Η Γερμανία έκλεισε 32 χρόνια «ενωμένη». Ηταν 3 Οκτωβρίου του 1990 όταν ο Χέλμουτ Κολ υλοποιούσε το όνειρο της επανένωσης, έχοντας υποσχεθεί στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί προς τα ανατολικά και στους συμπατριώτες του ότι σε μερικά χρόνια θα έχει επιτευχθεί η ουσιαστική ενοποίηση Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας σε ότι αφορά το επίπεδο και την ποιότητα ζωης. Είναι πλέον γνωστό ότι καμιά από τις δύο υποσχέσεις δεν τηρήθηκαν.
Ενα αποτυχημένο πείραμα
Η σύγκλιση των οικονομιών των δύο Γερμανιών ήταν κάτι σαν ένα «πείραμα προς μίμηση», που θα έδειχνε τον τρόπο για να επιτευχθεί και η σύγκλιση των οικονομιών των πολύ διαφορετικών επιπέδων των χωρών της ΕΕ. Στηρίχτηκε φυσικά στην «στήριξη» των μεγάλων επιχειρήσεων, στο ψέμα ότι αυτές θα λειτουργήσουν προς όφελος της κοινωνίας. Δάνεια τους δόθηκαν, επιχειρήσεις τους χαρίστηκαν, χρέη σβήστηκαν. Για να «προκόψει» η χώρα. Αποδείχτηκε ότι το πείραμα απέτυχε, όπως εξαϋλώθηκαν και τα μεγάλα λόγια περί «ευρω-σύγκλισης», που ακούγαμε στις αρχές του 21ου αιώνα.
Οι Βόρειοι και οι Νότιοι της Ιταλίας
Κάτι ανάλογο μας επιβεβαίωσε προ ημερών και η Ιταλία. Η σύγκλιση Βορρά-Νότου ήταν ένα ζητούμενο εδώ και ενάμιση αιώνα, από την εποχή δημιουγίας του ιταλικού βασιλείου. Η Ιταλία παραμένει ωστόσο μονόμως μια χώρα δύο ταχυτήτων και αυτό αποτυπώθηκε και εκλογικά, επειδή ακριβώς αντανακλά τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Ποιος έχει ξεχάσει ότι κάποτε η Λέγκα λεγόταν «του Βορρά» και επεδίωκε να απαλλαγεί από τους φτωχούς νότιους; Ποιος δεν έχει ακούσει για την τεράστια καχυποψία σήμερα των «Νοτίων», για το πού θα πάνε τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Δεν είναι η «μοίρα των φτωχών»
Αλλά δεν είναι μόνο αυτά τα παραδείγματα. Η αδυναμία να γεφυρωθούν χάσματα ανισομετρίας και κοινωνικών ανισοτήτων δεν είναι κάποιο φυσικό φαινόμενο. Δεν είναι «η μοίρα των φτωχών» να βγαίνουν φτωχότεροι από κάθε κρίση, είτε αυτή ήταν τραπεζική, είτε υγειονομική, είτε τώρα ενεργειακή. Είναι οι εμμονές του νεοφιλελευθερισμού, που αναπαράγουν και διευρύνουν τις ανισότητες.
Η ιδεοληψία ότι οι «επενδύσεις» θα φέρουν ανάπτυξη για όλους έχει καταρρεύσει με πάταγο. Είναι συνάμα γελοίο και προκλητικό να επιμένουν κάποιοι ότι τα «κίνητρα», δηλαδή η ελαστικοποίηση της εργασίας, οι ιδιωτικοποιήσεις, οι φοροαπαλλαγές, η πλήρης απελευθέρωση της δράσης των αγορών, των τραπεζιτών και των βιομηχάνων θα φέρουν «ανάπτυξη για όλους».
Το παραδέχονται αυτές τις μέρες ακόμα και οι πιο σκληροί οπαδοί των αγορών, κατακεραυνώνοντας το σχετικό μύθο, που προσπάθησε να πουλήσει η Βρετανίδα πρωθυπουργός Λιζ Τρας, με ένα πρόγραμμα φιλικό αποκλειστικά προς το κεφάλαιο. Το θέμα είναι όμως κάποια στιγμή να το συνειδητοποιήσουν και οι ίδιοι οι πολίτες.
