Σε αναδιάταξη του ενεργειακού τοπίου στη Ν,Α Ευρώπη οδηγεί η συμφωνία ΗΠΑ- Βουλγαρίας, που υπογράφηκε τη Δευτέρα, 12 Φεβρουαρίου, για την ανάπτυξη πυρηνικών αντιδραστήρων στη γειτονική χώρα, ισχύος τουλάχιστον 1.000 MW, για τους οποίους μάλιστα το παρελθόν είχαν γίνει επαφές προκειμένου η Ελλάδα να συνάψει PPAs για την προμήθεια ρεύματος.
Η εν λόγω συμφωνία έρχεται σε συνέχεια του Μνημονίου Κατανόησης (MOU) που είχαν υπογράψει οι δύο χώρες το 2020 και στόχος της Βουλγαρίας είναι η σύμβαση που θα υπογραφεί για την κατασκευή των δύο νέων πυρηνικών αντιδραστήρων Westinghouse AR-1000, να προβλέπει σταθερή τιμή, η οποία δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 14 δισ. δολάρια.
Οι νέοι αντιδραστήρες θα κατασκευαστούν στις όχθες του Δούναβη, όπου βρίσκεται ο πυρηνικός σταθμός του Κοζλοντούι. Θα λειτουργούν παράλληλα με τους δύο ρωσικούς αντιδραστήρες μέχρι το 2050 και στη συνέχεια οι παλαιοί ρωσικοί αντιδραστήρες θα αποσυρθούν.
Τη συμφωνία υπέγραψαν ο βοηθός υπουργός ενέργειας των ΗΠΑ, αρμόδιος για διεθνείς υποθέσεις Andrew Light και ο υπουργός Ενέργειας της Βουλγαρίας Ρούμεν Ράντεφ.
Ας σημειωθεί ότι στο πρόσφατο ταξίδι του στην Ουάσιγκτον, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ Γιώργος Στάσσης συναντήθηκε με τον βοηθό υπουργό Ενέργειας των ΗΠΑ αρμόδιο για τους ενεργειακούς πόρους Geoffrey Pyatt- o οποίος έχει διατελέσει και πρέσβης των ΗΠΑ στη χώρα μας- και συζήτησαν, μεταξύ άλλων, τις ενεργειακές προοπτικές που διανοίγονται στην ευρύτερη περιοχή.
Εξ άλλου ο ΑΔΜΗΕ προωθεί ήδη την κατασκευή τρίτης ηλεκτρικής διασύνδεσης με τη Βουλγαρία.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της πρεσβείας των ΗΠΑ στη Σόφια, η συμφωνία δημιουργεί πλαίσιο συνεργασίας των δύο χωρών καθώς η Βουλγαρία αναπτύσσει το δικό της πολιτικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας. Θα δημιουργηθεί ομάδα εργασίας για τη στήριξη της βουλγαρικής κυβέρνησης όσον αφορά στο σχεδιασμό, την κατασκευή και τη θέση σε λειτουργία ενός νέου πυρηνικού αντιδραστήρα με εγκατεστημένη ισχύ τουλάχιστον 1.000MW στον πυρηνικό σταθμό του Κοζλοντούι. Η συμφωνία προσδιορίζει και άλλους τομείς συνεργασίας στο πολιτικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας, μεταξύ των οποίων την ανταλλαγή τεχνογνωσίας, τον καθορισμό των οψιόν χρηματοδότησης των μελλοντικών πρότζεκτ κλπ
Ο βοηθός υπουργός των ΗΠΑ κ. Light υπογράμμισε ότι η συμφωνία θα βοηθήσει τη Βουλγαρία να πετύχει τους στόχους της για την ενεργειακή ασφάλεια και την καθαρή ενέργεια, διασφαλίζοντας υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας και την εμβάθυνση της αμερικανο-βουλγαρικής διμερούς στρατηγικής σχέσης.
Από την πλευρά του, ο Βούλγαρος υπουργός Ενέργειας κ. Ράντεφ ανέφερε ότι η κυβέρνηση θέλει να υπογράψει τη σύμβαση για την κατασκευή των νέων πυρηνικών εγκαταστάσεων σε σταθερή τιμή, η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 14 δισεκατομμύρια δολάρια.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επένδυση των τελευταίων 50 ετών για τη Βουλγαρία, της οποίας το ΑΕΠ φέτος αναμένεται να φθάσει λίγο πάνω από 100 δισ. ευρώ.
Μέχρι πριν από δέκα χρόνια, η Βουλγαρία σχεδίαζε να κατασκευάσει έναν πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής με δύο νέους ρωσικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες, που παραδόθηκαν πριν από πέντε χρόνια από τη ρωσική Atomstroyexport. Ο πόλεμος στην Ουκρανία όμως άλλαξε τα δεδομένα. Τώρα, η Σόφια εξετάζει το ενδεχόμενο να πουληθούν οι ρωσικοί αντιδραστήρες στην Ουκρανία, η οποία θα μπορούσε να τους πληρώσει με την οικονομική βοήθεια της ΕΕ.
Η συμφωνία μεταξύ Βουλγαρίας και ΗΠΑ καλύπτει τη συνεργασία για την εγκατάσταση μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων στη βιομηχανία, τον παροπλισμό αντιδραστήρων, την επεξεργασία και αποθήκευση αναλωμένου πυρηνικού καυσίμου, την κοινή πυρηνική έρευνα και την ανταλλαγή προσωπικού.
Ο κ.Ράντεφ ανέφερε ότι το νέο μπλοκ VII του NPP του Kozloduy θα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία στα τέλη του 2034.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα του βουλγαρικού τύπου, η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας που θα παράγεται από τους νέους αντιδραστήρες θα είναι περίπου 65 €/MWh, γεγονός που έχει προκαλέσει αντιδράσεις, καθώς η τιμή αυτή θεωρείται κατά πολύ υψηλότερη από την τιμή της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Η βουλγαρική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η χώρα δεν μπορεί να μείνει χωρίς ηλεκτρική ενέργεια βασικού φορτίου μετά το κλείσιμο των ρωσικών πυρηνικών μονάδων.
Στις 2 Φεβρουαρίου, ο διευθυντής του NPP, Valentin Nikolov, ανακοίνωσε ότι μέχρι στιγμής πέντε εταιρείες είχαν εκφράσει ανεπίσημα ενδιαφέρον για την κατασκευή των νέων αντιδραστήρων. Από αυτές, μόνο μία είναι ευρωπαϊκή – η Electricite de France.
Οι άλλες είναι η αμερικανική εταιρεία Bechtel, με την οποία η Westinghouse συνεργάζεται στα έργα AP-1000 στην Πολωνία και την Τσεχία και η κορεατική Hyundai, με την οποία συνεργάζεται επίσης η Westinghouse. Ενδιαφέρον έχει εκφράσει επίσης η CNNC της Κίνας και η αμερικανική εταιρεία Fluor, στην οποία ανήκει η NewScale, μια εταιρεία που αναπτύσσει μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες.
Τον Οκτώβριο του 2023 , ο Πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Νικολάι Ντένκοφ είχε δηλώσει στο Euractiv ότι η Ελλάδα, η Σερβία και η Βόρεια Μακεδονία ενδιαφέρονται για τη σύναψη μακροπρόθεσμων συμβάσεων για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας από τις μελλοντικές μονάδες VII και VIII του πυρηνικού σταθμού του Κοζλοντούι.
Ερωτηθείς εάν θα ήταν δυνατή η απόκτηση ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για την κατασκευή των νέων εγκαταστάσεων, ο Ντένκοφ είπε ότι αυτό δεν ήταν μείζον ζήτημα καθώς το έργο ήταν «αρκετά υποσχόμενο» για το κράτος από οικονομική άποψη. Πρόσθεσε ότι, η Βουλγαρία θα χρησιμοποιήσει τους δύο νέους αντιδραστήρες ως μονάδες βασικού φορτίου του ενεργειακού της συστήματος, στο πλαίσιο της σταδιακής κατάργησης του άνθρακα.
