Η ανάγκη να κοιτάξουμε, πλέον, το μέλλον με όρους ουσιαστικής βιωσιμότητας, έξω από την κλασική αντίληψη περί «οικονομικής ανάπτυξης», έρχεται σε μια περίοδο αυξανόμενων εκκλήσεων για τερματισμό της παραγωγής ορυκτών καυσίμων παγκοσμίως.
Ο Αμερικανός γερουσιαστής Robert F. Kennedy είπε κάποτε ότι το ΑΕΠ μιας χώρας μετρά τα πάντα «εκτός από αυτό που κάνει τη ζωή να αξίζει τον κόπο». Οι επικριτές του ΑΕΠ, το οποίο αντιπροσωπεύει τη συνολική αξία αγαθών και υπηρεσιών σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, υποστηρίζουν ότι ο δείκτης είναι παραπλανητικός επειδή μετρά «το καλό, το κακό και το άσχημο» της οικονομικής δραστηριότητας και τα αποκαλεί όλα …καλά.
Το ΑΕΠ, για παράδειγμα, δεν λαμβάνει υπόψη τη μη αμειβόμενη εργασία, ούτε κάνει διάκριση μεταξύ οικονομικής δραστηριότητας που συμβάλλει θετικά ή αρνητικά στην υγεία και την ευημερία των ανθρώπων και στο φυσικό περιβάλλον.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Ρίσι Σούνακ είπε στην πρώτη του ομιλία ως πρωθυπουργός ότι η προκάτοχός του Λιζ Τρας δεν έκανε λάθος που ήθελε να βελτιώσει την οικονομική ανάπτυξη στη χώρα. «Είναι ένας ευγενής στόχος», είπε ο Σούνακ έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ στις 25 Οκτωβρίου. Τρεις μήνες νωρίτερα, ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος της αντιπολίτευσης, Κιρ Στάρμερ, δήλωσε ότι η Βρετανία χρειάζεται τρία πράγματα για να διορθώσει το σπασμένο κοινωνικό συμβόλαιό της: «Ανάπτυξη. Ανάπτυξη. Και ανάπτυξη.»
«Νομίζω ότι δείχνει, απλώς, την έλλειψη φαντασίας μας. Δεν μπορούμε καν να φανταστούμε μια οικονομία που είναι καλύτερη από την ανάπτυξη», δήλωσε η Κάθριν Τρεμπεκ, συνιδρύτρια του Wellbeing Economy Alliance, ενός δικτύου ακαδημαϊκών, επιχειρήσεων και κοινωνικών κινημάτων. «Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να βάλουμε μερικά ωραία επίθετα μπροστά από την ανάπτυξη -βιώσιμη ανάπτυξη, πράσινη ανάπτυξη, ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, κοινή ανάπτυξη-, αλλά, σχεδόν, δεν μας επιτρέπεται να διασκεδάσουμε την προοπτική ότι μια αναπτυσσόμενη οικονομία είναι μια συνταγή του 20ού αιώνα», πρόσθεσε.
«Τα έθνη υψηλού εισοδήματος έχουν αρκετά σε γενικούς όρους, αλλά υπάρχουν τεράστιες βαθιές ανισότητες στις πλουσιότερες χώρες. Έτσι, αυτό που πρέπει να κάνουν είναι να σκεφτούν πώς να μοιραστούν και να εκτιμήσουν αυτούς τους πόρους», είπε η Τρεμπέκ. «Χρησιμοποιώ τη φράση ότι πρέπει να αναγνωρίσουν πως έφτασαν. Η δουλειά της ανάπτυξης έχει γίνει και πρέπει τώρα να προχωρήσουν σε ένα δεύτερο έργο που έχει να κάνει με το να είναι στο σπίτι τους.» Η ίδια περιέγραψε την οικονομία της ευημερίας ως έναν «συνολικό όρο για πικνίκ», ο οποίος περιλαμβάνει κινήσεις όπως η οικονομία «αποανάπτυξης», «ντόνατ» ή κυκλικά και αναγεννητικά μοντέλα παρά μια εναλλακτική πολιτική.
«Πιστεύω ότι υπάρχει μια βαθιά ηθική υποχρέωση (για τις χώρες υψηλού εισοδήματος) επειδή αναλαμβάνουν περισσότερο από το οικολογικό τους μερίδιο που σιωπηρά λέει ότι οι χώρες σε όλο τον κόσμο που δεν έχουν αρκετά για να καλύψουν τις βασικές υλικές ανάγκες των πολιτών, ουσιαστικά θα μείνουν εκεί», κατέληξε η Τρεμπέκ. «Θα πούμε πραγματικά πώς ζούμε δίκαια σε αυτόν τον πεπερασμένο πλανήτη;»
Για ένα μικρό αλλά αναπτυσσόμενο δίκτυο χωρών, η παγκόσμια μέτρηση της οικονομικής υγείας δεν είναι πλέον κατάλληλη. Με επικεφαλής κυρίως γυναίκες, η Φινλανδία, η Ισλανδία, η Σκωτία, η Ουαλία και η Νέα Ζηλανδία είναι όλα μέλη της εταιρικής σχέσης των κυβερνήσεων της ευημερίας. Ο συνασπισμός, ο οποίος αναμένεται να επεκταθεί τους επόμενους μήνες, στοχεύει να μεταμορφώσει τις οικονομίες σε όλο τον κόσμο για να προσφέρει κοινή ευημερία για τους ανθρώπους και τον πλανήτη μέχρι το 2040.
Αυτό σημαίνει να εγκαταλείψουμε την ιδέα ότι η ποσοστιαία μεταβολή στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν είναι καλός δείκτης προόδου και, αντί αυτού, να αναδιαμορφωθεί η οικονομική πολιτική για να προσφέρει ποιότητα ζωής για όλους τους ανθρώπους σε αρμονία με το περιβάλλον.
«Η ανάγκη για ένα νέο οικονομικό μοντέλο δεν ήταν ποτέ πιο ξεκάθαρη», δήλωσε η πρώτη υπουργός της Σκωτίας Νίκολα Στέρτζον. «Γι’ αυτό νομίζω ότι βλέπουμε τόσο αυξανόμενο ενδιαφέρον για την προσέγγιση της οικονομίας της ευημερίας, τόσο εδώ στη Σκωτία όσο και σε όλο τον κόσμο».
Ενθαρρύνοντας άλλους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να εξετάσουν μια οικονομική προσέγγιση με επίκεντρο την ευημερία, η Στέρτζον είπε ότι πολλαπλές παγκόσμιες κρίσεις, όπως η κλιματική έκτακτη ανάγκη , η απώλεια βιοποικιλότητας και η κρίση κόστους ζωής, «εγείρουν θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με το τι εκτιμούμε». «Η οικοδόμηση μιας οικονομίας ευημερίας είναι μια τεράστια πρόκληση για κάθε χώρα, ανά πάσα στιγμή, και οι τρέχουσες κρίσεις που αντιμετωπίζουμε το καθιστούν πιο δύσκολο, όμως, υπογραμμίζουν επίσης γιατί πρέπει να κάνουμε αυτόν τον μετασχηματισμό επειγόντως». «Έχουμε σημειώσει πρόοδο τα τελευταία πέντε χρόνια, αλλά έχουμε ακόμα πολλά να κάνουμε».
Μόνο τους τελευταίους μήνες, η Νέα Ζηλανδία δημοσίευσε την πρώτη της εθνική Έκθεση Ευημερίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνώρισε την ανάγκη στροφής προς μια οικονομία ευημερίας και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ξεκίνησε μια πρωτοβουλία που ζητά η ευημερία να βρίσκεται στο επίκεντρο της οικονομικής ανάκαμψης.
Η Αυστραλία, ο Καναδάς και η Κόστα Ρίκα είναι από τις χώρες που συνεργάστηκαν στενά με τη σύμπραξη των κυβερνήσεων της ευημερίας τους τελευταίους μήνες και οι υποστηρικτές της «μετά-ανάπτυξης» πιστεύουν ότι είναι, απλώς, θέμα χρόνου να περισσότερες χώρες το κίνημα ευημερίας. Μια μετα-αναπτυξιακή κοινωνία είναι αυτή που αντιστέκεται στο αίτημα για συνεχή οικονομική ανάπτυξη…
