‘Εντεκα  ευρωπαίκές εταιρίες διαχείρισης συστημάτων μεταφοράς αερίου, μεταξύ των οποίων η Snam, η Fluxys και η Εnagas, οι τρεις βασικοί εταίροι στην κοινοπραξία που ελέγχει τον ΔΕΣΦΑ, ανακοίνωσαν τη συμμετοχή του σε μία ομάδα για τη δημιουργία ενός αποκλειστικού δικτύου αγωγών υδρογόνου, μήκους περίπου 23.000 χλμ στην ανάπτυξή τους ως το  2040.

Το δίκτυο αυτό, που  δεν περιλαμβάνει την Ελλάδα - στη φάση αυτή τουλάχιστον - θα χρησιμοποιηθεί παράλληλα με το δίκτυο φυσικού αερίου.

Στο πρότζεκτ με την ονομασία «Ευρωπαϊκή Ραχοκοκαλιά Υδρογόνου» μετέχουν οι εταιρίες Enagás , Energinet, Fluxys , Gasunie, GRTgaz, NET4GAS, OGE, ONTRAS, Snam, Swedegas (Nordion Energi), Teréga και η  συμβουλευτική εταιρεία Guidehouse. Το προτεινόμενο δίκτυο θα διασχίζει τη Γερμανία, τη  Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Τσεχία, τη Δανία, τη Σουηδία και την Ελβετία. Στόχος είναι να  συνδέσει μελλοντικά κέντρα προσφοράς και ζήτησης υδρογόνου στην Ευρώπη, όπως βιομηχανικά συγκροτήματα, μονάδες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα και εγκαταστάσεις  παραγωγής ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας μεγάλης κλίμακας, συμπεριλαμβανομένων των υπεράκτιων αιολικών πάρκων στη Βόρεια Θάλασσα και των ηλιακών σταθμών παραγωγής ενέργειας στο Νότο της Ευρώπης.

Η κατασκευή μιας τέτοιας υποδομής υδρογόνου εκτιμάται ότι θα  διευκολύνει την ανάπτυξη  τόσο της παραγωγής όσο και της χρήσης υδρογόνου. ‘Οταν αυξηθούν οι ποσότητες αλλά και η απόσταση μεταφοράς, τότε οι αγωγοί θα αναδειχθούν σε μία αποτελεσματική και οικονομικά αποδοτική επιλογή, σύμφωνα με την πρόσφατη παρουσίαση του πρότζεκτ από τη ομάδα των 11 Διαχειριστών, όπως αναφέρει το Euractiv.

Η ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που απαιτείται για τη μεταφορά υδρογόνου σε απόσταση 1.000 χιλιομέτρων είναι συγκρίσιμη με περίπου 2% της ενεργειακής περιεκτικότητας του μεταφερόμενου υδρογόνου. Αυτό δεν σημαίνει ότι η απαιτούμενη ηλεκτρική ενέργεια  θα παράγεται απαραίτητα από υδρογόνο.

Σύμφωνα με την προκαταρκτική έκθεση για το έργο,  το δίκτυο θα πρέπει να μπορεί να μεταφέρει περισσότερο από την προβλεπόμενη  1.130 TWh ετήσια ζήτηση υδρογόνου στην Ευρώπη έως το 2040. ‘Οσο για το κόστος του έργου η έκθεση το τοποθετεί   μεταξύ 27 και 64 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο τιμών οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι το μετριοπαθές σενάριο στηρίζεται στην υπόθεση ότι το 75% του δικτύου θα αποτελείται από μετασκευασμένους υφιστάμενους αγωγούς φυσικού αερίου, οι οποίοι με την πάροδο του χρόνου θα απαξιώνονται όσο στο μέλλον θα μειώνονται  οι όγκοι του μεταφερόμενου φυσικού αερίου.

Το σχέδιο των 11 Διαχειριστών παρουσιάστηκε περίπου δύο  εβδομάδες μετά την ανακοίνωση  της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 8 Ιουλίου για τη στρατηγική του υδρογόνου, στην οποία υπάρχει αναφορά στην ανάγκη δημιουργίας ενός αποκλειστικού δικτύου αγωγών υδρογόνου στο μέλλον.

Το υδρογόνο θεωρείται βασικό εναλλακτικό καύσιμο για την μετά τον άνθρακα εποχή, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τομείς της βιομηχανίας, που δύσκολα μπορούν να εξηλεκτριστούν, όπως ο χάλυβας και τα χημικά, καθώς και στις μεταφορές για  βαρέα οχήματα κλπ . Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως μέσο αποθήκευσης ενέργειας, συμβάλλοντας στην ισορροπία του ηλεκτρικού δικτύου κατά τη διάρκεια των αιχμών κατανάλωσης.

Το δίκτυο υδρογόνου που σχεδιάζουν οι 11 Διαχειριστές προβλέπεται ν’ αναπτυχθεί σταδιακά σε  δεκαπέντε χρόνια, ξεκινώντας από τα μέσα της δεκαετίας του 2020:

Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό ως το 2030, ένα «αρχικό» δίκτυο αγωγών μήκους 6.800 χιλιομέτρων θα συνδέσει τοπικές ομάδες παραγωγής και χρήσης υδρογόνου - τις λεγόμενες «κοιλάδες υδρογόνου».

Μέχρι το 2035, ένα πιο εκτεταμένο δίκτυο θα αρχίσει να συνδέει τους καταναλωτές στο κέντρο της Ευρώπης  με περιοχές με «άφθονο δυναμικό παραγωγής πράσινου υδρογόνου» - όπως τα ανοικτά αιολικά πάρκα της Δανίας ή τα ηλιακά και αιολικά πάρκα στα νότια της Γαλλίας.

Μέχρι το 2040, προβλέπεται ένα πραγματικό πανευρωπαϊκό δίκτυο,  μήκους  22.900 χλμ., το οποίο θα λειτουργεί σε δέκα ευρωπαϊκές χώρες και θα επιτρέπει συνδέσεις με διεθνείς διαδρόμους μεταφοράς ενέργειας. Σε αυτή  τη φάση, προβλέπονται και οι πιθανές πρόσθετες διαδρομές που περιλαμβάνουν και την Ελλάδα,  μέσω του αγωγού αερίου ΤΑΡ,  μαζί με πιθανούς διαδρόμους μεταφοράς από τη  Βόρεια Θάλασσα (Νορβηγία και Ηνωμένο Βασίλειο), την Ουκρανία, τη Βόρεια Αφρική και τη Ρωσία.

Όπως διευκρινίστηκε πάντως στη διαδικτυακή παρουσίαση του πρότζεκτ, το όλο σχέδιο δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν φιλόδοξες ιδέες για την ανάπτυξη του υδρογόνου από τις χώρες που δεν συμμετέχουν στη συγκεκριμένη  πρωτοβουλία.

«Η επιλογή των χωρών δεν αντικατοπτρίζει τις δυνατότητες του υδρογόνου ή το χρονοδιάγραμμα για την ανάπτυξη του υδρογόνου σε οποιασδήποτε χώρα. Αποτελεί κυρίως το σχέδιο ανάπτυξης της ομάδας των  εταιρειών που συνεργάζονται ήδη για να ξεκινήσουν αυτήν την πρωτοβουλία », δήλωσε η κα Camilla Palladino, εκτελεστική αντιπρόεδρος της Snam, του ιταλικού διαχειριστή  φυσικού αερίου, όπως αναφέρει  το Euractiv.

Mάλιστα η ομάδα των 11 για το υδρογόνο δεν είναι κλειστή και καλεί και άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες υποδομής φυσικού αερίου να συμμετάσχουν στις ιδέες για περαιτέρω ανάπτυξη 

Μετασκευή αγωγών και αντικατάσταση εξοπλισμού συμπίεσης

"Στο τέλος  θα προκύψουν δύο παράλληλα δίκτυα μεταφοράς αερίου: ένα ειδικά για  υδρογόνο και ένα αποκλειστικά για τη μεταφορά μεθανίου", εκτιμά η ομάδα των 11 Διαχειριστών. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι θα κατασκευαστούν εξ αρχής νέοι αγωγοί

Μέχρι το 2040, το ευρωπαϊκό δυναμικό αγωγών  φυσικού αερίου προβλέπεται ότι  θα μεταφέρει μόνο το ½ της ποσότητας που μεταφέρει  σήμερα  και μάλιστα ένα πολύ μεγάλο μερίδιο, ίσως το μεγαλύτερο δεν θα είναι φυσικό αέριο αλλά βιοαέριο.

Οι αγωγοί που κάποτε κατασκευάστηκαν για τη μεταφορά φυσικού αερίου θα μπορούσαν επομένως να χρησιμοποιηθούν για τη μεταφορά υδρογόνου. Προς το σκοπό αυτό μπορούν να μετασκευαστούν υφιστάμενοι αγωγοί, ιδιαίτερα εκεί  όπου υπάρχουν παράλληλες  διαδρομές, όπως σε ορισμένες περιοχές στην Ολλσνδία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία, όπου η διαθεσιμότητα των υπάρχοντων αγωγών δεν περιορίζεται από μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις φυσικού αερίου και συμβάσεις χωρητικότητας.

Σύμφωνα με τους Διαχειριστές, η μετατροπή των αγωγών για τη μεταφορά υδρογόνου είναι απολύτως εφικτή, παρά τις διαφορές που υπάρχουν.  «Οι αρχικές συζητήσεις με κατασκευαστικές εταιρείες δείχνουν  ότι το κεφαλαιακό κόστος της μετατροπής υφιστάμενων αγωγών αντιστοιχεί σε περίπου 10 με 25% του κόστους κατασκευής νέων αγωγών υδρογόνου.

Μεγαλύτερη είναι  η πρόκληση, που  σχετίζεται με τους σταθμούς συμπίεσης, οι οποίοι μπορεί να χρειαστεί να αντικατασταθούν πλήρως, λόγω των φυσικών ιδιοτήτων του υδρογόνου, αν και επί του θέματος αυτού διατυπώνονται διαφορετικές απόψεις από τους Διαχειριστές και τους κατασκευαστές συμπιεστών.  

Από το συνολικό κόστος εκτιμάται ότι περίπου το 60% της  επένδυσης θα αφορά σε έργα  για τους αγωγούς και το υπόλοιπο 40%  στον εξοπλισμό συμπίεσης.

Το κόστος μεταφοράς ενός κιλού υδρογόνου τοποθετείται  από  0,09 ως 0,17 € ανά 1.000 km, ανάλογα με το κόστος επένδυσης για τον συμπιεστή.

«Αυτές οι τιμές δείχνουν ότι το κόστος μεταφοράς υδρογόνου μέσω αγωγού αντιπροσωπεύει μόνο ένα μικρό μέρος του συνολικού κόστους του υδρογόνου,  όταν εξετάσουμε την πλήρη αλυσίδα αξίας από την παραγωγή έως την τελική κατανάλωση», αναφέρει η έκθεση της ομάδας  των 11 Διαχειριστών. «Ακόμη και αν υποτεθεί ότι το μελλοντικό κόστος παραγωγής είναι 1-2 € / kg για το πράσινο και το μπλε υδρογόνο, η μεταφορά μέσω του προτεινόμενου δικτύου αγωγών θα προσθέσει λιγότερο από 10% στο κόστος παραγωγής για κάθε 1.000 χλμ μεταφοράς», υπογραμμίζει η έκθεση.

Ο υπολογισμός αυτός  δεν περιλαμβάνει κόστος που σχετίζεται με την  αποθήκευση υδρογόνου, τους αγωγούς διανομής και τις υποδομές για το CO2.