Η ιστορία έχει αποδείξει ότι ένας κλονισμένος εκπρόσωπος μιας αυταρχικής εξουσίας, δεν είναι ατομάτως «τελειωμένος». Συνήθως ο κλονισμός οδηγεί σε αντεπίθεση, δηλαδή σε ακόμα περισσότερο αυταρχισμό, καταστολή, προσφυγή σε κάθε είδους αθέμιτο μέσο. Η περίπτωση του Ζαϊρ Μπολσονάρου, προέδρου της Βραζιλίας δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική. Εδώ και μερικές εβδομάδες βλέπει την δημοφιλία του να φθίνει σταθερά και τη λαϊκή δυσαρέσκεια να γιγαντώνεται. Το 54% πιστεύει ότι θα πρέπει να παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη. Σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο από τις αρχές Ιουλίου γίνονται διαδηλώσεις εναντίον του σε όλη τη χώρα. Η κορύφωση ήρθε στα τέλη της περασμένης εβδομάδας με συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας σε 27 συνολικά πόλεις. Οι περισσότερες κύλησαν ειρηνικά με εξαίρεση κάποια επεισόδια στο Σάο Πάουλο.

Οι Βραζιλιάνοι κατηγορούν ανοικτά τον πρόεδρο τους για διαφθορά, κακοδιαχείριση και πλήρη αποτυχία στην διαχείριση της πανδημίας και στην πλειοψηφία τους ζητούν πλέον την αποπομπή του. Ο ίδιος ο Μπολσονάρου αντιπαρέρχεται την κριτική με σκληρή φρασεολογία εναντίον των αντιπάλων του, απειλές αλλά και προσπαθώντας να οργανώσει αντιδιαδηλώσεις για να δείξει ότι παραμένει πάντα δημοφιλής. Αυτό προσπάθησε να κάνει την περασμένη εβδομάδα στην πρωτεύουσα Μπραζίλια, αποδεικνύοντας ότι είναι αποφασισμένος να παίξει το χαρτί της πόλωσης αδιαφορώντας για τις πιθανές επιπλοκές αυτής της επιλογής.

Στο μεταξύ ο αριθμός των νεκρών από την covid-19 έχει ξεπεράσει αρκετά το μισό εκατομμύριο ανθρώπους, τα κρούσματα παραμένουν σε υψηλά επίπεδα και ο εμβολιασμός συνεχίζεται σε απελπιστικά αργούς ρυθμούς. Μέχρι στιγμής έχει λάβει την πρώτη δόση μόλις το 40% του πληθυσμού ενώ πλήρως εμβολιασμένο υπολογίζεται ότι είναι το 17%. Αλλά εκτός από τους αριθμούς της στατιστικής, αυτό που εξοργίζει τους πολίτες είναι η κακή οργάνωση οι ελλείψεις σε εισαγωγές εμβολίων και φυσικά η απολύτως ανεπαρκής κατάσταση των δημόσιων νοσοκομείων.

Καταγγελίες για ευρεία διαφθορά

Την ίδια στιγμή μερίδα του Τύπου κατηγορεί ανοικτά τον πρόεδρο και τους «έμπιστους του», που κάποτε υπόσχονταν να πολεμήσουν την διαφθορά, για μίζες στη διαδικασία προμήθειας εμβολίων από την Ινδία (ανάλογο του AstraZeneca). Eδώ και δύο μήνες υποτίθεται ότι μια κοινοβουλευτική επιτροπή έχει αναλάβει να ερευνήσει λάθη, παραλείψεις αλλά και πιθανές υποθέσεις διαφθοράς σε σχέση με την αντιμετώπιση της πανδημίας. Προς το παρόν δεν έχει προκύψει συμπέρασμα, ενώ ο Μπολσονάρου καταφεύγει σε ένα ολοένα και πιο τοξικό λεξιλόγιο για να στρέψει αλλού τα μάτια της κοινής γνώμης.

Στις δημοσκοπήσεις πάντως ο άλλοτε πρόεδρος «Λούλα», Λουίς Ινάσιο ντα Σίλβα προηγείται πλέον σταθερά και πολλοί είναι αυτοί που ελπίζουν ότι στις εκλογές του 2022 ο σημερινός ακροδεξιός πρόεδρος θα μπορούσε να έχει την τύχη του Ντόναλντ Τραμπ και να υποστεί μια ταπεινωτική ήττα. Ο ίδιος πάντως κάθε άλλο παρά έτοιμος να εγκαταλείψει τη μάχη μοιάζει, ελπίζοντας ότι μέχρι τότε θα έχει καταφέρει να αλλάξει την ατζέντα. Ποντάρει σε ένα συμπαγές ποσοστό του εκλογικού σώματος που τον στηρίζει ανεξαρτήτως επιλογών του και το οποίο σύμφωνα με τους υπολογισμούς πολιτικών επιστημόνων αγγίζει το 20% των Βραζιλιάνων. Το ερώτημα είναι πάντως αν κάποια στιγμή συγκεκριμένοι εκπρόσωποι του ντόπιου κατεστημένου θα θεωρήσουν ότι τελικά ο Μπολσονάρου απειλεί με τις ακρότητές του τα δικά τους οικονομικά συμφέροντα.

Μονάδικό του όπλο η πόλωση

Θεωρείται δεδομένο ότι όσο μεγαλώνει η λαϊκή δυσαρέσκεια τόσο περισσότερο ο θεωρούμενος μέχρι τώρα εκπρόσωπος συγκεκριμένων οικονομικών συμφερόντων θα επικαλείται «κομμουνιστικές συνωμοσίες», εξωτερικές απειλές και θα προσπαθήσει να πολώσει περαιτέρω την κατάσταση εκμεταλλευόμενος και τις καλές του σχέσεις με μιντιακά συγκροτήματα. Ας μην ξεχνάμε ότι δεν είχε κανένα πρόβλημα να αμφισβητήσει αρχικά την επικινδυνότητα του κορωνοϊού αν όχι και την ίδια την ύπαρξή του. Υπάρχει και η εμπειρία του 2018, όταν είχε αξιοποιήσει πλήρως την σύγχρονη «τέχνη» των ψευδών ειδήσεων, επιτιθέμενος με φανταστικές ιστορίες στους αντιπάλους του, αλλά και στοχοποιώντας μειονότητες και συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, συχνά με συκοφαντικά και ρατσιστικά αφηγήματα.

Βεβαίως ο Μπολσονάρου μπορεί να ποντάρει σε μια ύφεση της πανδημίας, που θα οδηγήσει στο να ξεχαστούν τα λάθη του, αλλά η οργή των φτωχότερων λαϊκών στρωμάτων δεν προέρχεται μόνο από το συναίσθημα της πλήρους εγκατάλειψης απέναντι στον «αόρατο εχθρό». Συσσωρευμένα κοινωνικά προβλήματα, άνοδος της ανεργίας και της εγκληματικότητας, η απειλή της πείνας για εκατομμύρια πολιτών οδηγούν στην απελπισία πολλούς Βραζιλιάνους. Στις κινητοποιήσεις πάντως υπήρξε συμμετοχή και από οργανώσεις, που αγωνίζονται για τα δικαιώματα των ιθαγενών πληθυσμών, αλλά και για τις τεράστιες οικολογικές καταστροφές που δεν είναι άσχετες και με το νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο του Βραζιλιάνου προέδρου και της ομάδας του. Οι αυτόχθονες και το περιβάλλον αντιμετωπίζονται παραδοσιακά ως ενοχλητικές υποσημειώσεις στην πολιτική ατζέντα. Αντίθετα προτεραιότητα έχει, όπως παντού όπου κυβερνά η σκληρή Δεξιά, η προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων ακόμα και σε τομείς κλειδιά ενός έτσι κι αλλιώς καχεκτικού κοινωνικού κράτους.