Αν τον περασμένο Μάρτιο η «αιφνίδια» εκδήλωση της πανδημίας δικαιολογούσε ως ένα βαθμό «γρήγορες αποφάσεις» των κυβερνήσεων χωρίς κοινοβουλευτικό έλεγχο και τυφλή μεταβίβαση αρμοδιοτήτων σε εκτελεστικά όργανα όπως η αστυνομία, η μέθοδος αυτή καλό είναι να μην μετατραπεί σε καθεστώς.
«Το κοινοβούλιο θα πρέπει να συνεχίζει να υπηρετεί το ρόλο του ως νομοθετικού σώματος, αλλά και φόρουμ δημόσιου διαλόγου». Η φράση αυτή δεν ανήκει σε οποιονδήποτε τυχαίο. Την «ξεστόμισε» αυτές τις ημέρες ο πρόεδρος του γερμανικού κοινοβουλίου, ο γνωστός μας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Ο οποίος μόνο αριστερός δεν είναι και ο χαρακτηρισμός που συχνά του αποδίδουν τα Μέσα Ενημέρωσης στη χώρα του είναι «πολιτικός βαρέων βαρών». Η γνώμη του λοιπόν μετράει και προκάλεσε αίσθηση. Γιατί κρύβει μια ανησυχία για την ίδια την ποιότητα του πολιτεύματος.
H παρέμβαση του προκλήθηκε μετά την εκδήλωση της επιθυμίας του υπουργού Υγείας να επιμηκύνει και άλλο, τουλάχιστον μέχρι τα τέλη Μαρτίου του 2021, το δικαίωμα του να παίρνει αποφάσεις αγνοώντας το κοινοβούλιο, εξαιτίας της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που προκαλεί στη χώρα η πανδημία. Ανάλογη κριτική άσκησε και η αντιπρόεδρος της Βουλής και επίσης «παλιά καραβάνα» της πολιτικής, η Πράσινη Κλάουντια Ροτ. Δεν μπορεί κανένας υπουργός να δίνει στον εαυτό του μια «εξουσιοδότηση επ' αόριστον» για να αποφασίζει αυθαίρετα και χωρίς κανέναν έλεγχο.
Οι κριτικές αυτές δεν προέρχονται λοιπόν από κάποιους αρνητές της πανδημίας, που κραυγάζουν κάθε Σαββατοκύριακο για την «δικτατορία» των περιοριστικών μέτρων, αλλά από πολιτικούς με πείρα και αποδεδειγμένο κύρος. Αυτό που αρχίζει να ανησυχεί πολλούς πλέον και όχι μόνο τους δύο που αναφέρθηκαν, ανάμεσά τους και δημοσιογράφους, πολιτικούς επιστήμονες αλλά και απλούς πολίτες είναι ότι η παντοδυναμία της εκτελεστικής εξουσίας αρχίζει να γίνεται συνήθεια σε κάποιους, που την αξιοποιούν πλέον με λατρεία.
Το ζήτημα δεν είναι αν ο Γερμανός υπουργός Υγείας έχει φιλοδοξίες να γίνει ένας ανεξέλεγκτος δικτάτορας. Το πρόβλημα είναι η ευκολία με την οποία έχουν μπει στην κατάψυξη θεμελιώδεις αρχές της λειτουργίας της δημοκρατίας, ανάμεσά τους ο διαχωρισμός των εξουσιών και ο έλεγχός τους. Δεν μιλάμε μόνο για το σήμερα. Το πρόβλημα είναι ότι δημιουργείται ένα κακό προηγούμενο. Δε μπορεί οι πολίτες να βλέπουν να καταργούνται με τόση ευκολία αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος και να περιστέλλονται συνταγματικές τους ελευθερίες, με αιτιολογία την προστασία της δημόσιας υγείας.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι γερμανικά δικαστήρια αναίρεσαν αποφάσεις για περιοριστικά μέτρα, υπενθυμίζοντας ότι πάνω και από την δημόσια υγεία βρίσκεται το αγαθό της ελευθερίας του ατόμου.
Στην Ελλάδα βεβαίως η προσπάθεια για να ανοίξει μια παρόμοια συζήτηση μοιάζει με το να θες να μιλήσεις σε παιδιά του νηπιαγωγείου για ολοκληρώματα και κβαντική μηχανική. Μια ολόκληρη κοινωνία κρέμεται από τα χείλη ενός υφυπουργού, που συστηματικά ανακοινώνει «περικοπές» θεμελιωδών δημοκρατικών δικαιωμάτων, χωρίς καμιά αιτιολόγηση πέραν μιας αφηρημένης αναφοράς σε κάποιους περίπλοκους και πάντα μυστηριώδεις «αλγορίθμους» και αποδίδει αορίστως την ευθύνη σε κάποιες παντελώς αδιαφανείς συζητήσεις των «ειδικών» μας.
Ομως δε μπορεί η ενημέρωση των πολιτών να συνεχίσει να θυμίζει την αναμονή των πιστών για το αν θα βγεί λευκός καπνός στο Βατικανό, μετά από τις μυστικές και πολύωρες διαβουλεύσεις γηρασμένων επισκόπων. Δε μπορεί να μην υπάρχει κανένας κοινοβουλευτικός διάλογος και έλεγχος για μέτρα περιστολής των δικαιωμάτων μας. Δε μπορεί να αποδίδονται υπερεξουσίες στην αστυνομία μέσα από εντελώς αδιαφανείς διαδικασίες, που καταλήγουν στα ίδια μελοδραματικά, αλλά καθόλου τεκμηριωμένα διαγγέλματα.
Για να μην παρεξηγούμαστε. Δεν αμφισβητείται ούτε η κρισιμότητα της κατάστασης, ούτε η επικινδυνότητα του ιού και της πανδημίας. Αλλά επειδή δεν είμαστε στις πρώτες ημέρες της και επειδή η εμπιστοσύνη των πολιτών στον τρόπο με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις βαίνει σταθερά μειούμενη, καλό θα είναι και η αντιπολίτευση να απαιτήσει μεγαλύτερη διαφάνεια και στοιχειοθέτηση-τεκμηρίωση των αποφάσεων, που αφορούν εκατομμύρια πολίτες. Αυτό είναι όχι δικαίωμα αλλά υποχρέωσή της.
Είναι καλό να μην δημιουργούμε τέτοια κακά προηγούμενα. Και να φροντίζουμε όλοι σαν πολίτες να προστατεύουμε και την ποιότητα, αλλά και την αξιοπιστία της δημοκρατίας. Αλλιώς απλώς στρώνουμε το έδαφος για εκείνους που μπορεί να βρουν μια παραπάνω δικαιολογία για να την αμφισβητήσουν αύριο.
