντικός για την οικονομία αρκετών χωρών της Αφρικής και φυσικά και για την Αίγυπτο.
Ολα ξεκίνησαν από την απόφαση της Αιθιοπίας να κατασκευάσει το αποκαλούμενο «Μεγάλο Φράγμα της Αιθιοπικής Αναγέννησης» στα σύνορα με το Σουδάν στον «γαλάζιο» Νείλο. Είναι ένα γιγαντιαίο έργο, από το οποίο προσδοκά πολλά η Αιθιοπία και το οποίο ξεκίνησε εδώ και μια δεκαετία. Το φράγμα θα έχει ύψος 145 μέτρων και θα εκτείνεται σε 2 χιλιόμετρα. Με την ολοκλήρωσή του έργου το 2022 θα έχει δημιουργηθεί μια από τις μεγαλύτερες τεχνητές λίμνες στην Αφρική και ένα υδροηλεκτρικό εργαστάσιο ισχύος 6.000 Megawatt. Η Αίγυπτος από την αρχή ήταν επιφυλακτική, φοβούμενη ότι το τεράστιο αυτό έργο θα μειώσει τις ροές υδάτων που φτάνουν στο έδαφός της.
Μετά και την παρέμβαση του ΟΗΕ, της Παγκόσμιας Τράπεζας, αλλά και των ΗΠΑ οι τρεις χώρες ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις και το Μάρτιο του 2015 υπέγραψαν μια διακήρυξη αρχών, στην οποία αναφερόταν ότι αναλαμβάνουν καλή τη πίστει τις δεσμεύσεις που προκύπτουν βάσει του διεθνούς δικαίου για να επιτύχουν μια δίκαιη και ισορροπημένη λύση και υποσχέθηκαννα μην ληφθούν μονομερή μέτρα που θα είναι σε βάρος κάποιας άλλης πλευράς. Τον περασμένο Φεβρουάριο κάποιοι θεωρούσαν ότι οι χώρες ήταν κοντά σε οριστική καταληκτική συμφωνία και ότι στα μέσα του χρόνου το φράγμα θα άρχιζε να γεμίζει. Αυτό τελικά δεν έγινε δυνατό, ενώ στις αρχές Ιουνίου η Αίγυπτος εγκατέλειψε τις συνομιλίες, απέρριψε την πρόταση για ένα προσωρινό συμβιβασμό και προχώρησε τώρα στην προσφυγή της στον ΟΗΕ.
Το φράγμα είναι προγραμματισμένο να αρχίσει να συγκεντρώνει νερό σε μια τεχνητή λίμνη στις αρχές Ιουλίου. Ο Αιθίοπας πρωθυπουργός επαναλαμβάνει σε κάθε τόνο ότι δεν υπάρχει περίπτωση αναβολής της έναρξης λειτουργίας του. Ενα σημαντικό πρόβλημα βρίσκεται στην άρνηση της Αντις Αμπέμπα να αποδεχτεί το αίτημα του Καϊρου να διοχετεύει ποσότητες νερού, ακόμα και σε περιόδους ξηρασίας προς το Σουδάν και την Αίγυπτο, αφού όπως ισχυρίζεται αυτό θα μπορούσε να έχει σαν αποτέλεσμα να «χρωστάει» νερό που δεν διαθέτει.
Το πόσο εκρηκτική θα μπορούσε να γίνει η κατάσταση είναι δύσκολο να προβλεφθεί, από τη στιγμή που και οι δύο πλευρές δηλώνουν ανυποχώρητες. Το Σουδάν που βρίσκεται ανάμεσά τους θεωρητικά θα μπορούσε να βγει κερδισμένο από το φράγμα στα σύνορά του, αφού θα μπορούσε να ελέγχει και να εκμεταλλεύεται καλύτερα τις ροές των υδάτων. Αλλά ανησυχεί και αυτό για πιθανά προβλήματα, που θα μπορούσε να δημιουργήσει μια «εγωιστική» διαχείριση από την πλευρά της Αιθιοπίας σε δικό του, μικρότερου μεγέθους φράγμα, που βρίσκεται βορειότερα. Η συνέχεια αυτής της διαμάχης αναμένεται με πολύ ενδιαφέρον.
