Ο νέος νόμος της ΕΕ για την ελευθεροτυπία είναι ένα θετικό βήμα εμπρός, αλλά με γαλλικές υποσημειώσεις που αφήνουν παραθυράκια για χρήση λογισμικών παρακολούθησης.
«Είμαι πολύ χαρούμενη που τα κράτη μέλη της ΕΕ κατέληξαν σε αυτή τη συμφωνία. Η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης είναι θεμελιώδης για τη δημοκρατική κοινωνία, ωστόσο αντιμετωπίζει αυξανόμενες απειλές, τόσο από την ΕΕ όσο και από το εξωτερικό. Η θέση του Συμβουλίου σχετικά με τον «Ευρωπαϊκό Νόμο για την Ελευθερία του Τύπου» EMFA ενισχύει την προστασία των παρόχων μέσων ενημέρωσης και των πηγών τους και δίνει στις εθνικές ρυθμιστικές αρχές μεγαλύτερη ευθύνη για τη συνεργασία και την παροχή συμβουλών στην Επιτροπή σχετικά με την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι το μοναδικό τοπίο των μέσων ενημέρωσης σε κάθε μέλος κράτος μπορεί να συνεχίσει να ευδοκιμεί» .
Ο ενθουσιασμός της Υπουργού Πολιτισμού της Σουηδίας, Παρίζα Λίλιεστραντ για την έγκριση από τους πρεσβευτές των κρατών μελών της ΕΕ της θέσης του Συμβουλίου σχετικά με το νόμο διασφάλισης της ελευθεροτυπίας είναι μάλλον υπερβολικός. Όχι μόνο γιατί αυτή είναι μόνο η αρχή μιας διαδικασίας, που για να ψηφιστεί οριστικά θα χρειαστούν ακόμα μερικοί μήνες έτσι ώστε να ολοκληρωθούν και οι διαβουλεύσεις με το κοινοβούλιο, ιδανικά πριν τις ευρωεκλογές του 2024.
Αλλά κυρίως γιατί όπως συμβαίνει συχνά με τα νομοθετικά κείμενα της ΕΕ, υπάρχουν πάντα διατυπώσεις, που αφήνουν περιθώρια παρερμηνείων ή έστω ελαστικής ερμηνείας αυτού, που θέλει να αποτελέσει το πλαίσιο για καλύτερη και διευρωπαϊκή προστασία των δημοσιογράφων. Και μια σειρά κυβερνήσεις συμπεριλαμβανόμενης της δικής μας έχουν αποδείξει ότι δεν αρέσκονται σε πλήρη ελευθερία για τους δημοσιογράφους
Οι Γάλλοι επιμένουν να κρυφακούν
Πριν από δύο ημέρες 60 δημοσιογραφικές οργανώσεις διατύπωναν σοβαρές ενστάσεις για κάποιες πρόνοιες του νομοθετήματος σε σχέση με τις εξαιρέσεις, που θα επιτρέπουν στις κρατικές αρχές να παρακολουθούν ή και να διώκουν εκπροσώπους του Τύπου. Εδώ ήταν πολύ έντονη η σφραγίδα της Γαλλίας, η οποία επιμένει να εισαγάγει μια γενική εξαίρεση για το σύνολο του νόμου για την ελευθερία των Μέσων επικαλούμενη λόγους «εθνικής ασφάλειας». Η θέση αυτή πάντως βόλεψε και κάποιες άλλες κυβερνήσεις όπως η ελληνική, που αρέσκονται στις «επισυνδέσεις» και θέλουν να έχουν ένα πρόχειρο εργαλείο, έτσι ώστε να τις βαφτίζουν νόμιμες.
Οι 60 οργανώσεις ανάμεσά τους η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (της οποίας είναι μέλος η ΕΣΗΕΑ), οι «Ρεπόρτες χωρίς Σύνορα» και συνδικάτα από όλες τις χώρες μέλη ζητούσαν να περιοριστεί πολύ ο κατάλογος, που ορίζει τις περιπτώσεις «εθνικής ασφάλειας» και «εγκληματικής δράσης» και ανοίγει έτσι το δρόμο για την χρήση λογισμικών παρακολούθησης. Είναι προφανές λοιπόν ότι το ζήτημα θα τεθεί σίγουρα υπό συζήτηση και μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο, όταν το κείμενο φτάσει εκεί.
Αυξάνονται παντού οι απειλές
Η νέα νομοθεσία έρχεται με αφορμή τις αυξανόμενες απειλές σε μια σειρά από κράτη-μέλη ενάντια στην ελευθερία των ΜΜΕ και τον πλουραλισμό, που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ωστόσο, πρόσφατες εκθέσεις της Επιτροπής και του Media Pluralism Monitor τόνισαν ορισμένες ανησυχίες στην ΕΕ σχετικά με ζητήματα όπως η πολιτικοποίηση και ο κυβερνητικός έλεγχος των μέσων ενημέρωσης, η διαφάνεια της ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης και η ανεξαρτησία των ρυθμιστικών αρχών των μέσων ενημέρωσης. Η σχετική πρόταση της Κομισιόν δημοσιεύτηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Τα βασικά στοιχεία της νέας νομοθεσίας αφορούν:
- Εγγυήσεις για ανεξάρτητα δημόσια μέσα ενημέρωσης με σταθερή πηγή χρηματοδότησης
- διαφάνεια της ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης
- προστασία της συντακτικής ανεξαρτησίας
- διασφαλίσεις για την προστασία του πλουραλισμού των μέσων ενημέρωσης και την πρόληψη της συγκέντρωσης των μέσων ενημέρωσης
- το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών ΜΜΕ, ένα νέο εποπτικό οργανισμό.
Η υπουργός Πολιτισμού της Σουηδίας Παρίζα Λίλιεστραντ (αριστερά) δήλωσε ικανοποιημένη με το νέο νόμο για την ελευθεροτυπία, στον οποίο έχει βάλει το χεράκι της, προς το χειρότερο η Γαλλίδα συνάδελφός της Ρίμα Αμπντούλ Μαλάκ.
