Αν ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αφήνει ένα κενό αποσύροντας την αμερικανική ηγεσία από το παγκόσμιο εμπόριο, ο πρόεδρος Xi Jinping είναι αποφασισμένος να το γεμίσει, και ο πλανήτης αντιλαμβάνεται την αλλαγή.
Σχεδόν 30 ηγέτες κρατών, οι επικεφαλής του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΟΗΕ και αντιπρόσωποι από όλο τον πλανήτη συγκεντρώθηκαν στο Πεκίνο την Κυριακή για ένα συνέδριο που προωθεί την πρωτοβουλία «Μια ζώνη, ένας Δρόμος», το νέο «δρόμο του μεταξιού».
Το σχέδιο είναι εξαιρετικά φιλόδοξο, να χτιστούν δρόμοι, σιδηρόδρομοι, λιμάνια, αγωγοί και άλλες υποδομές συνδέοντας την Κίνα με την κεντρική Ασία, την Ευρώπη και την Αφρική από στεριά και θάλασσα. Τμήματα από τη χερσαία «ζώνη» και το θαλάσσιο «δρόμο» φτάνουν στην νοτιοανατολική Ασία και προς τον Ινδικό Ωκεανό. Περίπου 900 δισ. δολάρια επενδύσεων που χρηματοδοτούνται από μια ομάδα κινεζικών και στηριγμένων από την Κίνα τραπεζών και funds, ετοιμάζονται.
Οι επισκέπτες του συνεδρίου θα έχουν ελπίδες αλλά και φόβους. Οι ανερχόμενες δυτικές δυνάμεις διέθεσαν επίσης χρηματοδότηση σε αναπτυσσόμενες αγορές για τα προϊόντα τους και για να επεκτείνουν την πολιτική τους επιρροή. Οι φτωχότερες χώρες ήταν ευτυχείς που έλαβαν τα χρήματα, με μεικτά αποτελέσματα και για τις δυο πλευρές.
Ωστόσο συμβαίνει κάτι περισσότερο από την επανάληψη ενός αποικιακού σχεδίου στον 21ο αιώνα. Η Κίνα παρουσιάζει το δρόμο του μεταξιού όχι ως ένα κατά κύριο λόγο επενδυτικό πρόγραμμα αλλά ως τόνωση του εμπορίου σε ένα κόσμο που παλεύει με μέτρια ανάπτυξη και «κολλημένους» εμπορικούς όγκους. Μικρότεροι εμπορικοί φραγμοί και εναρμονισμός των κανονισμών είναι , σωστά, στην ατζέντα μαζί με τις υποδομές.
Πολλές από τις χώρες που θα επηρεάσει η πρωτοβουλία αυτή χρειάζονται καλύτερες υποδομές και βαθύτερες διεθνείς εμπορικές σχέσεις.
Υπάρχει προοπτική αυτό να είναι για πραγματικό καλό. Το εάν η προοπτική θα επαληθευτεί εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους στόχους της Κίνας και το εάν θα τους επιδιώξει με πειθαρχία. Η πρωτοβουλία στηρίζεται στα δυναμικά στοιχεία της Κίνας. Η χώρα έχει περισσότερες αποταμιεύσεις απ όσες μπορεί να επενδύσει στο εσωτερικό και πείρα σε μεγάλα σχέδια. Η ανησυχία είναι το πλάνο να εξάγει τις χειρότερες πλευρές της κινεζικής οικονομίας, ενώ παράλληλα θα αυξήσει τις πιέσεις στο ήδη πιεσμένο οικονομικό της σύστημα.
Παρά της επιτυχή ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας τις περασμένες δεκαετίες η χώρα βαρύνεται από την μη ικανοποιητική τοποθέτηση κεφαλαίων, κάτι που θα πρέπει κανείς να περιμένει από μια χώρα που κυριαρχείται από κρατικές επιχειρήσεις, και την υπερπαραγωγή σε πολλούς βιομηχανικούς τομείς.
Η Κίνα μπορεί πρωταρχικά να ενδιαφέρεται για την ανακατεύθυνση της υπερβάλλουσας αποταμίευσης, την εξαγωγή της υπερβάλλουσας παραγωγής και να δώσει δουλειά στο εξωτερικό για τις εταιρείες της. Αν είναι έτσι το σχέδιο που ετοιμάζουν μπορεί να μην είναι αυτό που χρειάζονται οι χώρες που θα το υποδεχτούν. Ετσι, δεν θα παράξει τα αναμενόμενα έσοδα. Τα δάνεια που θα το στηρίξουν δεν θα αποπληρωθούν πληγώνοντας την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας και αφήνοντας κακό ενεργητικό στο κινεζικό τραπεζικό σύστημα.
Αυτά τα ρίσκα περιπλέκονται στο βαθμό που ο δρόμος του μεταξιού στοχεύει επίσης στο να αυξηθεί η πολιτική ηγεμονία της Κίνας στην περιοχή. Αν τα φθηνά δάνεια είναι το «αντίτιμο» για την υποταγή στην περιφερειακή ηγεμονία της Κίνας, αυτά τα δάνεια είναι πιθανό να πάνε σε λιγότερο παραγωγικές χρήσεις. Και πολλές χώρες μπορεί να μην δεχτούν τα χρήματα, ακόμα και αν τα χρειάζονται, αν συνοδεύονται από πολλές «δεσμεύσεις».
Πράγματι, υπάρχουν σημάδια ότι οι υπερπόντιες επενδύσεις στο δρόμο του μεταξιού μειώνονται. Πώς θα ξέρει ο κόσμος αν η πρωτοβουλία δουλεύει όπως ελπίζεται; Κοιτώντας τα σχέδια. Όταν κατασκευάζονται τοπικές και διεθνείς εταιρείες, όχι μόνο κινεζικές, πρέπει να συμμετέχουν. Όταν κατασκευαστούν πρέπει να τύχουν καλής χρήσης.
Αν αυτοί οι όροι δεν καλυφθούν θα είναι ένα στοιχείο ότι η Κίνα αντί να συνεισφέρει στην παγκόσμια ανάκαμψη προσπαθεί να εξάγει τις οικονομικές της ανισορροπίες ενώ παράλληλα αγοράζει τοπική ηγεμονία.
