Το 2017, το ανταλλακτήριο κρυπτονομισμάτων Binance δημιούργησε το πρώτο από ένα νέο είδος ψηφιακού περιουσιακού στοιχείου με βάση την τεχνολογία blockchain: το νόμισμα BNB, το οποίο σχεδιάστηκε για να ανταμείβει τη συμπεριφορά των πελατών: συναλλαγές ή παραπομπή άλλων ατόμων στην πλατφόρμα. "Είναι ένα μοντέλο για την οικοδόμηση μιας επιδραστικής επιχείρησης κρυπτονομισμάτων", προαναγγέλλει ο συντάκτης του CoinDesk, Pete Rizzo, το 2019, αφού η Binance μετέφερε το νόμισμα στο δικό της blockchain. "Απίστευτα ευφυιές".

Σήμερα, το μόνο απίστευτο πράγμα σε όλο το φάσμα των ψηφιακών κουπονιών, όπως το BNB, είναι ότι η αξία τους έχει διογκωθεί σε δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια και σε μεγάλο βαθμό έχουν γίνει το θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζονται οι ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων.

Ο πιο αδύναμος κρίκος στην αυτοκρατορία crypto του πρώην δισεκατομμυριούχου Sam Bankman-Fried ήταν το δικό του exchange token, της FTX, το οποίο διαπραγματευόταν με το σύμβολο FTT. Σύμφωνα με το Reuters, ο Bankman-Fried είχε δανείσει στην εταιρεία συναλλαγών του, την Alameda, δισεκατομμύρια δολάρια σε κεφάλαια πελατών της FTX, με εγγύηση αυτά τα κουπόνια FTT, τα οποία ουσιαστικά επινοήθηκαν ως ένας τρόπος για να προσφέρουν εκπτώσεις στις συναλλαγές και άλλα προνόμια.

"Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το FTT", τόνισε ο Bankman-Fried σε συνέντευξή του στο Forbes τον Αύγουστο του 2022, "δεν είναι ότι παίρνεις δωρεάν FTT για να αποκτήσεις πράγματα. Πρέπει κάποιος να σκεφτεί ότι παίρνει δωρεάν πράγματα επειδή έχει αποκτήσει FTT".

Στο αποκορύφωμά της το 2021, η κεφαλαιοποίηση του FTT έφτασε τα 9,6 δισ. δολάρια, αλλά σε αντίθεση με μια κοινή μετοχή, η οποία αντιπροσωπεύει τη νόμιμη ιδιοκτησία στα περιουσιακά στοιχεία μιας εταιρείας, το FTT δεν σήμαινε οποιαδήποτε μετοχική ιδιοκτησία στην εταιρεία FTX. Εάν το FTT είχε κάποια εγγενή αξία, αυτή είχε να κάνει με τις εκπτώσεις που απολάμβαναν οι κάτοχοί του κάνοντας συναλλαγές – έως και 60% για τους ενεργούς χρήστες. Σκεφτείτε αυτά τα κουπόνια ανταλλαγής σαν τους πόντους ανταμοιβής που μπορεί να πάρετε ως τακτικός πελάτης των Starbucks ή τα δωρεάν μίλια εάν πετάτε με μια συγκεκριμένη εταιρεία. Έχουν αξία, αλλά μια τράπεζα δεν θα τα δεχόταν ως εγγύηση εάν θέλατε να αγοράσετε ένα σπίτι.

Ωστόσο, στον εξαιρετικά κερδοσκοπικό –και πολλές φορές παράξενο– κόσμο των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, αυτά τα tokens επιβράβευσης διαπραγματεύονται σε πολυάριθμα ανταλλακτήρια όπως οι μετοχές στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, και ο ιδρυτής της FTX, Sam Bankman-Fried, φέρεται να τα χρησιμοποίησε ως εγγύηση για δάνεια της εταιρείας του. Μέχρι πριν από περίπου μία εβδομάδα το FTT διαπραγματευόταν στα 26 δολάρια και η κεφαλαιοποίησή του ανερχόταν στα 3,5 δισ. δολάρια. Αλλά μόλις ο ανταγωνιστής του Bankman-Fried, ο Changpeng Zhao, ο δισεκατομμυριούχος ιδρυτής της Binance, ανάρτησε στο Twitter ότι σκοπεύει να πουλήσει FTT αξίας άνω των 500 εκατ. δολαρίων της, αμέσως πυροδοτήθηκε το ισοδύναμο του bank run στα crypto: σήμερα το FTT αξίζει 2,70 δολάρια, και δεδομένης της πρόσφατης αίτησης για πτώχευση που κατέθεσε το FTX, οδεύει προς το μηδέν.

Αλλά η ιστορία των tokens στην CryptoLand δεν τελειώνει εδώ. Το Forbes καταγράφει περισσότερα από 16 παγκόσμια ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων και DeFi που χρησιμοποιούν σήμερα αυτά τα tokens, τα οποία διαμορφώνουν μια αγορά αξίας τουλάχιστον 62 δισ. δολαρίων.

Στην πραγματικότητα, τα λεγόμενα κουπόνια ανταλλαγής αποτελούν το στήριγμα του οικοσυστήματος των ανταλλακτηρίων, επειδή ενισχύουν το κλίμα εμπιστοσύνης στους συναλλασσόμενους, ιδίως όταν οι τιμές τους κινούνται ανοδικά. Σχεδόν όλα αυτά τα tokens προσφέρουν στους κατόχους τους ειδικά προνόμια, όπως εκπτώσεις στα τέλη συναλλαγών, προνομιακούς όρους δανεισμού, ενισχυμένες ανταμοιβές για το ποντάρισμα (δανεισμό) και κάρτες Visa με επιστροφή μετρητών που φέρουν το σήμα του ανταλλακτηρίου. Τα κουπόνια δίνονται επίσης σε πελάτες που παραπέμπουν νέους συναλλασσόμενους σε μια πλατφόρμα, όπως κάνουν και άλλοι πολυεπίπεδοι οργανισμοί μάρκετινγκ βλ. την Amway. Τα κουπόνια είναι το "καύσιμο" για τις αυτοεκπληρούμενες φούσκες των κρυπτονομισμάτων.

Το Binance –το μεγαλύτερο ανταλλακτήριο στον κόσμο– έχει το δικό του token, το BNB, η κεφαλαιοποίηση του οποίου ανέρχεται στα 45,9 δισ. δολάρια, αν και δεν αντιπροσωπεύει μετοχές στην εταιρεία του Changpeng Zhao ούτε έχει καταχωρηθεί ως αξιόγραφο στην αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.

Όποιος ανοίξει λογαριασμό στο Binance και κάνει συναλλαγές μπορεί να αγοράσει ή να κερδίσει τα κουπόνια BNB, τα οποία προσφέρουν 25% έκπτωση στα τέλη συναλλαγών spot και margin και 10% στα futures. Αν συστήσετε την πλατφόρμα σε φίλους, μπορείτε να λάβετε έως και 40% προμήθεια κάθε φορά που κάνουν μια συναλλαγή στο Binance. Επίσης, εφόσον το Binance έχει δημιουργήσει το δικό του blockchain που "κόβει” BNB, μπορείτε να πληρώσετε με BNB για την αγορά αγαθών ή υπηρεσιών, να κλείσετε αεροπορικά εισιτήρια και να κάνετε κρατήσεις σε ξενοδοχεία μέσω ιστότοπων όπως η Travala, να πάρετε μέρος σε exclusive πωλήσεις κουπονιών κ.ά. Μπορείτε επίσης να αξιοποιήσετε το BNB ποντάροντας, να κερδίσετε μια κυμαινόμενη ποσοστιαία απόδοση μέσω projects στο blockchain του BNB και να ζητήσετε δάνειο σε κρυπτονομίσματα. Σημειώνεται ότι αυτά τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία είναι επίσης απαραίτητα για όποιον θέλει να χρησιμοποιήσει το αποκεντρωμένο ανταλλακτήριο (DEX) της Binance, το οποίο θεωρητικά δεν μπορούν να κλείσουν οι ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ.

Σε αντίθεση με το Bitcoin, που εξορύσσεται νέα μονάδα κάθε δέκα λεπτά, τα 350 εκατ. tokens FTT προ-εξορύχτηκαν και… αυτά είναι. "Ποτέ δεν θα κοπούν άλλα", δήλωσε πρόσφατα ο Bankman-Fried. Στην πραγματικότητα, μέσα σε τρεις μήνες, αρχής γενομένης τον Ιούνιο του 2019, πωλήθηκαν σχεδόν όλα τα προ-εξορυγμένα tokens του FTT, προτού μπουν στα ανταλλακτήρια. "Ουσιαστικά, όλα τα tokens του FTT ανήκαν σε μια ομάδα ανθρώπων και οντοτήτων", επισήμανε ο Bankman-Fried.

Προκειμένου να δημιουργήσουν σπανιότητα και ουσιαστικά να ενισχύσουν την αξία των tokens του ανταλλακτηρίου τους, το FTX και το Binance "καίνε" τα κρυπτονομίσματά τους. Σε τακτά χρονικά διαστήματα και τα οι δύο στέλνουν tokens σε μη ανακτήσιμες διευθύνσεις μειώνοντας τον όγκο των διαθέσιμων νομισμάτων τους, κάτι σαν την επαναγορά μετοχών, και έτσι αυξάνουν την αξία των κουπονιών που παραμένουν "ελεύθερα". Από το 2019 το FTX έχει κάψει 21 εκατομμύρια tokens FTT. Συνολικά, η Binance έχει κάψει περισσότερα από 42 εκατομμύρια BNB, τα οποία θα άξιζαν 11,6 δισ. δολάρια στις σημερινές τιμές. Ο CZ δήλωσε ότι η Binance δεν δανείζεται χρήματα και δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ BNB ως εγγύηση για δάνεια. Πρόσφατα άρχισε να υποστηρίζει ότι τα ανταλλακτήρια παράσχουν "αποδείξεις για τα κεφάλαια" που διατηρούν στους ισολογισμούς τους.  

Τα κουπόνια ανταλλαγής βρίσκονται υπό τον πλήρη έλεγχο της οντότητας που τα εκδίδει ή τα εξαργυρώνει, ακόμη και αν αυτές δηλώνουν ότι τηρούν προσυμφωνημένα χρονοδιαγράμματα έκδοσης ή καύσης. Τα DeFi tokens, αντιθέτως, ισχυρίζονται ότι προσφέρουν στους κατόχους τη δυνατότητα να προτείνουν ή και να ψηφίζουν για την υιοθέτηση αλλαγών στην πλατφόρμα. Στην πραγματικότητα, πολλές μεγάλες DeFi πλατφόρμες εναποθέτουν τη "διακυβέρνηση" στα χέρια των μεγάλων επενδυτών ή των ιδρυτικών ομάδων τους. Επιπλέον, όπως ο κάτοχος FTT δεν είχε μερίδιο στις μετοχές της FTX, έτσι και η αγορά ενός DeFi token δεν σημαίνει απαραίτητα δικαιώματα ιδιοκτησίας στην υποκείμενη πλατφόρμα.

Ο παρακάτω πίνακας δίνει στοιχεία για 16 διαφορετικά κουπόνια και DeFi πλατφορμών που διαμορφώνουν μια αγορά αξίας άνω των 60 δισ. δολαρίων. Από τη λίστα λείπουν οι Coinbase και Kraken, που εδρεύουν στις ΗΠΑ και έχουν αποφύγει την έκδοση κουπονιών ανταλλαγής, προφανώς επειδή θα θεωρούνταν τίτλοι από τη SEC. Όλα αυτά τα tokens διαπραγματεύονται καθημερινά όπως οι μετοχές –η αξία των περισσότερων έχει κατρακυλήσει τον τελευταίο χρόνο–, αλλά κανένα από αυτά δεν προσφέρει ποσοστό συμμετοχής στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των εταιρειών με τις οποίες συνδέονται. Οι αγοραστές πρέπει να είναι προσεκτικοί.

Ανταλλακτήριο        Κεφαλαιοποίηση        Ετήσια μεταβολή

Binance                           $45,977 δισ.                       -55%

OKX                                    $4,651 δισ.                       -31%

Uniswap                            $4,188 δισ.                       -78%

Crypto.com                       $2,024 δισ.                       -78%

Tokenize Xchange           $803 εκατ.                       -16%

Huobi                                 $699 εκατ.                       -47%

Kucoin                               $693 εκατ.                       -68%

Whitebit                            $682 εκατ.               μη διαθέσιμη

PancakeSwap                 $590 εκατ.                       -78%

BTSE                                 $562 εκατ.                       -41%

Gate.io                              $538 εκατ.                      -52%

Synthetix Network          $392 εκατ.                      -83%

FTX                                   $262 εκατ.                      -97%

MEXC Global                     $87 εκατ.                      -69%

Bidget                                 $27 εκατ.              μη διαθέσιμη

BitMart                               $16 εκατ.                      -76%