Στις 28 Οκτωβρίου ολοκληρώνεται η δημόσια διαβούλευση της ΕΕ για τον συνοριακό φόρο διοξειδίου του άνθρακα, ο οποίος θα τεθεί σε εφαρμογή από 1/1/2022.
Πρόκειται για ένα από τα βασικά μέτρα πολιτικής για το Κλίμα αλλά και χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης που έχει ανακοινώσει η Κομισιόν.
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει μέχρι το τέλος Ιουνίου 2021 να παρουσιάσει τον τρόπο εφαρμογής του νέου φόρου.
Ακόμα όμως, πολλές πτυχές του όλου σχεδίου παραμένουν άγνωστες, καθώς εξετάζονται μία σειρά από σενάρια για τον τρόπο που θα λειτουργεί ο νέος φόρος, προκειμένου να διασφαλίζεται η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων και κυρίως του τομέα εκείνου της βιομηχανίας που κινδυνεύει με carbon leakage, δηλαδή τη μετεγκατάσταση της δραστηριότητας σε τρίτες χώρες με χαλαρότερη - και λιγότερο δαπανηρή- περιβαλλοντική νομοθεσία.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο συνοριακός φόρος άνθρακα θα μπορούσε να αποφέρει έσοδα μεταξύ 5 και 14 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το χάσμα που χωρίζει τα δύο νούμερα είναι από μόνο του ενδεικτικό της αβεβαιότητας σε σχέση με το πεδίο εφαρμογής και το σχεδιασμό του νέου μηχανισμού.
Οι Βρυξέλλες εξετάζουν διάφορες επιλογές, όπως ένα φόρο επί των εισαγωγών στα σύνορα της ΕΕ για προϊόντα από τομείς που κινδυνεύουν από διαρροή άνθρακα (carbon leakage) ως την επέκταση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων ρύπων της ΕΕ (ETS) στις εισαγωγές, όπως αναφέρει πρόσφατο δημοσίευμα της γαλλικής έκδοσης του Euractiv
Ομως η επιλογή των ETS στις εισαγωγές θα υποχρέωνε τους ξένους παραγωγούς ή τους εισαγωγείς να αγοράζουν δικαιώματα βάσει του ευρωπαϊκού καθεστώτος, κάτι που θα είχε αντίκτυπο και στην εντός Ευρώπης αγορά.
Σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου και υποστηρίχθηκε από τις κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Γερμανίας, η Ευρωπαϊκή Στρογγυλή Τράπεζα για την Αλλαγή του Κλίματος και τη Βιώσιμη Μετάβαση (ERCST) αναφέρει ότι η πρόκληση συνδέεται στενά με τις αυξημένες κλιματικές φιλοδοξίες της ΕΕ.
Άλλωστε η ΕΕ, εκτός από τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας, επιδιώκει να διοχετεύσει τα έσοδα από τον μελλοντικό αυτό φόρο στο Σχέδιο Ανάκαμψης “ΕΕ Επόμενη Γενιά”-EU Generation Next-, του οποίου ο προϋπολογισμός φθάνει τα 750 δισεκατομμύρια ευρώ.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε το σχέδιο αυτό στην ψηφοφορία της Ολομέλειας στις 16 Σεπτεμβρίου, επιμένοντας στη θέση του σχετικά με την «ανάγκη εισαγωγής νέων πηγών εσόδων στον προϋπολογισμό της ΕΕ».
Οι ευρωβουλευτές ζήτησαν επίσης ένα νομικά δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα για την εισαγωγή των νέων πηγών χρηματοδότησης, επιμένοντας ότι «η χρηματοδότηση της ανάκαμψης πρέπει να είναι βιώσιμη μέσω, για παράδειγμα, της εισαγωγής φόρων στους διεθνώς ρυπαίνοντες».
Σύμφωνα με τον ιδρυτή και γενικό διευθυντή της ERCST και εκ των συγγραφέων της μελέτης για τον φόρο άνθρακα κ. Andrei Marcu, «Ο φόρος άνθρακα στα σύνορα θα έχει χαρακτηριστικά, τα οποία προς το παρόν δεν μπορούν να επιβεβαιωθούν». Ορισμένα από αυτά τα χαρακτηριστικά είναι «πιθανό να αλληλεπιδράσουν με τον Μηχανισμό Δικαιωμάτων Ρύπων (ETS) με διάφορους τρόπους», δήλωσε στο Euractiv France. «Εάν ο σχεδιασμός απαιτεί από τους εισαγωγείς να διατηρούν δικαιώματα ρύπων, τα οποία θα πρέπει να αγοράζονται βάσει του τρέχοντος καθεστώτος των ETS, αυτό θα ασκήσει έλεγχο στη δυναμική της αγοράς και θα έχει σαφώς επιπτώσεις στις τιμές και τη ρευστότητα. Θα απαιτήσει επίσης αναθεώρηση των παραμέτρων του αποθεματικού σταθερότητας του Μηχανισμού για τα ETS », πρόσθεσε.
Η ξεχωριστή αντιμετώπιση του σχεδιασμού και των παραμέτρων του ETS και του φόρου στα σύνορα άνθρακα «σίγουρα θα δημιουργήσει προβλήματα που θα πρέπει να επιλυθούν στο μέλλον», υποστηρίζει ο κ. Marcu.
Άλλες λύσεις που μελετά η Επιτροπή περιλαμβάνουν την επιβολή φόρου - όπως ένας ειδικός φόρος κατανάλωσης ή ο ΦΠΑ - σε προϊόντα από τομείς που κινδυνεύουν από το carbon leakage είτε εισάγονται, είτε όχι. Μια άλλη επιλογή θα ήταν η επιβολή υποχρέωσης αγοράς δικαιωμάτων άνθρακα από μια ειδική ομάδα εκτός του ETS, που θα αντικατοπτρίζει την τιμή της αγοράς άνθρακα της ΕΕ.
Επίσης δεν είναι ακόμα σαφές ποιοι τομείς δραστηριότητας θα υπόκεινται σε αυτόν τον νέο μηχανισμό.
«Είναι διοικητικά ευκολότερο να καλυφθούν μόνο μερικοί τομείς και η Κομισιόν θα μπορούσε να τρέξει ένα πιλοτικό έργο για λίγους τομείς/προϊόντα», δήλωσε ο κ. Aaron Cosbey, οικονομολόγος του ERCST και εκ των συγγραφέων της έκθεσης. Η μέθοδος αυτή ενέχει τον κίνδυνο ότι ένα στενό πεδίο εφαρμογής μπορεί να δημιουργήσει επίσης προβλήματα, ενθαρρύνοντας την αντικατάσταση προϊόντων, που δεν υπόκεινται στο νέο φόρο. Επομένως, το πεδίο εφαρμογής πρέπει να είναι αρκετά ευρύ, πρόσθεσε ο κ Cosbey.
Εν τω μεταξύ, η Κομισιόν σκοπεύει να αποσύρει τα δωρεάν δικαιώματα CO2 που χορηγούνται σε ρυπογόνες βιομηχανίες στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας εκπομπών (ETS) προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για την ένταξή τους στον επερχόμενο μηχανισμό προσαρμογής στον διασυνοριακό φόρο άνθρακα, όπως δήλωσε πρόσφατα ο αντιπρόεδρος της ΕΕ Valdis Dombrovskis.
Τα προβλήματα δεν σταματούν εδώ. Ο διασυνοριακός φόρος άνθρακα θα πρέπει να ξεπεράσει πολλά εμπόδια, γιατί εκτός από τις τεχνικές και διοικητικές δυσκολίες, το θέμα ενδέχεται να είναι περίπλοκο και σε διπλωματικό επίπεδο.
«Θα εργαστούμε για δίκαιη παγκοσμιοποίηση», τόνισε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen σε πρόσφατη ομιλία της, υποστηρίζοντας ότι ο μηχανισμός προσαρμογής στο νέο φόρο θα πρέπει να παρακινήσει τους ξένους παραγωγούς και τους εισαγωγείς να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα, διασφαλίζοντας παράλληλα αντιμετώπιση ίση προς όλους και συμβατή με τους κανονισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Αρκετοί πάντως από τους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ , όπως η Κίνα, οι ΗΠΑ και η Ρωσία εκφράζουν ήδη ανησυχία για τον νέο φόρο
