Πρέπει να το βάλουμε καλά στο μυαλό μας, ώστε να πάψουμε να ζούμε σε μια «φούσκα». Έναν χρόνο μετά, δεν μπορούμε να υπεκφεύγουμε και να δολιχοδρομούμε. Η πανδημία άλλαξε τα πάντα, αυτό είναι δεδομένο και με αυτό είμαστε υποχρεωμένοι να πορευτούμε στο εξής. Άρα, θα αναπροσαρμόσουμε τις ζωές μας, συγγράφοντας τα σενάρια του μέλλοντος, δηλαδή τις εναλλακτικές που έχουμε, αφού τίποτε δεν εμπνέει επί του παρόντος τους περισσότερους από εμάς για κάποια ασφαλή πρόβλεψη – μήνα με τον μήνα πάει το πράγμα πλέον, και η αισιοδοξία κάνει… τράμπα με την απαισιοδοξία, διαρκώς.
Μα, ήταν, ούτως ή άλλως, μια πλάνη να νομίζουμε πως σχεδιάζουμε με σιγουριά σε βάθος χρόνου. Απλά, στην ευδαιμονία (που λέει ο λόγος), στην «κανονικότητα» ή και την… κακή συνήθεια, ουδείς σκέπτεται το πιθανώς χειρότερο. Διότι ξεχνά την ιστορία, δεν μελετά αντικειμενικά και με πληρότητα ή έχει πλήρη άγνοια κινδύνου…
Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, από τα ρεαλιστικά ζητήματα και κυρίως εκείνα με το όποιο θετικό πρόσημο, για να πάμε παρακάτω. Φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι και οικονομολόγοι διαπιστώνουν, σήμερα, ότι η πανδημία μπορεί να επιταχύνει κάποιες τεχνολογικές εξελίξεις. Π.χ., τη δυνατότητα να εργαστείς μακριά από τη φυσική «έδρα» της εργασίας. Ήδη, υπήρχε αυτή η δυνατότητα πριν ξεσπάσει ο Covid-19, όμως τηρούσαμε επιφυλακτική στάση επί του πρακτέου. Δεν εφαρμοζόταν σε μεγάλη κλίμακα, οπότε ξαφνικά τρέξαμε προς μία κατεύθυνση, κατ’ ανάγκη, που μπορούσαμε να την εφαρμόσουμε και αντιληφθήκαμε ότι είμαστε σε θέση να κάνουμε κάποια πράγματα, όπως την εξ αποστάσεως διδασκαλία, που προηγουμένως γινόταν κατά περίπτωση.
Ναι, αλλάζουμε συνήθειες, μαθαίνουμε καινούργια πράγματα, πιεζόμαστε να εκπαιδευτούμε σε άλλες μεθόδους επικοινωνίας, διάδρασης και, φυσικά, μπαίνουμε σε νέα πεδία εργασίας. Να μείνουμε πίσω; Το ερώτημα είναι πώς θα διαχειριστούμε το νέο ολιστικό «οργανόγραμμα» με την οικονομική αποτίμηση των δραστηριοτήτων μας (αξιοπρεπής βιοπορισμός), πέραν των άλλων. Βεβαίως, πρόκειται για ένα πρόβλημα παγκόσμιο, και απαιτεί διεθνή συνεργασία σε όλα τα επίπεδα, κάτι εξαιρετικά δύσκολο.
Να εστιάσουμε, ωστόσο, στα δικά μας για να βάλουμε μια σειρά, χωρίς να χάνουμε, ταυτόχρονα, τη μεγάλη εικόνα. Πρόκειται για δύσκολη εξίσωση, καθόσον η Ελλάδα έχει την ιδιαιτερότητα να ακολουθεί ένα σερί ταλαιπωρίας από το 2009 και μετά, που δεν λέει να σταματήσει. Η σχετική ανάκαμψη στην οποία ποντάραμε πέρυσι τέτοια εποχή γκρεμίστηκε με μιας, λόγω της πανδημίας…
Πάμε στο τώρα, όμως. Καταρχάς, πολλοί μεγάλοι όμιλοι, όπως αλλού και στην Ελλάδα, παρά τις δυσκολίες της τελευταίας περιόδου κάνουν τζίρο και κέρδη ενώ την ίδια ώρα καταγράφεται και άνοδος των αποταμιεύσεων ακόμη και των νοικοκυριών (σε σύνολο, τουλάχιστον, διότι μεγάλες μάζες πληθυσμού αντιμετωπίζουν στην παρούσα φάση σοβαρά θέματα). Σε διεθνές επίπεδο οι καταναλωτές στις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου έχουν αποταμιεύσει 2,9 τρισ. δολ. κατά τη διάρκεια των lockdowns τα οποία επιβλήθηκαν για να αντιμετωπιστεί η υγειονομική κρίση, και αυτό αποτελεί ένα τεράστιο απόθεμα που ίσως θέσει τις βάσεις για μια ισχυρή ανάκαμψη.
Στη χώρα μας, σύμφωνα με την έρευνα του ΙΟΒΕ, ενισχύθηκε ελαφρώς τον Φεβρουάριο ο δείκτης οικονομικού κλίματος και διαμορφώθηκε στις 91,9 μονάδες, έναντι 90,7 μονάδων τον Ιανουάριο. Όσον αφορά τους επιμέρους τομείς της οικονομίας, καταγράφεται βελτίωση των προσδοκιών σε όλους, ηπιότερη στη βιομηχανία και το λιανικό εμπόριο απ’ ό,τι στις υπηρεσίες και τις κατασκευές. Όμως, εξασθένησε η καταναλωτική εμπιστοσύνη, αλλά αυτό παλεύεται…
Τον Φεβρουάριο, στο μεταξύ, δημιουργήθηκαν συνολικά 2.197 νέες θέσεις εργασίας μέσω των νέων και βελτιωμένων προγραμμάτων απασχόλησης του ΟΑΕΔ, σημειώνοντας αύξηση κατά σχεδόν 10% σε σχέση με τις 2.000 θέσεις του Ιανουαρίου. Παρά το lockdown και τις πρωτόγνωρες επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία και στην αγορά εργασίας, η απορροφητικότητα των προγραμμάτων επιδότησης της εργασίας του ΟΑΕΔ συνεχίζει να καταγράφει σταθερή αύξηση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Συγκεκριμένα, τον Φεβρουάριο του 2020 και του 2019 είχαν δημιουργηθεί 1.298 και 1.362 θέσεις αντίστοιχα.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η προοπτική ανοίγματος της αγοράς στο επόμενο χρονικό διάστημα, έστω με αυστηρούς όρους, και ιδίως η πρόοδος στους εμβολιασμούς, αναμένεται να επιδράσουν σταδιακά θετικά στις προσδοκίες. Οι σχετικές εξελίξεις θα είναι κρίσιμες και για τον τομέα του τουρισμού, καθώς έχει ξεκινήσει η περίοδος που συνήθως γίνεται μεγάλο τμήμα των διεθνών κρατήσεων. Όσον αφορά, πάντως, τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, είναι όντως πρόωρο να γίνει συνολική αποτίμησή τους, καθώς αυτές θα εξαρτηθούν και από κρίσιμες αποφάσεις της οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη και στη χώρα κατά τους επόμενους μήνες. Πάμε με αυτά προσώρας, και οψόμεθα…
