Συνολικά 3.385 περιπτώσεις μη έγκαιρης ένταξης των μονάδων στο σύστημα ηλεκτρισμού μέσα σε ένα χρόνο εντόπισε ο ΑΔΜΗΕ, ο οποίος προτείνει τη σημαντική αύξηση των σχετικών χρεώσεων στους συμμετέχοντες, προκειμένου να περιοριστούν τα φαινόμενα αυτά και να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα, με χαμηλότερη επιβάρυνση για τους τελικούς χρήστες η Αγορά Εξισορρόπησης.
Οι σχετικές προτάσεις του ΑΔΜΗΕ περιλαμβάνονται στην εισήγηση του Διαχειριστή που έθεσε χθες Δημόσια Διαβούλευση η ΡΑΕ σχετικά με τις παραμέτρους των Χρεώσεων μη Συμμόρφωσης (ΧΜΣ), όπως αυτές ορίζονται στα Άρθρα 96 έως και 102 του Κανονισμού Αγοράς Εξισορρόπησης. Η διαβούλευση θα ολοκληρωθεί στις 4 Απριλίου.
Σύμφωνα με την εισήγηση του ΑΔΜΗΕ οι χρεώσεις για τη μη έγκαιρη ένταξη θα πρέπει να αυξηθούν στο 0,03 ευρώ/MWh από 0,02 ευρώ /MWh σήμερα. Αυτό σημαίνει ότι αν είχαν ισχύσει κατά το πρώτο έτος της λειτουργίας της Αγοράς Εξισορρόπησης οι ετήσιες Χρεώσεις Μη Συμμόρφωσης που προτείνει τώρα ο ΑΔΜΗΕ, τότε ανά κατηγορία καυσίμου η ΧΜΣ για τη μη Εγκαιρη Ένταξη θα ανέρχονταν στις 421.225 ευρώ για τις υδροηλεκτρικές μονάδες, στα 347.747 ευρώ για τις μονάδες φυσικού αερίου και στις 237.474 ευρώ για τις λιγνιτικές μονάδες, δηλαδή συνολικά στα 1.006.446 εκατ. ευρώ. Με το ισχύον καθεστώς οι συνολικές χρεώσεις δεν ξεπερνούσαν το 1 εκατ. ευρώ.
Ακόμα πιο δραστικά είναι τα μέτρα που προτείνει ο ΑΔΜΗΕ για τις περιπτώσεις σημαντικής απόκλισης από τις Εντολές Κατανομής. Βάσει της ανάλυσης του Διαχειριστή οι οντότητες Υπηρεσιών Εξισορρόπησης αποκλίνουν από τις εντολές κατανομής κατά μέρο όρο περίπου 10% των περιόδων που εκδόθηκαν εντολές κατανομής. Στο πλαίσιο αυτό ο Διαχειριστής θεωρεί χαμηλές τις υφιστάμενες χρεώσεις (μέση τιμή 0,03 ευρώ/MWh για σημαντική απόκλιση από τις Εντολές Κατανομής) για την πλειονότητα των οντοτήτων εξισορρόπησης και προτείνει σημαντική αύξηση της χρέωσης, που θα λειτουργήσει ως αντικίνητρο
Είναι χαρακτηριστικό ότι αν είχαν εφαρμοστεί στο πρώτο χρόνο λειτουργίας της Αγοράς Εξισορρόπησης, οι νέοι προτεινόμενοι συντελεστές τότε οι συνολικές χρεώσεις θα προέκυπταν αυξημένες κατά 197% και η μέση χρέωση θα ανερχόταν σε 0,087 ευρώ/MWh παραγόμενης ενέργειας. Η αύξηση αυτή, που για τις μονάδες φυσικού αερίου φθάνει στο 128%, πρακτικά σημαίνει ότι οι μονάδες αυτές θα πλήρωναν 774.020 ευρώ αν ίσχυαν οι προτεινόμενοι συντελεστές, ενώ έχουν πληρώσει 339.948 ευρώ. Για τις λιγνιτικές μονάδες η προτεινόμενη αύξηση φθάνει στο 317%, με τη σχετική επιβάρυνση να φθάνει στο 1.520.894 ευρώ από 364.818 ευρώ. Στο 88% υπολογίζεται η αύξηση για τις υδροηλεκτρικές μονάδες με τη νέα χρέωση να αποδίδει 330.395 ευρώ από 175.789 ευρώ και σε αύξηση 120% για την μονάδα αεροστρόβιλου φυσικού αερίου, στα 34.551 ευρώ από 15.714 ευρώ. Το σύνολο της χρέωσης αν είχαν εφαρμοστεί οι προτεινόμενοι συντελεστές κατά την περίοδο που ανέλυσε ο Διαχειριστής (1ος έτος λειτουργία της αγοράς) θα έφθανε στα 2.659.859 ευρώ από 896.269 ευρώ.
Η μελέτη του ΑΔΜΗΕ διαπιστώνει επίσης ότι ορισμένοι από τους συμμετέχοντες υποβάλλουν συστηματικά Εντολές Αγοράς μεγαλύτερες από τη μετρούμενη κατανάλωση των πελατών τους, πράγμα ωστόσο που έχει οδηγήσει τους περισσότερους εξ αυτών σε οικονομικές απώλειες. Συστηματικό όφελος από τις αποκλίσεις στα Προγράμματα Αγοράς δεν έχει προκύψει, παρά μόνον για δύο από τους συμμετέχοντες, οι οποίοι πάντως δεν είχαν σημαντικά οφέλη ανά μεγαβατώρα ενέργειας (της τάξης των 10.000 ευρώ το έτος), σύμφωνα με την ανάλυση του Διαχειριστή. Για τους περισσότερους συμμετέχοντες η συσχέτιση μεταξύ ποσότητας αποκλίσεων και τιμής αποκλίσεων με την τιμή εκκαθάρισης της Αγοράς Επόμενης Ημέρας, προκύπτει ελαφρώς αρνητική. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι συμμετέχοντες εκτιμάται ότι είχαν ζημιές από τις αποκλίσεις που προκάλεσαν.
Παρά τις ζημιές, ορισμένοι συνεχίζουν να προκαλούν συστηματικά αποκλίσεις προς μία κατεύθυνση (συνήθως η ποσότητα εντολών αγοράς είναι μεγαλύτερη από τη μέτρηση), ειδικά για τις μικρότερες καταναλώσεις. Γι αυτό το λόγο προτείνεται η θέσπιση αντικινήτρου με τη μορφή της μείωσης του ορίου ανοχής για τις πολύ μικρές ποσότητες απορρόφησης φορτίων. Επιπλέον προτείνεται η αύξηση των μοναδιαίων χρεώσεων κατά τρόπο που συνολικά να αυξηθούν κατά 50%, δίνοντας έτσι το κίνητρο για τη διόρθωση της συστηματικής συπεριφοράς ορισμένων παικτών. Αν είχαν εφαρμοστεί οι προτεινόμενες χρεώσεις τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της αγοράς, τότε οι συνολικές χρεώσεις της περιόδου ανάλυσης θα έφθαναν στα 717.000 ευρώ, κατά 50% αυξημένες σε σχέση με αυτές που ισχύουν και η μέση χρέωση θα ανερχόταν στα 0,014 ευρώ/MWh
Τέλος όσον αφορά στις ΑΠΕ, ο ΑΔΜΗΕ δεν προτείνει καμία μεταβολή, καθώς η μελέτη δεν διαπίστωσε δυνατότητα αποκόμισης οικονομικού οφέλους, ούτε συστηματική συμπεριφορά, ή δυνατότητα πρόβλεψης της τιμής αποκλίσεων από τη τιμή επόμενης ημέρας, κάτι που πιθανώς να οδηγούσε σε συστημικές συμπεριφορές.
Ας σημειωθεί πάντως ότι η μελέτη αφορά σε Χαρτοφυλάκια Μονάδων ΑΠΕ χωρίς λειτουργική ενίσχυση, τα οποία ήταν μόλις δύο. Για την πληρότητα της ανάλυσης ο ΑΔΜΗΕ μελέτησε το σύνολο των Χαρτοφυλακίων Μονάδων ΑΠΕ, δηλαδή και εκείνων για τις οποίες έχει συναφθεί Σύμβαση Ενίσχυσης Διαφορικής Προσαύξησης (ΣΕΔΠ), τα οποία όμως είναι οικονομικά αδιάφορα ως προς την Εκκαθάριση των Αποκλίσεων στην Αγορά Εξισορρόπησης και δεν χρεώνονται με τις Χρεώσεις Μη Συμμόρφωσης. Στα συμπεράσματα κατέληξε η μελέτη που πραγματοποίησε ο ΑΔΜΗΕ για το διάστημα από τον Νοέμβριο 2020 έως και τον Οκτώβριο 2021, κατά το οποίο δεν προκύπτει συστηματικότητα στην εμφάνιση περιπτώσεων μη εφικτού Προγράμματος Αγοράς, καθώς οι Συμμετέχοντες απέφευγαν να προκαλούν καταστάσεις μη εφικτού Προγράμματος Αγοράς, ιδίως μετά το αρχικό διάστημα προσαρμογής.
