Σε κομβικής σημασίας έργο για την καλύψη των αναγκών του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρισμού που θα προκύψουν από την αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ ως το 2030 αναδεικνύεται η  ολοκλήρωση του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρισμού των 400 KV στην Πελοπόννησο, όπως τονίζει ο ΑΔΜΗΕ στο σχέδιο του Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης περιόδου 2021-2030, το οποίο έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση.   

Πρόκειται για τις δύο γραμμές, τη  διασύνδεση της πλευράς 400 kV του ΚΥΤ Μεγαλόπολης με τη Γραμμή Μεταφοράς  400 kV του ΚΥΤ Διστόμου - ΚΥΤ Αχελώου, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί φέτος και τη γραμμή 400 kV διασύνδεσης των ΚΥΤ Μεγαλόπολης - Κορίνθου - Κουμουνδούρου.   Μαζί με τα υπόλοιπα  έργα που έχουν προγραμματιστεί, οι δύο αυτές γραμμές ολοκληρώνουν την ανάπτυξη του συστήματος, τον “κορμό του δικτύου των 400 kV που θα εκτείνεται πλέον σε όλη την ηπειρωτική χώρα”, όπως  αναφέρει χαρακτηριστικά ο ΑΔΜΗΕ  , προσθέτοντας ότι το δίκτυο αυτό θα μπορεί να καλύψει τις ανάγκες διακίνησης ισχύος για αρκετά χρόνια στο μέλλον, με δεδομένη τη μεγάλη ανάπτυξη της διεσπαρμένης παραγωγής (κυρίως ΑΠΕ) και την εφαρμογή τεχνικών «έξυπνων δικτύων» (smart grids).

Σε κάθε περίπτωση πάντως, οδηγός για την ανάπτυξη του Συστήματος στα επόμενα χρόνια θα είναι η εξυπηρέτηση της ανάγκης μεγάλης διείσδυσης ΑΠΕ στο πλαίσιο της εκπλήρωσης των στόχων του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) και της ΕΕ για τα έτη 2020 και 2030.

Το νέο  ΕΣΕΚ θέτει στόχο για το 2030  την αναδιάρθρωση του ενεργειακού μίγματος της χώρας και την αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ τουλάχιστον στο 35% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας προδιαγράφοντας τον ριζικό μετασχηματισμό του τομέα του ηλεκτρισμού, καθώς οι ΑΠΕ θα υποκαταστήσουν τα ορυκτά καύσιμα με συμμετοχή άνω του 60% στην τελική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.

Ο ΑΔΜΗΕ  επισημαίνει πάντως πάντως ότι η  απορρόφηση της αυξημένης ισχύος των ΑΠΕ δεν εξαρτάται μόνον από την ικανότητα διακίνησης της ισχύος από το Σύστημα Μεταφοράς, αλλά επιβάλλει και την ένταξη νέων συστημάτων αποθήκευσης (κυρίως αντλητικών υδροηλεκτρικών σταθμών, αλλά και συσσωρευτών), σε συνάρτηση με την εξέλιξη των διαθέσιμων τεχνολογιών.

Αυτή άλλωστε είναι και η τάση σε όλη την Ευρώπη, όπως αποτυπώνεται στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ENTSO-E (του συλλογικού οργάνου των Ευρωπαίων Διαχειριστών Μεταφοράς), καθώς  η σχεδιαζόμενη ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ευρώπη θα οδηγήσει στην ανάγκη μεταφοράς μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικής ισχύος σε μεγάλη απόσταση.

Ο στόχος μαζικής διείσδυσης ΑΠΕ με σκοπό την ελαχιστοποίηση των αερίων ρύπων το 2050, θα απαιτήσει σημαντική ενίσχυση των συστημάτων μεταφοράς και ιδιαίτερα των διασυνδέσεών τους. Παράλληλα θα απαιτηθούν παρεμβάσεις στην ικανότητα διακίνησης ενέργειας μέσω των διασυνδέσεων κάθε χώρας. Σύμφωνα με τους στόχους που έχει θέσει η ΕΕ, οι διασυνδέσεις σε κάθε χώρα πρέπει να αναλογούν στο 10% της εγκατεστημένης ισχύος το 2020 και  και στο 15% της εγκατεστημένης ισχύος το 2030.

Διασυνδέσεις και Εξαγωγές

Ο ENTSO-E έχει δρομολογήσει τις δράσεις για τον συντονισμένο σχεδιασμό ενός Πανευρωπαϊκού Συστήματος Μεταφοράς, το οποίο θα επιτρέπει την επιπλέον αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή (σε υψηλότερα επίπεδα, έως 80%) με χρονικό ορίζοντα το 2050.

Ως στόχος έχει τεθεί η δημιουργία Λεωφόρων Ηλεκτρισμού (Electricity Highways) και ο σχεδιασμός - προγραμματισμός τους σε χρονικά στάδια ανά πενταετίες από το 2025 έως το 2050. Η όλη πρωτοβουλία του  ENTSO-Ε προωθείται σε στενή συνεργασία και διαβούλευση με όλους με τις εθνικής αρχές, τις  Ρυθμιστικές Αρχές, τους παραγωγούς, τους καταναλωτές, τους εμπόρους ηλεκτρικής ενέργειας, τους κατασκευαστές ηλεκτρικού εξοπλισμού κ.ά.

Λόγω της γεωγραφικής θέσης της χώρας στο νοτιοανατολικό  άκρο της Ευρώπης, η ανάπτυξη των διασυνδέσεων στην ευρύτερη περιοχή και η ανάπτυξη διαδρόμων μεταφοράς από τις πηγές παραγωγής προς τα σημαντικά κέντρα κατανάλωσης της ηπείρου αποκτά εξαιρετική σημασία. Μεγάλη αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ στη χώρα μας σε υψηλότερο επίπεδο από τους στόχους του 2020 και του 2030 είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δυνατότητα πραγματοποίησης μεγάλης κλίμακας εξαγωγών ηλεκτρική ενέργειας.

Η στρατηγική ανάπτυξης του ΑΔΜΗΕ περιλαμβάνει επίσης τη διασύνδεση των μη διασυνδεδεμένων Νήσων με το ηπειρωτικό σύστημα, πράγμα το οποίο συμβάλλει στην ασφάλεια και την αξιοπιστία ηλεκτροδότησης των νησιών, στην εκμετάλλευση του πολύ υψηλού αιολικού δυναμικού το οποίο εμφανίζεται στο Αιγαίο και στη  σταδιακή απεξάρτηση από το πετρέλαιο, χωρίς να απαιτείται η επέκταση ή ενίσχυση των υφιστάμενων θερμικών σταθμών στα Νησιά, αλλά αντιθέτως καθίσταται δυνατή η θέση τους σταδιακά σε ψυχρή εφεδρεία.

Καταλυτικό ρόλο στον σχεδιασμό της Στρατηγικής Ανάπτυξης του Συστήματος θα παίξει ο  ρεαλιστικό γενικότερος εθνικός χωροταξικός σχεδιασμός της ανάπτυξης των ΑΠΕ εκτός των στόχων του 2020 και του 2030, ενώ  νέα πεδία ανάπτυξης δημιουργούνται από τις νέες τάσεις στα Συστήματα Ηλεκτρικής Ενέργειας για τεχνολογίες  μηδενικών ή χαμηλών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου,  όπως οι ΑΠΕ και το φυσικό αέριο που διεισδύουν σε ολοένα μεγαλύτερο ρυθμό και χαμηλότερο κόστος. Πρώτη προτεραιότητα αποτελεί και η αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας

Η παραγωγή καθαρής και φθηνής ενέργειας σε συνδυασμό με την αύξηση της διεσπαρμένης παραγωγής, επιδρά καταλυτικά στη λειτουργία της αγοράς, αναδεικνύοντας το ρόλο των Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς για την αποδοτική διαχείριση της αγοράς εξισορρόπησης και των επικουρικών υπηρεσιών. Παράλληλα, η  στοχαστικότητα των ΑΠΕ  επιβάλλει την ανάπτυξη μηχανισμών εφεδρείας και ευελιξίας, για την υποστήριξη της αξιόπιστης και αδιάλειπτης τροφοδότησης των καταναλωτών. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα  σημαντικό ζήτημα όχι μόνον για την επάρκεια αλλά και για καθαρά τεχνικούς λόγους,  καθώς τα δίκτυα θα πρέπει να ανταποκρίνονται σε ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις διακίνησης ηλεκτρικής ενέργειας με υψηλή απόδοση και αξιοπιστία, αλλά και παροχής νέων υπηρεσιών στους καταναλωτές.

Σε αυτό το πλαίσιο, έχει ήδη επισημανθεί από τον ENTSO-E η ανάγκη στενής συνεργασίας μεταξύ των Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς και των Διαχειριστών Δικτύων Διανομής, με στόχο την ανάπτυξη των απαραίτητων συνεργειών, την ψηφιοποίηση των συστημάτων κλπ.

Η λίστα των μεγάλων προκλήσεων από τον μετασχηματισμό της ενεργειακής αγοράς συμπληρώνεται από τους στόχους για τον εξηλεκτρισμό των μεταφορών και της θέρμανσης/ψύξης των κτιρίων, που θα απαιτήσουν πέραν όλων των άλλων   καινοτόμες τεχνολογίες και το καλά εξειδικευμένο προσωπικό.