Σε σκληρή παρτίδα πόκερ μεταξύ Ουάσιγκτον και Βρυξελλών από τη μία πλευρά και της Μόσχας από την άλλη εξελίσσεται το σχέδιο επέκτασης σε ευρωπαϊκό έδαφος του, ρωσικών συμφερόντων αγωγού αερίου, Turkish Stream.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Ππύτιν ανακοίνωσε κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Βελιγράδι ότι η Ρωσία είναι διατεθειμένη να επενδύσει περίπου 1,4 δις δολάρια στις ενεργειακές υποδομές της Σερβίας ώστε να φθάσει στην χώρα αυτή η γραμμή του αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream, δήλωση που αντιμετώπισαν με πολλή μεγάλη επιφυλακτικότητα τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ. Εξάλλου μόλις λίγες ημέρες πριν, η αμερικανική διοίκηση, μέσω του πρέσβη των ΗΠΑ στο Βερολίνο, κ. Richard Grenell είχε διαμηνύσει προς κάθε εταιρεία που δραστηριοποιείται στον τομέα των αγωγών εξαγωγής ενέργειας της Ρωσίας ότι, κινδυνεύει με κυρώσεις από τις ΗΠΑ. Η προειδοποίηση της Ουάσιγκτον αφορά τόσο στον Turkish Stream και τα διάφορα πρότζεκτ επέκτασης του στην Ευρώπη, όσο και στην κατασκευή του γερμανορωσικού αγωγού Nord Stream II, που έχει διαταράξει τις σχέσεις Γερμανίας – ΗΠΑ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Βελιγράδι, ούτε ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ούτε ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς αναφέρθηκαν στη διαδρομή εντός ΕΕ που θα πρέπει να ακολουθήσει η επέκταση του Turkish Stream ή του TurkStream ( όπως επίσης αποκαλείται), για να φθάσει τουλάχιστον ως τη Σερβία, από την Τουρκία όπου καταλήγει σήμερα το πρώτο σκέλος του.
Μετά τις ανακοινώσεις στο Βελιγράδι, οι οποίες εκτός του αγωγού αφορούν και σε επέκταση του τερματικού σταθμού φυσικού αερίου, χωρητικότητας έως 750 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων, στη Σερβία, η Κομισιόν ανακοίνωσε πως «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί την κατάσταση που διαμορφώνεται σε σχέση με τον αγωγό Turkish Stream και θα εφαρμόσει όλους τους ενεργειακούς κανόνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης που ισχύουν για όλους τους αγωγούς φυσικού αερίου». Τη δήλωση αυτή έκανε στο πρακτορείο TASS η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Αννα-Καΐσα Ιτκονεν
Ο Turkish Stream μεταφέρει φυσικό αέριο απ’ ευθείας από τη Ρωσία στις ακτές της ευρωπαϊκής Τουρκίας. Οι Ρώσοι, όταν εξήγγειλαν το έργο- το οποίο επί της ουσίας ήλθε για να αντικαταστήσει το πρότζεκτ South Stream, που ματαιώθηκε μετά από παρέμβαση της ΕΕ- είχαν δηλώσει ότι μπορούσαν να κατασκευάσουν δεύτερη γραμμή ως τα ελληνο-τουρκικά σύνορα και από εκεί θα έπρεπε να κατασκευαστεί ένας αγωγός προς Ευρώπη.
Η διακηρυγμένη πολιτική της ΕΕ για τη μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο και η παράκαμψη της Ουκρανίας στη διαδρομή μεταφοράς του αερίου από τη Ρωσία στην Ευρώπη, τόσο μέσω του Turkish Stream όσο και του Nord Stream, είναι δύο από τους βασικούς λόγους για τους οποίους Βρυξέλλες και ΗΠΑ, αντιδρούν στα εν λόγω έργα. Εξάλλου τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ έχουν γίνει εξαγωγείς αερίου και ενδιαφέρονται να αυξήσουν τις ποσότητες που πωλούν στην Ευρώπη.
Στην πρώτη περίοδο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, η τότε κυβέρνηση είχε “φλερτάρει” με το πέρασμα του Turkish Stream από την Ελλάδα, στη συνέχεια όμως άλλαξε στάση, ακολουθώντας την κοινή αμερικανο-ευρωπαϊκή γραμμή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην πρόσφατη επίσκεψή του στη Μόσχα, τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Αλέξης Τσίπρας, εντός του Κρεμλίνου, τόνισε ότι η Ελλάδα υποστηρίζει ανοιχτά την πολιτική της διαφοροποίησης των πηγών της ενέργειας προς την ΕΕ. Η αρχή αυτή σημαίνει πολλαπλασιασμό των πηγών κι όχι αποκλεισμό, είχε δηλώσει, συμπλέοντας στο συγκεκριμένο ζήτημα με τις πάγιες ευρωπαϊκές και αμερικανικές θέσεις.
Ας σημειωθεί ότι μετά την πρώτη αποστασιοποίηση της Ελλάδας από το έργο ενδιαφέρον για την επέκταση του Turkish Stream στην ΕΕ επέδειξε η Βουλγαρία και μάλιστα προς στιγμή φάνηκε να παίρνει το χρίσμα της `Μόσχας, στην προσπάθειά της να αναδειχθεί σε κόμβο διαμετακόμισης ενέργειας. Ωστόσο οι φιλοδοξίες αυτές δεν φαίνεται να ευοδώνονται, όσο Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον αντιτίθενται στον αγωγό.
Στη λογική αυτή, στον πάγο φαίνεται να βρίσκεται και το μνημόνιο συνεργασίας που είχαν υπογράψει η ΔΕΠΑ με την ιταλική Edison και τη ρωσική Gazprom για το ευρωπαϊκό σκέλος του Turkish Stream, χωρίς στο μνημόνιο εκείνο να κατονομάζουν τη χώρα διέλευσης, η οποία παραλαμβάνει τη σκυτάλη μετά την Τουρκία.
"Αν ολοκληρωθεί, ο Nord Stream 2 και η δεύτερη γραμμή του TurkStream, τότε θα διευκολυνθούν οι ρωσικές προσπάθειες για την παράκαμψη της Ουκρανίας από τη διαδρομή μεταφοράς φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Αν συμβεί αυτό, θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάργηση ενός βασικού στρατηγικού, αποτρεπτικού μέσου κατά της ρωσικής επιθετικής συμπεριφοράς στην Ουκρανία. Ως αποτέλεσμα, οι εταιρείες που υποστηρίζουν την κατασκευή αυτών των αγωγών υπονομεύουν ενεργά την Ουκρανία και την ασφάλεια της Ευρώπης ", φέρεται να γράφει ο Αμερικανός πρέσβης και προσωπικός φίλος του προέδρου των ΗΠΑ στην επιστολή, διευκρινίζοντας ότι το κείμενο αυτό "δεν είναι απειλή, αλλά ένα σαφές μήνυμα της αμερικανικής πολιτικής", όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του Αμερικανού αξιωματούχου στο πρακτορείο AFP.
Στην περίπτωση του Nord Stream II, οι εταιρίες στις οποίες απευθύνεται το μήνυμα της Ουάσιγκτον είναι από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς ομίλους στον κόσμο, καθώς συμμετοχή έχουν δηλώσει εταιρίες, όπως η Shell, η γαλλική Engie, η γερμανική Wintershal, η ολλανδική Gasunie κλπ. Φαίνεται λοιπόν ότι διακυβεύεται ένα μείγμα οικονομικών συμφερόντων και πολιτικών σκοπιμοτήτων για τη Μόσχα, την Ουάσιγκτον, το Βερολίνο και το Παρίσι - με εξίσου άμεσες συνέπειες για την Ουκρανία και άλλα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης.
Η Μόσχα στην προσπάθειά της να δημιουργήσει τα δικά της ερείσματα επιχειρεί τόσο στην περίπτωση του Turkish Stream, όπως και του Nord Stream, να δώσει κίνητρα σε ευρωπαϊκές χώρες και εταιρίας αλλά και να χρησιμοποιήσει τις αντιθέσεις μεταξύ τους, προκειμένου να δημιουργήσει συμμαχίες και κοινά συμφέροντα με χώρες και εταιρίες που μπορούν να προωθήσουν τα έργα.
Αλλωστε κατά πάγια πρακτική αφήνει πάντα όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά.
‘Οπως είπε ο Βλαντιμίρ Πούτιν στο Βελιγράδι για την επέκταση του Turkish Stream «το έργο αυτό το ετοιμάζουμε, θα έλεγα ότι πρακτικά το ξεκινάμε, αλλά σε τελική ανάλυση όλα θα εξαρτηθούν και από άλλες χώρες, και από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από το πόσο θα είναι σε θέση να υπερασπίσουν τα κυρίαρχα εθνικά τους συμφέροντα στον διάλογο που διεξάγουν με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς». Aκόμα δήλωσε ότι σύντομα, ενδεχομένως εντός της εβδομάδας, θα έχει συνομιλίες με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος αντιμετωπίζει θετικά την προοπτική της συνέχισης του αγωγού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Τις αντιρρήσεις των ΗΠΑ για τους δύο αγωγούς μοιράζονται και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Πολωνία και άλλες, κυρίως εκείνες που σήμερα κερδίζουν από την “ουκρανική διαδρομή”, καθώς και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ.
