Μπορεί οι πολυάριθμες και μεγάλης διάρκειας διακοπές ρεύματος του Φεβρουαρίου να οφείλονταν κυρίως σε ζημιές του δικτύου εξ αιτίας της κακοκαιρίας, τα περισσότερα όμως μπλακάουτ, είτε στη χώρα μας, είτε στο εξωτερικό όπως πρόσφατα στο Τέξας, επαναφέρουν στο προσκήνιο μία απλη και βασική αρχή: H αξιοπιστία του δικτύου εξαρτάται από την ισχύ βασικού φορτίου.
Οι πλήρως απελευθερωμένες αγορές ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να διαφημίζουν την αποτελεσματικότητα, το χαμηλότερο κόστος, τον ανταγωνισμό και τις πολλές επιλογές για τον καταναλωτή, όμως οι ακραίες καιρικές συνθήκες μπορεί να βλάψουν την αξιοπιστία του δικτύου, εάν δεν υπάρχει επαρκής εφεδρεία ισχύος. Όλα τα καύσιμα ηλεκτροπαραγωγής δεν είναι εξίσου αξιόπιστα ή εύκολα διαθέσιμα. Όταν τα νέα «καύσιμα», όπως οι ΑΠΕ βγάζουν σταδιακά εκτός συστήματος τις μονάδες βάσης, χωρίς προηγουμένως να έχουμε φθάσει στην τεχνολογική και οικονομική ωριμότητα της αποθήκευσης ενέργειας, τότε ακραία προβλήματα ξεπηδούν μαζί με τις ακραίες καιρικές καταστάσεις, που πλέον δεν είναι καθόλου σπάνιες.
Για την ασφάλεια εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια η Ευρώπη επενδύει πολλά στις ηλεκτρικές διασυνδέσεις μεταξύ των χωρών-μελών. Η εμπειρία της Καλιφόρνιας όμως, με τις διακοπές ρεύματος την περασμένη χρονιά, αποδεικνύει ότι οι διασυνδέσεις και μόνον δεν αρκούν. Η πολιτεία είχε προσθέσει περισσότερα από 40 GW ηλιακής και αιολικής ενέργειας, διέθετε διασυνδέσεις αλλά αυτά δεν απέτρεψαν τις διακοπές και τις ελλείψεις ρεύματος, οι οποίες αποδόθηκαν στο κλείσιμο μονάδων βάσης, κυρίως άνθρακα και πυρηνικών σταθμών.
Στερώντας το σύστημα από την «24/7» παραγωγή ηλεκτρισμού, η μονομερής ανάπτυξη των στοχαστικών ΑΠΕ συχνά οδηγεί και σε διακοπτόμενη ή μη διαθέσιμη ηλεκτρική ενέργεια, τουλάχιστον όσο δεν συνοδεύεται από τα αναγκαία σε ποσότητα και απόδοση συστήματα αποθήκευσης ενέργειας. Κάποια στιγμή στο μέλλον οι μεγάλης κλίμακος συστοιχίες μπαταριών μπορεί να δώσουν τη λύση. Στο μεσοδιάστημα όμως χρειάζονται εναλλακτικές απολεσματικού κόστους.
Στην εγχώρια αγορά, η στασιμότητα της κατανάλωσης, μετά από τα χρόνια της μεγάλης πτώσης κατά την οικονομική κρίση και τις δυσκολίες που έφερε η πανδημία, απέτρεψαν την εκδήλωση φαινομένων έλλειψης ηλεκτρικού ρεύματος, λόγω μεγάλης αύξησης της ζήτησης και ανεπάρκειας ισχύος. Αυτό δεν σημαίνει ωστόσο, ότι στο επόμενο επεισόδιο το σύστημα μπορεί να ανταποκριθεί. Οι λιγνιτικές μονάδες βάσης κλείνουν, στο πλαίσιο του σχετικού σχεδίου της ΔΕΗ και μόνον μία από τις νέες μονάδες φυσικού αερίου που έχουν εξαγγελθεί, βρίσκεται σε διαδικασία υλοποίησης. Τα σήματα που δίνει στους επενδυτές η χονδρική αγορά, με τη καθημερινή διαμόρφωση των τιμών και τα άλλα προβλήματά της, κάθε άλλο παρά τους προτρέπουν να προχωρήσουν στην κατασκευή νέων συμβατικών μονάδων.
Οι διεθνείς διασυνδέσεις της χώρας μπορεί να είναι υπαρκτές αλλά δεν είναι επαρκείς σε χωρητικότητα για να καλύψουν ένα οξύ πρόβλημα, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι περίπου τα ίδια ακραία καιρικά φαινόμενα μπορεί να εμφανιστούν ταυτόχρονα και στις γειτονικές χώρες, προκαλώντας και εκεί αυξημένη ζήτηση και περιορισμό στη διαθέσιμη προς εξαγωγές ενέργεια.
Για να διατηρηθεί η αξιοπιστία του συστήματος ηλεκτρισμού, πέραν όλων των άλλων, χρειάζεται ένα ξεκάθαρο πλαίσιο κινήτρων και «ορατότητας» για τις μονάδες που θα τεθούν σε εφεδρεία αλλά για την κατασκευή νέων συμβατικών μονάδων, ώστε να υπάρχει η απαραίτητη ισχύς, τουλάχιστον μέχρι να ολοκληρωθεί η ενεργειακή μετάβαση. Διαφορετικά το σύστημα μπορεί να βρεθεί απροετοίμαστο για να αντιμετωπίσει καύσωνες ή ιδιαίτερα ψυχρές συνθήκες, κυβερνοεπιθέσεις και άλλα έκτακτα γεγονότα.
