Tiς αντοχές αλλά και την ενότητα των χωρών-μελών της ΕΕ ως προς τις κυρώσεις θα δοκιμάσει η Ρωσία αν κρατήσει κλειστή τη στρόφιγγα του αερίου προς την Ευρώπη, καθώς στα μέτρα που αναμένεται να ανακοινώσουν σήμερα οι Βρυξέλλες, περιλαμβάνεται και πρόταση για να αναλάβει η Κομισιόν έκτακτες εξουσίες, που να υποχρεώνουν όλες τις χώρες να περικόψουν την κατανάλωση φυσικού αερίου, εάν δύο κράτη το ζητήσουν ή αν το κρίνει αναγκαίο η ίδια η Επιτροπή.
Ωστόσο το τι ακριβώς θα πράξει το Κρεμλίνο δεν είναι γνωστό. Χθες το απόγευμα το Reuters μετέδωσε από τη Μόσχα ότι, η παροχή ρωσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του αγωγού Nord Stream 1, θα επανεκκινήσει βάσει του προγραμματισμένου σχεδιασμού τις επόμενες ημέρες, αλλά με ποσότητες μικρότερες των 160 εκατ. κυβικών μέτρων ανά ημέρα.
Η Ευρώπη πάντως ετοιμάζεται για τη πλήρη διακοπή της παροχής ρωσικού αερίου και σήμερα η Κομισιόν ανακοινώνει το πακέτο “Εξοικονομείστε Ενέργεια για έναν Ασφαλή Χειμώνα”, που προβλέπει τη μείωση της κατανάλωσης αερίου από τώρα, δηλαδή από τον Αύγουστο ως την άνοιξη του 2023. ‘Ενα πακέτο, που αν τελικώς εφαρμοστεί επειδή θα έχει διακοπεί η παροχή ρωσικού αερίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι το πλήγμα στην οικονομία θα έφθανε στο 1,5% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, εάν επικρατήσουν ψυχρές καιρικές συνθήκες τον χειμώνα.
Το σχέδιο της Επιτροπής για υποχρεωτικές περικοπές κατανάλωσης περιλαμβάνει έναν νομικό μηχανισμό που θα επιτρέπει στις χώρες να αποφασίζουν εάν θα εγκρίνουν τα μέτρα με ειδική πλειοψηφία. Αν υιοθετηθεί η πρόταση, τότε ουσιαστικά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρακάμπτεται και οι χώρες στερούνται του δικαιώματος βέτο. Επιπλέον, οι νέοι κανόνες θα επιτρέψουν στην Επιτροπή να ενεργοποιήσει τις υποχρεωτικές περικοπές κατανάλωσης μόνη της ή κατόπιν αιτήματος από τουλάχιστον δύο χώρες. Η Γερμανία είναι η χώρα που πλήττεται περισσότερο από τη διακοπή του ρωσικού αερίου και μαζί της ορισμένες χώρες της κεντρικής Ευρώπης. Αλλες χώρες όμως είναι πολύ λιγότερο εκτεθειμένες στο ρωσικό αέριο και διαθέτουν εναλλακτικά κανάλια τροφοδοσίας. Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν οι λιγότερο ευάλωτες χώρες θα δεχθούν να συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο μηχανισμό “γερμανικής έμπνευσης” , σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές.
Μια πρώτη συζήτηση για την πρόταση θα διεξαχθεί σήμερα στη συνάντηση του Coreper I με τη Γενική Διευθύντρια Ενέργειας της Επιτροπής, Ditte Juul-Jørgensen και θα ακολουθήσει αμέσως μετά η τεχνική επεξεργασία του νομικού κειμένου. Η Κομισιόν θα ήθελε το σχέδιο να εγκριθεί να στην έκτακτη συνεδρίαση του Συμβουλίου των υπουργών Ενέργειας στις 26 Ιουλίου, ωστόσο θα είναι αρκετά δύσκολο και δεν αποκλείεται να υπάρξουν αρκετές αλλαγές μέχρι να οριστικοποιηθεί το κείμενο, εκτιμούν διπλωματικές πηγές.
Η μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου που επιδιώκει η Ευρώπη για την περίοδο από φέτος το φθινόπωρο ως την άνοιξη, κυμαίνεται από 5% ως και 20%, με την προσδοκία τελικής συμφωνίας μεταξύ 10% -15%.
Ωστόσο, ακόμα και αν αποφασιστεί η περικοπή αυτή είναι πρακτικά δύσκολο ως αδύνατον να αντικατασταθούν τα περίπου 155 δισ.κυβικά μέτρα ρωσικού αερίου, που απορροφά ετησίως η Ευρώπη.
Επικεφαλής διεθνών οργανισμών αλλά και υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι ευρωπαϊκών κυβερνήσεων όπως της Γαλλίας και της Γερμανίας θεωρούν τη διακοπή παροχής αερίου από τη Ρωσία ως το πιθανότερο σενάριο. Θεωρούν ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν χρησιμοποιεί τις προμήθειες φυσικού αερίου στην ΕΕ ως “όπλο” κατά των κυρώσεων που επέβαλαν οι Βρυξέλλες για την εισβολή στην Ουκρανία. Η Gazprom έχει ήδη περικόψει ή περιορίσει τις παραδόσεις σε πελάτες σε 12 χώρες και υπάρχουν φόβοι ότι το Κρεμλίνο μπορεί να αποφασίσει να μην επανεκκινήσει τον αγωγό Ρωσίας-Γερμανίας “Nord Stream 1” στις 21 Ιουλίου, οπότε λήγει η δεκαήμερη προγραμματισμένη συντήρηση, κατά την οποία σταμάτησαν όλες οι ροές.
Ωστόσο και χθες, η χρηματιστηριακή αγορά αερίου στο ολλανδικό hub, επέδειξε ψυχραιμία, με τις τιμές του αερίου στο συμβόλαιο TTF Αυγούστου να κλείνουν τη συνεδρίαση στα 154,600 ευρώ/MWh (-1,690%).
Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ρωσικού αερίου. Αν ο Nord Stream 1 παραμείνει κλειστός το πρόβλημα του Βερολίνου θα μετατραπεί σε πλήρη κρίση. Ο συγκεκριμένος αγωγός συνεισέφερε το 35% των 1.774 τεραβατώρων (TWh) προμήθειας φυσικού αερίου της Γερμανίας το 2021, εκτιμούν αναλυτές της UBS. Αν προστεθούν οι εισαγωγές ρωσικού αερίου και από άλλα κανάλια, τότε η πλήρης διακοπή θα μπορούσε να “εξαφανίσει” το 63% του συνόλου του αερίου που εισρέει στη χώρα Η UBS εκτιμά ότι η Γερμανία μπορεί να να εξασφαλίσει 200 TWh με επιπλέον εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου το 2023 και 100 TWh ηλεκτρικής ενέργειας από ανθρακικές μονάδες, με ότι αυτό συνεπάγεται για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και τις πολιτικές δεσμεύσεις του καγκελαρίου Olaf Scholz για μείωση του CO2. Σύμφωνα με έκθεση της UBS, το φετινό έλλειμμα θα μπορούσε να αναγκάσει τους Γερμανούς να μειώσουν την εγχώρια οικιακή κατανάλωση ενέργειας κατά 20% και τις γερμανικές βιομηχανίες να μειώσουν τη χρήση ρεύματος κατά 50%. Το αποτέλεσμα θα ήταν η οικονομική συρρίκνωση. Η ελβετική τράπεζα εκτιμά ότι η πλήρης διακοπή λειτουργίας θα έπληττε το ισοδύναμο 5,9% του ΑΕΠ της Γερμανίας μέχρι το τέλος του επόμενου έτους. Η οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 2,8% μόνο το 2023. Αλλά και άλλες χώρες της ΕΕ θα δεχθούν πλήγμα, κυρίως εκείνες που έπαιρναν αέριο μέσω της Γερμανίας, ενώ όλοι θα πρέπει να αντιμετωπίσουν μία νέα κρίση τιμών, καθώς είναι πιθανόν ο αέριο να εκτιναχθεί πάνω από 200 ευρώ/MWh.
Το κατά πόσο είναι διατεθειμένη η κυβέρνηση συνασπισμού του Ολαφ Σολτζ να δεχθεί ένα τέτοιο πλήγμα για τη γερμανική οικονομία, που μπορεί να δοκιμάσει και την ίδια την πολιτική επιβίωσή της κυβέρνησης του Βερολίνου, θα φανεί από τις εξελίξεις των επόμενων ημερών και εβδομάδων.
