Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια ενεργειακή κρίση γενεών καθώς πλησιάζει τον χειμώνα. Ένα έλλειμμα 150 δισεκατομμυρίων  κυβικών μέτρων φυσικού αερίου -αέριο που η Ρωσία δεν θα παραδώσει στην Ευρώπη φέτος λόγω του πολέμου στην Ουκρανία-  έχει κάνει την Ευρώπη να προσπαθεί να βρει εναλλακτικές λύσεις και να περιορίσει τις επιπτώσεις. 

Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι τώρα περίπου οκτώ φορές από τον μέσο όρο των τελευταίων 10 ετών και περίπου οκτώ φορές ακριβότερες από τις τιμές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι κυβερνήσεις απευθύνουν έκκληση στο κοινό να μειώσει τη χρήση του φυσικού αερίου, ενώ παράλληλα προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν τους λογαριασμούς φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος -ενώ προετοιμάζονται για τα χειρότερα σενάρια, που κυμαίνονται από περιοδικές διακοπές ρεύματος έως …πτωχεύσεις μεγάλων βιομηχανιών.

Μπορεί, άραγε, η Ευρώπη να αντέξει οικονομικά να κρατήσει τις επιχειρήσεις της- και τους πολίτες της- στη ζεστασιά και την ασφάλεια κατά τη διάρκεια αυτού του χειμώνα; Σημαίνει η ενεργειακή κρίση τέλος στους στόχους της κλιματικής πολιτικής της Ευρώπης; Στην αντίπερα του Ατλαντικού, την ίδια ώρα, μπορούν οι Αμερικανοί να αντιληφθούν την κρίση που αντιμετωπίζουν, τώρα, οι Ευρωπαίοι;  Όλα αυτά είναι κρίσιμα ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις.

Μιλάμε, λοιπό, για οξεία ενεργειακή κρίση αυτή τη στιγμή που πλησιάζει ο χειμώνας, αλλά πρέπει όλοι να καταλάβουν πως τον επόμενο χειμώνα αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο η κατάσταση, όταν οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου θα έχουν εξαντληθεί και δεν θα υπάρχουν αποθέματα για να γεμίσουν ούτε χρόνος. Διότι, κανείς δεν γνωρίζει σήμερα πόσο ακριβώς είναι πιθανό να διαρκέσει η ενεργειακή κρίση;

Αλλά, θα ήταν και ανόητο να υποθέσουμε ότι θα είναι σύντομη και ότι θα τελειώσει το επόμενο έτος.  Εκτός από κάτι απρόβλεπτο, όπως μια κατάρρευση της ρωσικής δύναμης/οικονομίας ή κάποια έκτακτη συμφωνία με τον ΟΠΕΚ, δεν υπάρχει πραγματικά κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι η κατάσταση δεν πρόκειται να γίνει σταδιακά πιο δύσκολη. Αφού, το κρίσιμο είναι ότι φέτος, επειδή η Ευρώπη άργησε να κινηθεί επιθετικά εναντίον της Ρωσίας, μπόρεσαν να γεμίσουν τις δεξαμενές αποθήκευσης αερίου.  Εάν η Ευρώπη βιώσει έναν βαρύ χειμώνα φέτος και υπάρχουν ορισμένα μετεωρολογικά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι μπορεί να οδηγηθούμε σε αυτό, είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν μεγάλες ελλείψεις, ήδη, αυτόν τον χειμώνα. Αλλά σίγουρα την επόμενη χρονιά όλα τα στοιχήματα είναι κλειστά, πραγματικά και δεν είναι προφανές από πού θα έρθει η αναπλήρωση των αποθεμάτων από το 2023-2024. Σε έναν χρονικό ορίζοντα δύο, τριών έως τεσσάρων ετών, με μέρος της επένδυσης σε πλωτούς τερματικούς σταθμούς LNG, οι μεγάλες οικονομίες θα αρχίσουν να τροφοδοτούν πραγματικά και θα κάνουν πιο εύκολη την κατάσταση. Υπάρχει η αίσθηση ότι αυτή η χρονιά είναι τρομακτική. Η επόμενη χρονιά φαίνεται ότι θα είναι η πιο δύσκολη περίοδος. Και μετά από αυτό, η κατάσταση εκτονώνεται ξανά. Μακάρι, λένε κάποιοι, να είναι αυτό το σενάριο και να δουλέψουν πάνω σε αυτή τη βάση -με θυσίες- όλοι.

Σε ότι αφορά ειδικότερα τους αγωγούς  Nord Stream, το «έργο έχει τελειώσει». Φαίνεται πολύ δύσκολο να συλλάβουμε πώς η Ευρώπη θα επανενεργοποιήσει ποτέ ξανά αυτούς τους αγωγούς.  Εξετάζουμε ένα είδος μόνιμης αποσύνδεσης, στην πραγματικότητα, όσον αφορά τη Γερμανία.  Φέτος, ο Σεπτέμβριος ήταν ο πρώτος μήνας από τη δεκαετία του 1970 που η Γερμανία τα κατάφερε, ουσιαστικά, χωρίς νέες προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου. Το μερίδιο των ρωσικών εισαγωγών στις συνολικές εισαγωγές φυσικού αερίου της Ευρώπης μειώθηκε από 41% σε 9% κατά τη διάρκεια ενός έτους.

Το να το θεωρήσουμε, σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές,  ως ένα είδος επανέναρξης του Ψυχρού Πολέμου μπορεί να είναι “χρήσιμο”. Αν πάμε πίσω στην αρχή του Ψυχρού Πολέμου, δεν υπήρχε πολύ εμπόριο. Η Δυτική Γερμανία βρισκόταν σε μια εξαιρετικά σκληρή θέση έναντι της Σοβιετικής Ένωσης.  Aν κάποιος ήταν …επιπόλαιος, σήμερα, μια επιστροφή στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου θα έλυνε, ίσως, τα προβλήματα της Ευρώπης, ειδικά όσον αφορά τη ρύθμιση της θερμοκρασίας. Εάν η Ευρώπη θέλει να μειώσει άμεσα πολύ σημαντικά το έλλειμμα εισαγωγών φυσικού αερίου, το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι να μειώσει τους θερμοστάτες από κατά μέσο όρο από 22 βαθμούς Κελσίου στους 19.  Ορισμένες ιστορικές μελέτες έχουν δείξει ότι, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, τα νοικοκυριά στο Ηνωμένο Βασίλειο θερμάνονταν μόνο στους 16 βαθμούς Κελσίου.

Φυσικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι οι μόνες απρόσβλητες από την επιρροή της Ρωσίας στις αγορές ενέργειας. Τα τελευταία νέα είναι ότι η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία, οι κορυφαίοι παίκτες στο καρτέλ πετρελαίου OPEC+, έχουν ανακοινώσει ένα σχέδιο για τον περιορισμό της παραγωγής πετρελαίου τους σε περίπου 2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Γενικά, οι πολιτικοί των ΗΠΑ λατρεύουν να διαλαλούν ότι οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο. Αλλά, δείχνει αυτό ότι είναι κάπως αδύνατο να είσαι πραγματικά ενεργειακά ανεξάρτητος;