Η λέξη «overheid» είναι δύσκολο να μεταφραστεί ακριβώς από τα ολλανδικά. Σημαίνει εν μέρει κυβέρνηση, αλλά και συνολικά αυτό που συνηθίζουμε να αποκαλούμε «κυρίαρχη τάξη» ή απλώς «εξουσία». Στις σημερινές εκλογές στην Ολλανδία, που λόγω πανδημίας ξεκίνησαν τη Δευτέρα και θα ολοκληρωθούν την Τετάρτη, αυτό το «κατεστημένο» θα επιβεβαιωθεί, τουλάχιστον σε πρώτη ανάγνωση. Την επιβεβαίωση αυτή θα ενσαρκώσει ο Μαρκ Ρούτε, απερχόμενος και όπως όλα δείχνουν και επόμενος πρωθυπουργός της χώρας και ηγέτης του κεντροδεξιού VVD. Η μόνη του δυσκολία θα είναι να αναζητήσει και πάλι συμμάχους για να μπορέσει να σχηματίσει μια σταθερή κυβέρνηση.
Ο Ρούτε μπορεί να εκφράζει την σταθερότητα, αλλά η εικόνα που θέλει να μεταδώσει προς τα έξω έχει αρκετές σκιές σε μια χώρα αρκετά ανασφαλή και ταρακουνημένη από όσα έχει βιώσει τους τελευταίους μήνες. Δεν ήταν μόνο ο τρόπος που παραιτήθηκε πρόωρα η κυβέρνησή του, μετά από ένα σκάνδαλο, στο οποίο αποδείχτηκε ότι ακριβώς αυτό το«overheid» αντιμετωπίζει καχύποπτα έως εχθρικά τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα που επιβιώνουν χάρις σε επιδόματα και για αυτό και τα θεωρεί ως εν δυνάμει απατεώνες.
Υπάρχουν όμως και κάποιες άλλες πρόσφατες εικόνες από τις Κάτω Χώρες που τον περασμένο Ιανουάριο με αφορμή τις νυχτερινές απαγορεύσεις κυκλοφορίας έγιναν... άνω κάτω. Σε όλη την Ευρώπη είχαν προκαλέσει τότε αίσθηση οι εικόνες των βίαιων διαδηλώσεων και των συγκρούσεων με την αστυνομία από ομάδες νεαρών που είχαν βγει στους δρόμους με στόχο να καταστρέψουν ότι βρουν μπροστά τους.
Την έκπληξη για αυτό το δυναμικό βίας πίσω από το φιλήσυχο πρόσωπο μιας χώρας, που όλα μοιάζουν προβλέψιμα και τακτοποιημένα διαδέχτηκε σε κάποιες χώρες η αυτοκριτική, που έλεγε ότι παρόμοιου τύπου οργή και δυσαρέσκεια σιγοβράζει κι εκεί. Η Ολλανδία δεν αποτελεί λοιπόν μια μικρή εξαίρεση, αλλά μάλλον μια ηχηρή προειδοποίηση.
Αυτός είναι και ο λόγος που έκτοτε έχει συγκεντρώσει την προσοχή πολλών παρατηρητών, οι οποίοι ομολογούν ότι ένα κομμάτι της κοινωνίας περιθωριοποιείται ολοένα και περισσότερο και μοιάζει να μην μπορεί να χωρέσει στο επίσημο εθνικό αφήγημα. Οι ίδιες οι ολλανδικές εφημερίδες έχουν γράψει συχνά τις τελευταίες εβδομάδες για εκείνο το «χαντάκι» που χωρίζει την Χάγη, έδρα του παλατιού αλλά και της κυβέρνησης από ένα μεγάλο μέρος της «μη τακτοποιημένης» κοινωνίας. Είναι πανθομολογούμενο ότι η πανδημία ενίσχυσε περαιτέρω όλες αυτές τις ανισότητες και τις εντάσεις που προϋπήρχαν. Για παράδειγμα το στεγαστικό είχε ήδη πριν τον κορωνοϊό αποκτήσει εκρηκτικές διαστάσεις. Και φυσικά σε μια χώρα με μεγάλο ποσοστό μεταναστών ήταν επακόλουθο η κρίση να δώσει νέα ώθηση στις φυλετικές διαμάχες. Μεγάλο κομμάτι των «γνήσιων» Ολλανδών αναμένεται να στραφεί και πάλι σε ακροδεξιές επιλογές και έχει μάλιστα περισσότερες από μια, τη στιγμή που «η Αριστερά έχει χάσει τα λαϊκά στρώματα», όπως εύστοχα παρατηρούν κάποιοι αναλυτές. Ενα μεγάλο μέρος των μουσουλμάνων, που ζει στη χώρα στρέφεται προς το ισλαμικού «προσανατολισμού» κόμμα DENK, το οποίο εκπροσωπεί κυρίως τους περίπου 400.000 τουρκικής καταγωγής που ζουν στη χώρα, αλλά προσπαθεί να διεισδύσει και στο αραβικό στοιχείο, με την υποστήριξη όπως λένε κάποιοι και του ίδιου του Ερντογάν, ο οποίος ποτέ δεν έχει κρύψει τη φιλοδοξία του να αναδειχθεί συνολικά σε ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου.
Σε μια Βουλή που μέχρι τώρα εκπροσωπούνταν πάνω από δέκα κόμματα είναι προφανές ότι για να τραβήξεις την προσοχή των ψηφοφόρων, να τους παρακινήσεις να έρθουν στην κάλπη χρειάζεται συχνά να φουσκώσεις τα λόγια σου.
Ο Μαρκ Ρούτε μπορεί λοιπόν να βρεθεί να πανηγυρίζει την Πέμπτη. Αλλά και ίδιος γνωρίζει ότι έχει απέναντί του μια κοινωνία, που δεν είναι τόσο συνεκτική όσο θα ήθελε, με ομάδες που δεν βρίσκουν κανένα κοινό σημείο η μία με την άλλη και είναι συχνά έτοιμος να αλληλοκηρύξουν τον πόλεμο.
