Το ρόλο των μεγάλων διασυνοριακών ηλεκτρικών διασυνδέσεων, που προωθεί η Ελλάδα, κυρίως με Αίγυπτο και Κύπρο-Ισραήλ ως ενός εργαλείου που πέρα από την εξασφάλιση ηλεκτρικής ενέργειας ελαχιστοποιεί τις εμπλοκές σε διαφωνίες για τον έλεγχο των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου, υπογραμμίζει μεταξύ άλλων η μελέτη του Atlantic Council με θέμα “Τετραγωνίζοντας τον Κύκλο της Ενεργειακής Μετάβασης στη ΝΑ Ευρώπη και τη Μεσόγειο”.
Η μελέτη, που παρουσιάστηκε χθες σε ειδική εκδήλωση την οποία διοργάνωσε το ελληνο-αμερικανικό επιμελητήριο, εστιάζει στα πλεονεκτήματα μια ευρύτερης συμμαχίας στην ενέργεια μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, στην προοπτική μιας εκτεταμένης ενεργειακής συνεργασίας των κρατών της Μεσογείου, προδιαγράφοντας ταυτόχρονα τη μετάβαση σε ένα νέο ενεργειακό τοπίο με εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Ας σημειωθεί ότι το Atlantic Council, με έδρα την Ουάσινγκτον, θεωρείται από τα κορυφαία think tank των ΗΠΑ στα ζητήματα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής
Παρουσιάζοντας τους στόχους την ελληνικής ενεργειακής πολιτικής, η μελέτη τονίζει ότι καθώς η Ελλάδα στοχεύει να γίνει ταυτόχρονα κύριος παραγωγός και περιφερειακός κόμβος πράσινης ενέργειας, έχει δώσει προτεραιότητα στη μεταφορά ηλεκτρισμού μέσω διασυνδέσεων που είναι φιλικές προς το Κλίμα. Αυτές οι διασυνδέσεις προβλέπεται να προσδώσουν ένα αυξανόμενο μερίδιο ηλεκτρικής ενέργειας, που παράγεται από ΑΠΕ ‘ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις επιπλοκές της εμπλοκής σε διαφωνίες για τον έλεγχο των υδρογονανθράκων της περιοχής”.
Ο στόχος της ενσωμάτωσης της ενέργειας στις συζητήσεις για την εθνική ασφάλεια έχει επεκταθεί για να συμπεριλάβει τη γεωπολιτική της ενεργειακής μετάβασης, αναφέρει η μελέτη, τονίζοντας ότι η Ελλάδα, ως χώρα που έχει ήδη επηρεαστεί από την κλιματική αλλαγή, ηγείται των προσπαθειών της περιοχής για καθαρή ενέργεια, ενώ εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές φυσικού αερίου για τις ενεργειακές της ανάγκες – έχοντας όμως πλήρη επίγνωση της πρόκλησης αυτής.
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ελλάδα έχει αναδειχθεί ως ένας από τους σημαντικότερους εταίρους για την επίτευξη του στρατηγικού στόχου της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας κατά τη διάρκεια της μετάβασης. Από πολλές απόψεις, ήταν στην πρώτη γραμμή της τεράστιας αλλαγής που συντελείται στον ενεργειακό τομέα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, συμβάλλοντας στη δημιουργία νέων πηγών ενέργειας και συνδέοντας μερικές από τις πιο απομονωμένες περιοχές της Ευρώπης με αγωγούς και υποδομές που έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν σημαντικά την εξάρτηση από τη Ρωσία. Καθώς η Ελλάδα μετατρέπεται σε κόμβο διασύνδεσης, στοχεύει επίσης να γίνει κινητήριος δύναμη για την ενεργειακή μετάβαση. Και οι δύο αυτοί στόχοι απαιτούν μια πλήρως ολοκληρωμένη αγορά ενέργειας. Ως μία από τις πιο φιλόδοξες χώρες της ΕΕ στους στόχους για την ενεργειακή μετάβαση, η Ελλάδα προηγείται επίσης των χωρών της περιοχής, όσον αφορά στις πολιτικές για τη σταδιακή κατάργηση του λιγνίτη και εφαρμόζει πρωτότυπες λύσεις απανθρακοποίησης, που θα φέρουν τεχνογνωσία για την υποστήριξη μιας δίκαιης μετάβασης.
«Ο ενεργειακός μετασχηματισμός πρέπει να στοχεύει στην επίτευξη μεγαλύτερης ανεξαρτησίας τόσο από το ρωσικό φυσικό αέριο όσο και από τις πρώτες ύλες της Κίνας» δήλωσε ο πρώην υπουργός και καθηγητής κ. Γιάννης Μανιάτης, σε προηγούμενη αντίστοιχο workshop, δήλωση που επικαλείται η έκθεση.
Η διμερής συνεργασία ΗΠΑ-Ελλάδας επεκτείνεται γρήγορα στους τομείς των ΑΠΕ, των καινοτόμων τεχνολογιών αποθήκευσης και της απαλλαγής από τον άνθρακα, τομείς για τους οποίους υπάρχει έντονο επιχειρηματικό και τεχνολογικό ενδιαφέρον. Στην Ανατολική Μεσόγειο, η Κλιματική Αλλαγή εντείνει μια πληθώρα απειλών για την ασφάλεια, όπως τη διασυνοριακή μετανάστευση και τις εντάσεις για τους υδάτινους πόρους. Σε μια εποχή που η ενεργειακή μετάβαση εγείρει νέες γεωπολιτικές προκλήσεις, η συνεργασία με την Ελλάδα για την αντιμετώπισή τους είναι πιθανό να αποφέρει στρατηγικά οφέλη, επισημαίνει η μελέτη.
Η Ελλάδα επιδιώκει να αναδειχθεί σε «ενεργειακή πύλη προς την Ανατολή και τη Δύση. Η επίτευξη του στόχου αυτού περνά μέσα από την αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης της χώρας, των εθνικών της πόρων και των διεθνών συνεργασιών,” όπως έχει δηλώσει η κα Αλεξάνδρα Σδούκου, γενική γραμματέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Στη ΝΑ Ευρώπη, η Ελλάδα έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο και κατασκευάζει σημαντικά έργα υποδομής που θα συμβάλλουν στην ανάδειξή της σε κόμβο διασύνδεσης φυσικού αερίου, αρχής γενομένης από τον αγωγό ΤΑΡ και προχωρά σε έργα περιφερειακής διασύνδεσης και τερματικών σταθμών υγροποιημένου αερίου (LNG) που θα μπορούσαν να ενοποιήσουν περαιτέρω τις αγορές φυσικού αερίου και να διευρύνουν την πρόσβαση σε εναλλακτικούς προμηθευτές ενέργειας. Η Αθήνα, σύμφωνα με τον πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα Geoffrey Pyatt, « θέτει τον εαυτό της στο επίκεντρο ενός δικτύου σχέσεων στο οποίο η Ελλάδα συμβάλλει στην οικοδόμηση ευρωπαϊκών προτύπων, στην οικοδόμηση ανθεκτικότητας και παράλληλα βοηθά στην οικοδόμηση αντίστασης στην ικανότητα της Ρωσίας να χρησιμοποιεί την ενέργεια ως πολιτικό όπλο ενάντια σε χώρες που επιδιώκουν να κινηθούν προς τα ευρωπαϊκά πρότυπα και τους ευρωπαϊκούς διατλαντικούς θεσμούς».
Η ανακάλυψη των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο έδωσε το έναυσμα για την εμβάθυνση της τριμερούς εταιρικής σχέσης με την Κύπρο και το Ισραήλ. Οι ανακαλύψεις φυσικού αερίου από το Ισραήλ, την Κύπρο και την Αίγυπτο θα πρέπει να χρησιμεύσουν ως μία διαφοροποιημένη πηγή ενέργειας για τη Νότια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ειδικά στο πλαίσιο της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, η οποία έκανε εμφανή τη μεγάλη εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο, τονίζει η μελέτη, προσθέτοντας ότι το δίκτυο των συνεργασιών στο φυσικό αέριο μπορεί να αποτελέσει το πλαίσιο εντός του οποίου οι χώρες της περιοχής μπορούν να συνεργαστούν στον ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα των ΑΠΕ.
