Όπως και ο υπόλοιπος κόσμος, η ΕΕ δεν επικεντρώνει τις οικονομικές της πολιτικές γύρω από τις περιβαλλοντικές ανησυχίες. Ως εκ τούτου, τα προβλήματα συσσωρεύονται για τους μελλοντικούς λήπτες αποφάσεων. Κάθε χρόνο πρέπει να επενδυθούν 520 δισ. ευρώ. επιπλέον στην ΕΕ για να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι του μπλοκ, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Άλλες εκτιμήσεις, βεβαίως, αναφέρονται σε αρκετές εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερα. Ωστόσο, ακόμη και αν λάβουμε υπόψη τον σχετικά μέτριο αριθμό μισού τρισεκατομμυρίου της Επιτροπής, η ΕΕ δεν πλησιάζει στο να κλείσει το επενδυτικό χάσμα. Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους θα μπορούσε να ωθήσει τις επενδύσεις της στην πράσινη μετάβαση: δημόσιες επενδύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δημόσιες επενδύσεις σε εθνικό επίπεδο και επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα.
Ενώ ένας τρόπος παροχής κινήτρων για ιδιωτικές επενδύσεις προς την πράσινη μετάβαση είναι η ταχύτερη χορήγηση άδειας και η μειωμένη γραφειοκρατία, μεγάλο μέρος των ιδιωτικών επενδύσεων χρειάζονται επίσης κάποια οικονομικά κίνητρα για να προχωρήσουν. Επομένως, δεν υπάρχει τρόπος να αποφύγουμε περισσότερες δημόσιες δαπάνες. Όπως λένε οι αναλυτές, εάν η περιβαλλοντική έκτακτη ανάγκη στην οποία βρίσκεται ο πλανήτης λαμβανόταν σοβαρά υπόψη από τους ευρωπαίους φορείς χάραξης πολιτικής, το πρόβλημα του τρόπου αύξησης αυτών των δημόσιων δαπανών για περιβαλλοντικούς στόχους όσο το δυνατόν γρηγορότερα θα έπαιζε στο επίκεντρο κάθε συζήτησης οικονομικής πολιτικής.
Ένα φιλόδοξο νέο ευρωπαϊκό ταμείο φαίνεται πολιτικά απρόσιτο αυτή τη στιγμή, καθώς οι εθνικές κυβερνήσεις δεν εμπιστεύονται την Επιτροπή και ενδιαφέρονται περισσότερο να διατηρήσουν τον έλεγχο των οικονομικών τους. Όταν γίνεται αγώνας για τους δημοσιονομικούς κανόνες, η κύρια συζήτηση στρέφεται γύρω από το πώς θα «δημιουργηθεί δημοσιονομικός χώρος» και πώς θα μειωθούν τα επίπεδα χρέους, όπως φαίνεται πρόσφατα στο νέο έγγραφο θέσεων της Γερμανίας.
Φυσικά, το δημόσιο χρέος δεν είναι ευκαταφρόνητο. Αλλά είναι ενδεικτικό ότι είναι οι κοινωνικά κατασκευασμένες μετρήσεις των επιπέδων του δημόσιου χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ που ορίζουν τα σκληρά σύνορα αυτής της συζήτησης αντί των φυσικών πραγματικοτήτων των πλανητικών ορίων. Μια παρόμοια απόσταση μεταξύ των περιβαλλοντικών αναγκών και της οικονομικής πολιτικής φαίνεται στη νομισματική πολιτική. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ταχυδακτυλουργεί με τα επιτόκια για να διατηρήσει τον πληθωρισμό υπό έλεγχο, παρόλο που ο ευρωπαϊκός πληθωρισμός προκλήθηκε από διαταραχές του ενεργειακού εφοδιασμού και διατηρήθηκε ζωντανός από γενναιόδωρες επεκτάσεις περιθωρίου από εταιρείες.
Και για τα δύο ζητήματα, οι κυβερνητικές αρχές διαθέτουν καλύτερα εργαλεία για να διατηρήσουν τον πληθωρισμό υπό έλεγχο από την ΕΚΤ. Ωστόσο, καθώς η συναίνεση για την οικονομική πολιτική θέτει την ευθύνη για την καταπολέμηση του πληθωρισμού στα πόδια της ΕΚΤ, δεν έχει άλλη επιλογή από το να αυξήσει τα επιτόκια ακόμη υψηλότερα, καθιστώντας έτσι πολύ πιο δαπανηρή την επένδυση στην πράσινη μετάβαση, είτε πρόκειται για ιδιωτικούς είτε για δημόσιους επενδυτές. Ένα άλλο περιβαλλοντικό θύμα των παγκόσμιων αυξήσεων των επιτοκίων είναι οι επενδύσεις για το κλίμα στον Παγκόσμιο Νότο, καθώς οι δημόσιοι προϋπολογισμοί των χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος υφίστανται πίεση πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι στην Ευρώπη. Ένας τρόπος με τον οποίο οι ευρωπαίοι νομοθέτες εφαρμόζουν στην πραγματικότητα τις οικονομικές πολιτικές για να επιτύχουν τους στόχους τους για το κλίμα είναι η τιμή του άνθρακα. Η πρόσφατη αλλαγή στο σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ, πάντως, εκτιμάται πως θα μπορούσε να οδηγήσει σε άνοδο των τιμών του άνθρακα το 2027.
Σύμφωνα με τη λογική του συστήματος εμπορίας εκπομπών, όσο περισσότερο επενδύει η ΕΕ στην πράσινη μετάβαση τώρα, τόσο λιγότερη ένταση άνθρακα θα είναι η οικονομία το 2027, και επομένως τόσο λιγότερη ζήτηση για πιστοποιητικά εκπομπών και χαμηλότερη θα είναι η τιμή του άνθρακα. Εάν η ΕΕ δεν επιτύχει αξιοπρεπή πρόοδο στη μετάβασή της μέχρι τότε, η υψηλότερη τιμή του άνθρακα θα πρέπει να λειτουργήσει ως ένα είδος περιβαλλοντικής υποστήριξης για την προστασία έναντι της σχετικής αδράνειας της ΕΕ. Θα διατηρούσε όμως η ΕΕ την υψηλή τιμή εάν οι άνθρωποι άρχιζαν να βγαίνουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τις υψηλότερες τιμές των καυσίμων; Με τη βιωσιμότητα του πλανήτη να διακυβεύεται, είναι ένα ερώτημα στο οποίο μάλλον δεν πρέπει να φτάσουμε, λένε οι ειδικοί.
