Mετά τα έκτακτη κυβερνητική χρηματοδότησης για τις πρώτες ανάγκες αντιμετώπισης του lockdown, τη ρευστότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα διάφορα ειδικά προγράμματα, την παρέμβαση της ΕΕ με το πρόγραμμα SURE για την ανεργία και τις διάφορες χρηματοδοτήσεις μέσω τραπεζών για τη στήριξη των επιχειρήσεων, και την προώθηση  επενδύσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα νέο πρόγραμμα -μαμουθ,  ύψους 750 δισ. ευρώ, εμπνευσμένο από τη κοινή εξαγγελία Merkel-Macron της 18ης Μαίου.

Οι πόροι αυτοί, οι περισσότεροι που έχουν ποτέ διατεθεί, προορίζονται κυρίως για τις περιοχές, τους τομείς και τις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία του Covid-19. Θα διατεθούν υπό μορφή επιχορηγήσεων και δανείων και θα επιτηρούνται από την Κομισιόν, η οποία όσον αφορά τη διαχείριση των κονδυλίων αυτών έχει θέσει δύο βασικά προαπαιτούμενα: Την “πράσινη” και τη ψηφιακή διάσταση των δράσεων που θα χρηματοδοτηθούν από αυτά, προκειμένου η νέα, μετά τον κορονοϊό εποχή, να αποτελέσει το εφαλτήριο για τη μετάβαση  στη κλιματική ουδετερότητα ως το 2050  και τον ψηφιακό μετασχηματισμό.

Η κρίση του κορονοϊού κατέδειξε με τον πιο έντονο τρόπο τη “γύμνια” του προηγούμενου οικονομικού/βιομηχανικού μοντέλου, τόσο στην Ευρώπη όσο και στη χώρα μας. Πολιτικές του παρελθόντος, είτε κεντρικά σχεδιασμένες στις Βρυξέλλες, είτε από τις εθνικές κυβερνήσεις οδήγησαν στη μετεγκατάσταση ολόκληρων βιομηχανικών κλάδων εκτός  ΕΕ, - το αποτέλεσμα ήταν να μην βρίσκονται μάσκες και αναπνευστήρες στην Ευρώπη την ώρα που τους είχε τη μεγαλύτερη ανάγκη, η παραγωγή διασκορπίστηκε σε πολλά σημεία του πλανήτη, με αποτέλεσμα οι αλυσίδες παραγωγής να ξεμένουν από υλικά, εξαρτήματα κλπ και διατάραξε την αλυσίδα εφοδιασμού, σε βαθμό που οι συνέπειες όλων αυτών να είναι ορατές για πολλούς μήνες ακόμα μετά την άρση του lockdown.

To παλαιό  μοντέλο δημιούργησε και οικονομίες προσανατολισμένες μόνον σε κάποια προϊοντα και κάποιες υπηρεσίες μεταξύ των χωρών της  ΕΕ. Χαρακτηριστικό το ελληνικό παράδειγμα με τη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού - με αποτέλεσμα σήμερα, που οι τουριστικές ροές έχουν περιοριστεί στο ελάχιστο  όλη η οικονομία να δέχεται ισχυρότατο πλήγμα. Αν εξετάσει κανείς τα στοιχεία των επενδύσεων τα τελευταία χρόνια προ κρίσης, η συντριπτική τους πλειονότητα αφορούσε στην ανέγερση ξενοδοχειακών μονάδων και σε εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών και αιολικών, ενδιαφέρουσες και αναγκαίες δραστηριότητες και οι δύο, αλλά με πολύ χαμηλό αποτύπωμα σε υψηλής επιστημονικής και επαγγελματικής εξειδίκευσης εργαζόμενους.

Πολλές ευρωπαϊκές χώρες, και ιδιαίτερα οι βιομηχανικές υπερδυνάμεις της γηραιάς ηπείρου, φάνηκαν να συνειδητοποιούν το έδαφος που έχουν χάσει σε βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και να προσπαθούν τώρα, πολύ αργά και μεγάλη καθυστέρηση, να ανακτήσουν τις απώλειες.

Βεντάλια

Για την Ελλάδα το στοίχημα είναι να μπορέσει να ανοίξει τη βεντάλια των προϊόντων που παράγει, των υπηρεσιών που παρέχει, να μπει σε νέους, πιο εξειδικεύμενους τομείς με υψηλότερη προστιθέμενη αξία για τη χώρα, πιο ανταγωνιστικούς με  καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, που να μπορούν να απορροφήσουν εξειδικευμένο επιστημονικό και επαγγελματικό προσωπικό. 

Η διασπορά του κινδύνου, όπως στα χαρτοφυλάκια των εταιριών, έτσι και στα παραγωγικά χαρτοφυλάκια της οικονομίας κάθε χώρας, είναι το στοιχείο που μπορεί αν όχι να προστατεύσει, τουλάχιστον να μετριάσει τις απώλειες αλλά και να περιορίσει τις διαφόρων τύπων και ειδών εξαρτήσεις.

Και εδώ είναι το ζητούμενο για την ελληνική οικονομία: Θα αδράξει την ευκαιρία με το νέο Recovery Plan της Ευρώπης για να αλλάξει το παραγωγικό της μοντέλο, όχι μόνον προς την κατεύθυνση της πεπατημένης και της άτυπης κατανανομής δραστηριοτήτων μεταξύ χωρών που γίνεται την περίοδο αυτή στις Βρυξέλλες, θα κάνει το  άλμα προς τα εμπρός;

 Η πολυδιαφημισμένη ενεργειακή επανάσταση για μία οικονομία δίχως άνθρακα, μπορεί να είναι αναγκαία αλλά αν για την Ελλάδα μεταφραστεί σε άπειρες εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών και αιολικών κινδυνεύει να οδηγήσει σε μία ακόμα μονοκαλλιέργεια, που δεν παράγει παρά πολύ λίγες μόνιμες θέσεις εργασίας, οι περισσότερες εκ των οποίων είναι χαμηλής εξειδίκευσης και χαμηλών απολαβών. Η χώρα θα πρέπει να διεκδικήσει πρωτοποριακά έργα όπως υδρογόνο, μονάδες διακράτησης και αποθήκευσης άνθρακα κλπ, από αυτά που προωθούν η  Γερμανία και άλλες μεγάλες βιομηχανικές χώρες της Ευρώπης και να επενδύσει στην τεχνολογία, στο επιστημονικό της προσωπικό και στις καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Θα πρέπει όχι μόνον να προσέξει ιδιαίτερα στο τι και πώς θα το διεκδικήσει από τα ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά να δημιουργήσει και τις κατάλληλες συνθήκες και υποδομές για να μπορεί να είναι ανταγωνιστική.

Δεν μπορεί για παράδειγμα η Ελλάδα να έχει το ακριβότερο βιομηχανικό ρεύμα στην Ευρώπη, ακόμα και 50% πάνω από πολλές χώρες της ΕΕ και θέλει να αναβαθμίσει τη θέση της στο βιομηχανικό χάρτη ή να παραμείνει ανταγωνιστική στα προϊόντα που παράγει. 

Τα νέα προγράμματα της Ευρώπης μπορούν να δώσουν την ευκαιρία. Το ζήτημα είναι πώς θα την εκμεταλλευτούμε και πώς εμείς θα την αξιοποιήσουμε.

Από το Business Energy Mag