Σοβαρά προβλήματα στους διαγωνισμούς της ΡΑΕ κατά την περίοδο 2018-20 για νέα έργα ΑΠΕ, που θέτουν ερωτήματα ακόμα και περί παραβίασης των κανόνων ανταγωνισμού διαπιστώνει η έκθεση αξιολόγησης του όλου σχήματος, που διενήργησε η γερμανική εταιρία GIZ,για λογαριασμό του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενόψει της αναθεώρησης του μοντέλου της διαγωνιστικής διαδικασίας για τις ΑΠΕ.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η μελέτη διαπιστώνει «ισχυρές ενδείξεις δεσπόζουσας θέσης είτε σε επίπεδο έργων που συμμετείχαν στην ανταγωνιστική διαδικασία, είτε σε επίπεδο υποβολής προσφορών», καθώς και «περιθώρια ομαδοποίησης προσφορών και μειωμένου ανταγωνισμού».
Η έκθεση της GIZ δέχεται ότι το σχήμα των ανταγωνιστικών διαδικασιών είχε θετικά αποτελέσματα, όπως τη σημαντική μείωση της μέσης λειτουργικής ενίσχυσης για τα έργα που επιλέχθηκαν από ανταγωνιστικές διαδικασίες, πράγμα που ωφέλησετον ΕΛΑΠΕ και τη σημαντική αύξηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος για μεγάλα ΦΒ ή αιολικά έργα
Παρατηρεί επίσης ότι δημιουργήθηκε μία σημαντική αγορά από φωτοβολταϊκά που εξαιρούνται από την υποχρέωση συμμετοχής σε ανταγωνιστικές διαδικασίες με αντικρουόμενες επιπτώσεις.
Ειδικά σε ότι αφοράτα αποτελέσματα των ανταγωνιστικών διαδικασιών ΦΒ η έκθεση διαπιστώνει:
- Χαμηλό δείκτη κάλυψης της προς δημοπράτηση ισχύος
- «άνοιγμα» διαφοράς ελάχιστης με μέγιστης επιλέξιμης προσφοράς και ενδείξεις δεσπόζουσας θέσης κατά την υποβολή προσφορών.
- Διατήρηση υψηλών μέσων τιμών (2019) με σχετική προσαρμογή το 2020
- Εμφάνιση συμμετεχόντων με σημαντικά ποσοστιαία μερίδια στη ισχύ που δημοπρατείται
Σε ότι αφορά τις ανταγωνιστικές διαδικασίες για τα αιολικά η έκθεση διαπιστώνει:
- Ισχυρές ενδείξεις δεσπόζουσας θέσης είτε σε επίπεδο έργων που συμμετέχουν σε ανταγωνιστική διαδικασία, είτε σε επίπεδο υποβολής προσφορών
- Συμμετέχοντες με σημαντικά ποσοστιαία μερίδια στη ισχύ που δημοπρατείται
- Περιθώριο διατήρησης προσφορών κοντά στην ανώτατη επιτρεπόμενη τιμή προσφοράς
Τέλος για τις κοινές ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών η έκθεση αναφέρει:
- Ισχυρές ενδείξεις δεσπόζουσας θέσης είτε σε επίπεδο έργων που συμμετέχουν σε ανταγωνιστική διαδικασία είτε σε επίπεδο υποβολής προσφορών
- Συμμετέχοντες με σημαντικά ποσοστιαία μερίδια στη ισχύ που δημοπρατείται
- Περιθώριο ομαδοποίησης προσφορών και μειωμένου ανταγωνισμού λόγω αναγνώρισης των υπολειπόμενων έργων/έργου (έργα με υψηλότερες προσφορές)
- Στρατηγικό τρόπο συμμετοχής και υποβολής προσφορών από συμμετέχοντες
Οι ανταγωνιστικές διαδικασίες πάντως οδήγησαν σε σημαντική μείωση των προκαθορισμένων τιμών για τα έργα ΑΠΕ. Είναι χαρακτηριστικό ότι για τα έργα που έχουν εγκατασταθεί με το προηγούμενο καθεστώς των εγγυημένων τιμών το μέσο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας το πρώτο πεντάμηνο του 2020 ήταν 134,3 ευρώ/MWh και συγκεκριμένα 84,7 ευρώ/MWh για τα αιολικά και 262,1ευρώ/MWh για τα φωτοβολταϊκά.
Αντιστοίχως για τα φωτοβολταϊκά, που εντάχθηκαν με ανταγωνιστικές διαδικασίες οι μεσοσταθμικές τιμές των διαγωνισμών του 2018 ήταν 69,48 ευρώ/MWh, του 2019 61,58ευρώ/MWh και του 2020 49,8 ευρώ/MWh. Αντιστοίχως για τα αιολικά του 2018 η μεσοσταθμική τιμή ήταν 64,24ευρώ/MWh, του 2019 62 ευρώ/MWh και του 2020 55,67 ευρώ/MWh. Στους κοινούς διαγωνισμούς αιολικών και φωτοβολταικών το 2019 η μεσοσταθμική τιμή διαμορφώθηκε σε 57,03 ευρώ/MWh και του 2020 σε 51,59ευρώ/MWh.
Σε άλλες χώρες της Ευρώπης οι ανταγωνιστικές διαδικασίες οδήγησαν σε πολύ χαμηλότερες τιμές όπως για παράδειγμα στην Πορτογαλία όπου το 2019 η μέση τιμή ήταν 20,33 ευρώ/MWh και το 2020 η χαμηλότερη τιμή ήταν τα 11,14 ευρώ/MWh.
Στη Γερμανία το 2020 οι μεσοσταθμικές τιμές ήταν 52,7 ευρώ/MWh για ΦΒ, και 61,4 ευρώ/MWh για αιολικά. Οι ιστορικά χαμηλές μεσοσταθμικές στη Γερμανία ήταν 43,3 ευρώ/MWh για ΦΒ το 2019 και 38,2 ευρώ/MWh για αιολικά το 2017.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σχεδιάζει σύντομα να υποβάλει στην Κομισιόν αίτημα για παράταση των ανταγωνιστικών διαδικασιών για τις ΑΠΕ, ως την πλήρη μετάβαση των ΑΠΕ στην αγορά του TargetModel.
Πληροφορίες αναφέρουν πάντως ότι το μεταβατικό αυτό διάστημα, όπου θα διεξάγονται διαγωνισμοί για τις ΑΠΕ δεν θα ξεπερνά τον ένα χρόνο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο υπουργός Περιβάλλοντος- Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η αγορά των ΑΠΕ πρέπει να πάψει να είναι ρυθμισμένη και ότι σταδιακά πρέπει να περάσει σε ένα καθεστώς ελεύθερου ανταγωνισμού στο πλαίσιο του TargetModel με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ιδιαίτερη αναφορά έχει κάνει και στις μακροπρόθεσμες συμβάσεις μεταξύ προμηθευτών και καταναλωτών (PPA).
Πληροφορίες αναφέρουν ότι στο αναθεωρημένο, μεταβατικό μοντέλο για τις ανταγωνιστικές διαδικασίες ΑΠΕ σημαντικό ρόλο θα παίξουν η δημοπρατούμενη ισχύς και η συχνότητα των διαγωνισμών όπως και τα ζητήματα της οργάνωσης και της μεθοδολογίας διενέργειας ανταγωνιστικών διαδικασιών.
