Σε περικοπές φορτίων ηλεκτρισμού από ΑΠΕ οδηγήθηκε την περασμένη Κυριακή ο ΑΔΜΗΕ λόγω της χαμηλής ζήτησης, ενώ ανάλογα φαινόμενα είχαν παρατηρηθεί  και τις ημέρας των αργιών του Πάσχα, λόγω του κινδύνου μπλακ άουτ που συνεπάγεται η υπερ-παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε συνδυασμό με τη  χαμηλή κατανάλωση.

Πρόκεται για ένα από τα σημαντικά προβλήματα που συνοδεύει την αθρόα διείσδυση των ΑΠΕ στο σύστημα, χωρίς τις κατάλληλες δικλείδες ασφαλείας, όπως είναι η αποθήκευση, η κατάλληλη ενίσχυση και  αναβάθμιση των δικτύων μεταφοράς και διανομής και οι μεγάλες διασυνοριακές διασυνδέσεις. Έργα δισεκατομμυρίων ευρώ, τα περισσότερα εκ των οποίων δεν έχουν κάν ξεκινήσει και θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να ολοκληρωθούν.  Στο πλαίσιο αυτό, οι αναγκαστικές περικοπές της παραγωγής των ΑΠΕ σε περιόδους χαμηλής ζήτησης ηλεκτρισμού, όπως η άνοιξη και το φθινόπωρο, θα γίνουν η  νέα καθημερινότητα του συστήματος, με όλες τις οικονομικές συνέπειες που εγκυμονεί η κατάσταση αυτή για τους παραγωγούς “πράσινης” ενέργειας αλλά και την προοπτική των επενδύσεων σε ΑΠΕ. Πάντως, ο  ΑΔΜΗΕ εκτιμά πως το καλοκαίρι η κατάσταση θα εξομαλυνθεί λόγω αύξησης της ζήτησης. Ωστόσο,  ο ρυθμός  εγκατάστασης και λειτουργίας  νέων ΑΠΕ στη χώρα- περίπου 1.000 MW ετησίως- είναι υπερπολλαπλάσιος του ετήσιου ρυθμού μεταβολής της κατανάλωσης, η οποία  αντί να αυξάνεται, μειώνεται λόγω των υψηλών τιμών αλλά και των ευρωπαϊκών δεσμεύσεων για εξοκονόμηση ενέργειας.

Με βάση το ρυθμιστικό πλαίσιο, μόνον τα μικρά έργα, με παραγωγή από μονάδες ισχύος ως 400 KW, είναι αυτές, των οποίων τα   φορτία δεν “κόβονται”, όταν οι διαχειριστές εκτιμούν υψηλή αστάθεια στο σύστημα. Στην ελληνική πρακτική, τα  πρώτα φορτία που περικόπτονται είναι αυτά που προέρχονται από μεγάλα έργα ΑΠΕ, καθώς η διαχείριση τους πραγματοποιείται τηλεκατευθυνόμενα από τον ΑΔΜΗΕ. Στα μικρότερα έργα, που ανήκουν στη δικαιοδοσία του ΔΕΔΔΗΕ, η διαχείριση της όλης κατάστασης είναι πολύπλοκη, καθώς ο φορέας θα πρέπει να στείλει συνεργείο για την αποκοπή και την επανασύνδεση…

Σήμερα η εγκατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ στη χώρα έχει υπερβεί τα 10 GW με προοπτική διπλασιασμού ως το 2030. Ήδη η “πράσινη” ισχύς ξεπερνά ακόμα και τις αιχμές κατανάλωσης ηλεκτρισμού, όμως λόγω της στοχαστικότητας της παραγωγής,  δεν αρκεί για να καλύψει τη ζήτηση. Τα φωτοβολταϊκά δεν παράγουν ενέργεια όταν βραδιάζει ή αν οι καιρικές συνθήκες δεν το επιτρέπουν. Το ίδιο συμβαίνει και με τα αιολικά, που λειτουργούν μόνον όταν φυσά ο άνεμος. Χωρίς αποθήκευση, αυτό σημαίνει ότι αφενός δεν υπάρχει βεβαιότητα επάρκειας ηλεκτρισμού που να καλύπτει τη ζήτηση ανά πάσα στιγμή και αφετέρου ότι υπάρχουν ημέρες και ώρες μέσα στην ημέρα που η κατανάλωση δεν μπορεί να απορροφήσει την παραγωγή.  Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα υφιστάμενα δίκτυα μεταφοράς και διανομής  ηλεκτρισμού σχεδιάστηκαν και αναπτύχθηκαν για μονάδες σταθερής παραγωγής,    το πρόβλημα γίνεται οξύτερο.

Το τοπίο του ηλεκτροπαραγωγικού δυναμικού της χώρας συμπληρώνεται βέβαια από τις μονάδες σταθερής παραγωγής, συνολικής ισχύος επίσης περίπου 10 GW, οι οποίες είναι απαραίτητες για την ηλεκτροδότηση, τόσο για την ευστάθεια του συστήματος όσο και για τις ώρες/ημέρες που ο καιρός περιορίζει την παραγωγή των ΑΠΕ. 

Πλέον, οι υποχρεωτικές περικοπές φορτίων από ΑΠΕ μοιάζουν μονόδρομος. Οι μονάδες ΑΠΕ που αμείβονται με συμβολαιοποιημένες τιμές βλέπουν τα έσοδα τους να μειώνονται επειδή “κόβεται” η παραγωγή τους και οι μονάδες που λειτουργούν στην αγορά χονδρικής, αντιμετωπίζουν πολύ χαμηλές, μηδενικές ή και ακόμη και αρνητικές τιμές, δηλαδή εάν για κάποιους τεχνικούς λόγους επιλέξουν να εισφέρουν την ενέργεια τους στο σύστημα, τότε θα κληθούν να πληρώσουν.

Σήμερα αποθήκευση ηλεκτρισμού με μπαταρίες, μία από τις βασικές τεχνολογίες για θα χρησιμοποιηθεί για τη λύση του προβλήματος στο μέλλον-στη χώρα μας δεν υπάρχει, αλλά και σε άλλες χώρες είναι ακόμα σε πιλοτικά στάδια. Η ίδια η τεχνολογία δεν είναι ακόμα ώριμη, ενώ οι χιλιάδες κατ’ αρχήν άδειες που έχει εκδώσει η ΡΑΕ για την εγκατάσταση μπαταριών είναι απλώς στα χαρτιά, αφού δεν έχει γίνει ούτε ένας διαγωνισμός για να προσδιοριστεί το ύψος της αμοιβής τους. Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος- Ενέργειας πάντως η πρώτη ανταγωνιστική διαδικασία για την αμοιβή της αποθήκευσης με μπαταρίες θα διεξαχθεί μέσα στο 2023. 

Είναι προφανές ότι τα προβλήματα αστάθειας και ο αυξημένος κίνδυνος για black out έχουν έλθει για να μείνουν αρκετά χρόνια ακόμα.