Αρκούσε να διαβάσει κανείς τον γερμανικό τύπο το περασμένο Σαββατοκύριακο για να επιβεβαιώσει την εκτίμηση ότι η Ευρώπη δεν θα είναι ποτέ πια ίδια μετά από το ιστορικό «17ωρο» της διαπραγμάτευσης του 3ου Μνημονίου και τον τρόπο με τον οποίο η γερμανική κυβέρνηση επέβαλε στην Ελλάδα μια συμφωνία, που ακόμα και οι ίδιοι οι Γερμανοί αμφιβάλουν αν θα μπορέσει ποτέ να εφαρμοστεί στην πράξη και να αποδώσει καρπούς. Αφού κόπασαν οι πανηγυρισμοί των υποστηρικτών της σκληρής γραμμής του Βερολίνου, αυτό που πλέον επικρατεί σαν εκτίμηση είναι ότι τελικά η κυβέρνηση Μέρκελ-Σόιμπλε απώλεσε και σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο, αλλά και πολλούς «συμπαθώντες» στην Ευρώπη. Η γαλλική αντίδραση, αλλά και τα σχόλια από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού δείχνουν ότι ο τρόπος με τον οποίο επιχειρείται να παγιωθεί η «γερμανική Ευρώπη» είναι μάλλον άγαρμπος και για κάποιους ίσως και ...τρομακτικός.
Μερικές πρώτες βασικές παρατηρήσεις:
Τα χρόνια που Βερολίνο και Παρίσι λειτουργούσαν σαν ατμομηχανή της Ευρώπης έχει περάσει ανεπιστρεπτί με τους Γάλλους να εκφράζουν ανοικτά τη δυσφορία τους και να στρέφονται προς αναζήτηση άλλων συμμάχων, χτυπώντας πριν από όλα την πόρτα της Ρώμης. Μετά την απόφαση του να «σηκώσει ανάστημα» ο πρόεδρος Ολάντ δε μπορεί από δω και πέρα να κάνει πίσω και να υποταχθεί πλήρως στις γερμανικές υποδείξεις. Με άλλα λόγια ο γερμανο-γαλλικός άξονας όχι μόνο δεν αναγεννήθηκε, αλλά αποδείχτηκε ότι οι ρωγμές του είναι βαθύτερες από όσο φαινόταν αρχικά. Από την άλλη είδαμε μιαιδιόμορφη τριχοτόμηση της Ευρωζώνης. Υπάρχουν αυτοί που συντάσσονται με τη Γερμανία και θα υποστήριζαν και το Grexit, εκείνοι που προσπάθησαν να το αποτρέψουν και εκείνοι, που απλά δε μιλάνε και περιμένουν να δουν τι πλειοψηφίες θα διαμορφωθούν. Απλά δεν θέλουν να ρισκάρουν για να μην μπουν στη «μαύρη λίστα» του Σόιμπλε, που ολοφάνερα ακολουθεί το δόγμα της «Ευρώπης-πυρήνα». Ο φόβος κυριαρχεί απέναντι στο σεβασμό και την πειθώ. Αλλά μια Ενωση, διχασμένη στα τρία και στηριγμένη στο φόβο δεν θα πάει μακριά.
Το ευρώ δεν είναι πια τόσο λαμπερό. Το υπερτόνισε ο αγγλικός Τύπος, χωρίς να πρόκειται για καμιά τεράστια αποκάλυψη. Βρετανοί και Δανοί έχουν εκ των προτέρων αρνηθεί να φτάσουν σε αυτό το βήμα «ολοκλήρωσης» οι Σουηδοί κάνουν κάθε χρόνο την «πάπια» για να το αποφύγουν, ενώ από αναβολή σε αναβολή το πάνε και κάποιοι «Ανατολικοί» όπως οι Πολωνοί, οι Ούγγροι και οι Τσέχοι.
Οι θεσμοί της ΕΕ έχουν γίνει πλέον σαν την πλαστελίνη. Αλλοτε χρησιμοποιούνται ως εργαλείο από τους ισχυρούς για να μην κάνουν κάτι και άλλοτε τους αγνοούν πλήρως για να κάνουν ότι θέλουν. Και οι ελπίδες του Αλέξη Τσίπρα ότι με κάποιες ουσιαστικά «εξωθεσμικές» τριμερείς, τετραμερείς ή πενταμερείς συναντήσεις θα παρέκαμπτε το «βράχο Σόιμπλε» αποδείχτηκε ότι ήταν φρούδες. Παράλληλα οι πολίτες αισθάνονται όλο και μεγαλύτερη αποστροφή για τους γραβατωμένους τεχνοκράτες, έστω και αν δεν τολμούν να το ομολογήσουν οι κύριοι Γιούνκερ, Σουλτς και λοιποί. Αν νομίζουν ότι με δυο-τρεις αναρτήσεις στο twitter έγιναν πιο »προσιτοί στο λαό» τότε μάλλον θα ξυπνήσουν κάποια μέρα απότομα.
Τα περιθώρια δράσης του Μάριο Ντράγκι είναι τελικά πεπερασμένα. Ο καβγάς του κεντρικού τραπεζίτη με τον Γερμανό ΥΠΟΙΚ μέσα στο Eurogroup έδειξε ότιτο πρόβλημα της ΕΚΤ είναι πολιτικό. Ολοι μιλούν για την «ανεξαρτησία» της, αλλά όλοι θέλουν να την επηρεάζουν με βάση πολιτικά κριτήρια όταν απαιτηθεί. Το «θα κάνουμε ότι χρειαστεί για τη σωτηρία του ευρώ» του Ιταλού Κεντρικού τραπεζίτη αποδείχτηκε ότι έχει και αυτό τα όρια του. Στο μέλλον αυτά μπορεί να στενέψουν ακόμα περισσότερο, αν το κοινό νόμισμα βρεθεί εν μέσω μιας άλλη καταιγίδας μεγαλύτερης έντασης και διάρκειας. Αντίστοιχα περιορισμένες μοιάζουν και οι δυνατότητες του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, στο θεσμικό επίπεδο, αφού όσες φορές πήγε να φτάσει «στα όρια» των αρμοδιοτήτων του οι Γερμανοί τον επανέφεραν στην τάξη.
Η διαιώνιση της κρίσης διευρύνει το χάσμα Βορρά-Νότου, αλλά έχει προκαλέσει και σοβαρές τριβές μεταξύ «νέων» και παλαιών μελών. Η στάση των χωρών της Βαλτικής απέναντι στην Ελλάδα είναι αποκαλυπτική. Στις χώρες της κρίσης οι «μεταρρυθμίσεις» έχουν πλέουν εξαντλήσει τις κοινωνίες, την ώρα που στην κεντροανατολική και βόρεια Ευρώπη, κανείς δε μπορεί να καταλάβει «τι κάνουν αυτοί εκεί κάτω τόσα χρόνια ενώ τους έχουμε δώσει τόσα λεφτά». Το απλουστευμένο αυτό αφήγημα διακινήθηκε και παγιώθηκε με ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας, η οποία τώρα το βρήκε μπροστά της.
