Η δράση βιομηχανικής πολιτικής της κυβέρνησης Μπάϊντεν βασίζεται σε τέσσερις σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες: τον νόμο για το αμερικανικό σχέδιο διάσωσης, το νόμο για τις επενδύσεις υποδομής και τις θέσεις εργασίας, το νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA) και τον νόμο για τα CHIPS και την επιστήμη. Μεταξύ αυτών, ένα βασικό μέτρο είναι ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού. Συγκεκριμένα, ο νόμος περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα επιδοτήσεων, κινήτρων και απαιτήσεων εγχώριας παραγωγής που αποσκοπούν στην τόνωση της πράσινης τεχνολογικής καινοτομίας μεταξύ άλλων στον τομέα της αιολικής, της ηλιακής ενέργειας και του υδρογόνου. Έχει επίσης σχεδιαστεί για να ενθαρρύνει την αγορά προϊόντων πράσινης ενέργειας που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ, αναμφίβολα αναγκαία διάταξη για να εξασφαλιστεί η διέλευσή του. Αυτές οι απαιτήσεις αντικατοπτρίζουν ευρέως διαδεδομένες ανησυχίες για την κατάσταση της αμερικανικής παραγωγής και τη δικομματική πεποίθηση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να χρησιμοποιήσουν ομοσπονδιακά δολάρια για να τονώσουν την εγχώρια βιομηχανία σε αναδυόμενες τεχνολογίες. Αντικατοπτρίζει επίσης μια συνεχή τάση προς την ανασύνδεση των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού, προκειμένου να είμαστε πιο ανθεκτικοί σε γεωπολιτικές προκλήσεις και φυσικές καταστροφές .
Από ευρωπαϊκή προοπτική, αυτά θα πρέπει να είναι ευπρόσδεκτα νέα, καθώς η Ευρώπη έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό για πιο πράσινες βιομηχανίες και για μεγαλύτερη δράση των ΗΠΑ για την προώθηση της παγκόσμιας βιωσιμότητας και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Παρά τους αξιέπαινους στόχους, ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού έχει πυροδοτήσει σημαντική διαμάχη σε ολόκληρο τον Ατλαντικό, καθώς ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν εκφράσει το φόβο τους ότι οι επιδοτήσεις που προβλέπονται στη νομοθεσία ενδέχεται να ενισχύσουν την πρόοδο των ΗΠΑ στην πράσινη τεχνολογία, δελεάζοντας τις ευρωπαϊκές εταιρείες να επενδύσουν στην Ηνωμένες Πολιτείες σε βάρος της Ευρώπης.
Αν και ίσως φαντάζει περίεργο, ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού είναι ένα από τα πιο σημαντικά νομοθετήματα για το κλίμα στην ιστορία των ΗΠΑ, παρέχοντας κίνητρα αξίας περίπου 369 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την υποστήριξη της καινοτομίας, της παραγωγής και της χρήσης της πράσινης ενέργειας. Αυτές οι επιδοτήσεις περιλαμβάνουν φορολογικές πιστώσεις έως και 7.500 $ για ιδιοκτήτες κατοικιών για την ενθάρρυνση της χρήσης ενεργειακά αποδοτικών προϊόντων, φορολογικά κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις, αναπτυξιακά προγράμματα και σημαντικές κρατικές επενδύσεις, σε σχετική ομοσπονδιακή έρευνα. Παράλληλα με αυτά τα κίνητρα και τις επενδύσεις, υπάρχουν απαιτήσεις για προϊόντα που είναι επιλέξιμα για πίστωση φόρου που θα κατασκευαστούν στις ΗΠΑ . Είναι σημαντικό, στην περίπτωση των ηλεκτρικών οχημάτων, ότι ο νόμος απαιτεί τα ηλεκτρικά οχήματα να κατασκευάζονται με εξαρτήματα μπαταριών προέλευσης ΗΠΑ και κρίσιμα ορυκτά.
Ενώ, λοιπόν, η νομοθεσία προβλέπει εξαιρέσεις για χώρες με τις οποίες οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών, αυτές οι απαιτήσεις αποσκοπούν στη μείωση της εξάρτησης των ΗΠΑ από Κινέζους προμηθευτές ενώ παράλληλα ενθαρρύνουν τη μετατόπιση της προηγμένης παραγωγής πίσω στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η στρατηγική φαίνεται να πετυχαίνει. Από την ψήφιση του IRA, ορισμένες εταιρείες έχουν ανακοινώσει την κατασκευή σχεδόν 20 νέων ή διευρυμένων μονάδων παραγωγής καθαρής ενέργειας και δυνητικά δημιουργούν περισσότερες από 100.000 νέες θέσεις εργασίας στον τομέα της καθαρής ενέργειας. Αυτό περιλαμβάνει μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες όπως η Volkswagen, η BMW, ο ιταλικός ενεργειακός όμιλος Enel και ο νορβηγικός όμιλος μπαταριών Freyr, οι οποίοι έχουν ενταχθεί σε άλλες εταιρείες στην επέκταση των υφιστάμενων εργοστασίων ή στην κατασκευή νέων εργοστασίων στις Ηνωμένες Πολιτείες με την προσδοκία μιας αυξανόμενης ζήτησης για υψηλής ποιότητας πράσινα προϊόντα από αγοραστές από τις ΗΠΑ.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις διαμαρτυρήθηκαν για αυτές τις διατάξεις για την εγχώρια παραγωγή, υποστηρίζοντας ότι παραβιάζουν τους κανόνες του εμπορίου και στρεβλώνουν άδικα την αγορά . Αυτές οι διαμαρτυρίες αντικατοπτρίζουν τις ανησυχίες των ευρωπαίων υπευθύνων για τη χάραξη πολιτικής ότι οι εταιρείες τους θα προσελκύσουν την παραγωγή στις Ηνωμένες Πολιτείες από τον δυνητικά ισχυρό συνδυασμό ομοσπονδιακών επιδοτήσεων και μιας αναπτυσσόμενης αγοράς. Φοβούνται, δηλαδή, ότι η Ευρώπη δεν θα μπορέσει να κατακτήσει αυτή τη μεγάλη αγορά καθώς οι εταιρείες αγωνίζονται ώστε να επωφεληθούν από τις επιδοτήσεις και τις διευρυμένες ευκαιρίες της αγοράς στις Ηνωμένες Πολιτείες που δημιουργούνται από τον IRA. Επιδιώκοντας να αμβλύνουν αυτές τις εντάσεις, αξιωματούχοι των ΗΠΑ και της ΕΕ συζήτησαν τη δημιουργία μιας ειδικής ομάδας για την αντιμετώπιση των ευρωπαϊκών ανησυχιών σχετικά με τον IRA στο Συμβούλιο Εμπορίου και Τεχνολογίας ΗΠΑ-ΕΕ το Δεκέμβριο του 2022.
Όμως, η προσαρμογή των ειδικών διατάξεων του IRA για την αντιμετώπιση των ευρωπαϊκών ανησυχιών μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη. Το Κογκρέσο ψήφισε οριακά υπέρ του IRA μετά από προσεκτική διαπραγμάτευση ορισμένων συμβιβασμών για να διασφαλιστεί η ψήφισή του. Αυτό σημαίνει, ιδίως, ότι θα είναι δύσκολο να γίνουν οποιεσδήποτε αλλαγές στις απαιτήσεις προμήθειας για εκπτώσεις φόρου για ηλεκτρικά οχήματα. Οι υποστηρικτές των προμηθειών από τις ΗΠΑ «δείχνουν» τους υπάρχοντες υψηλούς ευρωπαϊκούς δασμούς που επιβάλλονται σε παρόμοια προϊόντα των ΗΠΑ. Περαιτέρω, ως απάντηση στην πιθανότητα αλλαγών στον IRA, έχουν προτείνει νομοθεσία που θα εμπόδιζε το Υπουργείο Οικονομικών να εκδίδει πιστώσεις φόρου καταναλωτή χωρίς αυστηρή τήρηση των ήδη καθιερωμένων εγχώριων απαιτήσεων.
Δεδομένου ότι η πολιτική των ΗΠΑ είναι απίθανο να γίνει πιο επιδεκτική ικανοποίησης των ευρωπαϊκών ανησυχιών, ο Επίτροπος της ΕΕ Thierry Breton σημείωσε ότι από την πλευρά της, «η Ευρώπη χρειάζεται ένα πιο ευέλικτο και ευνοϊκό κανονιστικό πλαίσιο σε τομείς όπως η αδειοδότηση και πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι το δημόσιο χρήμα ξοδεύεται έξυπνα και αποτελεσματικά.» Για το σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα Ευρωπαϊκό Βιομηχανικό Σχέδιο Πράσινης Συμφωνίας στις αρχές Φεβρουαρίου 2023, το οποίο θα παρέχει 272 δισεκατομμύρια δολάρια για την πράσινη μετάβαση και θα επιταχύνει τις διαδικασίες αδειοδότησης, επιτρέποντας παράλληλα υψηλότερα όρια δανεισμού και μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη να επενδύσουν στην πράσινη τεχνολογία. Προβλέπει επίσης πιο ισχυρή κατάρτιση εργατικού δυναμικού και μεγαλύτερες άμεσες επενδύσεις στο σχέδιο της Ευρώπης για μια βιομηχανία καθαρού μηδενισμού. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ελπίζει ότι αυτά τα μέτρα θα αποτρέψουν τις εταιρείες από το να μετατοπίσουν την παραγωγή τους σε άλλα μέρη όπως η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες και θα επιταχύνουν τον στόχο της Ευρώπης να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος μέχρι το 2050.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη συναντήθηκαν στις αρχές Φεβρουαρίου 2023 για να συζητήσουν τα επόμενα βήματα για την αντιμετώπιση του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού και πρότειναν αυτό που αποκαλούν Βιομηχανικό Σχέδιο Πράσινης Συμφωνίας. Ενώ ορισμένα κράτη μέλη όπως η Ιταλία προτρέπουν τη λήψη ταχείας δράσης για την αντιμετώπιση των επικείμενων συνεπειών του IRA , άλλα κράτη μέλη όπως η Γερμανία και η Ολλανδία διστάζουν να συμφωνήσουν να επενδύσουν σε μεγάλο βαθμό σε αυτές τις προσπάθειες, κυρίως επειδή πολλά μέλη της ΕΕ δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμη τις προσπάθειες τους. Επιπλέον, ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι σημειώνουν ότι υπάρχει ακόμη σημαντικό ποσό δημόσιου χρήματος από το ταμείο ανάκαμψης μετά την πανδημία που δεν έχει ακόμη δαπανηθεί. Και ότι η βιασύνη για τη θέσπιση αντίμετρων στον IRA θα ήταν πρόωρη και θα μπορούσε ακόμη και να δημιουργήσει διχόνοια στην ενιαία αγορά, εκτός εάν γίνει προσεκτική διαπραγμάτευση εντός του μπλοκ. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφώνησε σε ένα ευρωπαϊκό ταμείο κυριαρχίας για να παρέχει σε όλα τα κράτη μέλη την ευκαιρία να επενδύσουν στην πράσινη ενέργεια σε επίπεδο κρατών μελών και να διευκολύνει τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων για να επιταχύνει τις επενδύσεις των εταιρειών στην Ευρώπη. Εν ολίγοις, έχουν δημιουργήσει μια άδεια για πιο ισχυρές και λιγότερο περιορισμένες βιομηχανικές πολιτικές.
Ενώ η εξέταση του Βιομηχανικού Σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας θα γίνει επίσημα τον Μάρτιο, ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται να έχουν ανησυχήσει λιγότερο από τις διατάξεις του IRA μετά τη συνάντηση. Για παράδειγμα, η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Margrethe Vestager σημείωσε σε μια συνέντευξη στα τέλη Φεβρουαρίου ότι σύμφωνα με μια πιο προσεκτική ανάλυση του IRA, οι κύριες απειλές για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα θα περιοριστούν σε λίγους τομείς. Επιπλέον, ενώ εξακολουθεί να υπάρχει ευρέως διαδεδομένη ανησυχία για τον επιδοτούμενο ανταγωνισμό των ΗΠΑ, υπάρχει πλέον μια πολλά υποσχόμενη εστίαση στην άρση των γραφειοκρατικών φραγμών και στην επιτάχυνση της πρόσβασης στα υπάρχοντα κεφάλαια και όχι στην απλή επένδυση.
Ωστόσο, η Ευρώπη είναι σαφώς έτοιμη να καταβάλει σημαντικές νομοθετικές προσπάθειες για να διατηρήσει τη θέση της στον τομέα της πράσινης τεχνολογίας. Ο Επίτροπος Breton σημείωσε τη σημασία νομοθεσίας όπως ο IRA τον Φεβρουάριο κατά τη διάρκεια ομιλίας στο CSIS: «Είναι καιρός να συμφιλιωθούν το κλίμα και η βιομηχανία». Ίσως υπάρχει επίσης η επιθυμία να συμβιβαστούν οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί για τις κρατικές ενισχύσεις με τις νέες παγκόσμιες πραγματικότητες. Αυτό συμπίπτει με μια ευρύτερη προσπάθεια ορισμένων ευρωπαίων φορέων χάραξης πολιτικής για τη δημιουργία μεγαλύτερου βαθμού αυτού που ονομάζεται στρατηγική αυτονομία. Συγκεκριμένα, αυτό σήμαινε αύξηση των περιφερειακών επενδύσεων στην άμυνα, τη φαρμακευτική έρευνα και την ανάπτυξη ημιαγωγών , και είναι σαφές ότι η πράσινη τεχνολογία είναι η επόμενη στη λίστα. Το βασικό ερώτημα είναι: θα είναι αυτά τα κίνητρα και οι επενδύσεις στην κλίμακα που χρειάζεται ώστε η Ευρώπη να ανταγωνιστεί τα μέτρα των ΗΠΑ -για να μην αναφέρουμε τα μέτρα της Κίνας- καθώς και να αντιμετωπίσει την εγγενή έλξη της αμερικανικής αγοράς;
Ενώ, τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Ευρώπη, έχουν δυσκολευτεί κατά καιρούς να σημειώσουν πρόοδο προς μια πιο πράσινη οικονομία, οι προτεινόμενες επενδύσεις της ΕΕ στην πράσινη τεχνολογία θα αντιπροσώπευαν ένα σημαντικό βήμα προς τους διπλούς στόχους της απελευθέρωσης του άνθρακα από την παγκόσμια οικονομία και της αναδιάρθρωσης των κρίσιμων αλυσίδων εφοδιασμού για τη μείωση της εξάρτησης από την Κίνα. Ο διασυμμαχικός ανταγωνισμός για την αγορά πράσινης τεχνολογίας μπορεί να είναι αναπόφευκτος, ακόμη και θετικός, αλλά μια πιο πράσινη, πιο ανθεκτική Ευρώπη είναι από μόνη της καλό πράγμα. Εάν ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος του IRA των ΗΠΑ στην Ευρώπη είναι να ενθαρρύνει μεγαλύτερες επενδύσεις και κίνητρα για πράσινες τεχνολογίες, τότε αυτό θα φέρει τον κόσμο σε καθαρότερη ενέργεια και έναν πλανήτη με πιο ουδέτερο εκπομπές άνθρακα ακόμη νωρίτερα.
