Η Ευρώπη πήρε τα μαθήματά της μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση και είναι πλέον σε θέση να αντιμετωπίσει περαιτέρω πιέσεις στο τραπεζικό της σύστημα, λένε αρκετοί οικονομολόγοι και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής. Κεντρικό θέμα στο Φόρουμ Ambrosetti στην Ιταλία την Πέμπτη και την Παρασκευή ήταν το ενδεχόμενο περαιτέρω αστάθειας στις χρηματοπιστωτικές αγορές, που προκύπτουν από προβλήματα στον τραπεζικό τομέα -ιδιαίτερα σε ένα πλαίσιο αυστηρότερων οικονομικών συνθηκών.
Η κατάρρευση της Silicon Valley Bank με έδρα τις ΗΠΑ και αρκετών άλλων περιφερειακών δανειστών στις αρχές Μαρτίου προκάλεσε φόβους μετάδοσης, που ενισχύθηκαν από την έκτακτη διάσωση της Credit Suisse από την ελβετική ανταγωνίστρια UBS. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού ανέλαβαν αποφασιστική δράση και υποσχέθηκαν περαιτέρω υποστήριξη εάν χρειαζόταν. Οι αγορές σημείωσαν κάποια ανάκαμψη την περασμένη εβδομάδα. Ο Valerio De Molli, διευθύνων σύμβουλος και διευθύνων σύμβουλος του The European House – Ambrosetti, δήλωσε στο περιθώριο της εκδήλωσης ότι η «αβεβαιότητα και το άγχος» θα συνεχίσουν να μαστίζουν τις αγορές φέτος. «Ο πιο ανησυχητικός παράγοντας είναι η αβεβαιότητα στον τραπεζικό κλάδο, όχι τόσο για την Ευρώπη -η ΕΚΤ τα πήγε απίστευτα καλά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επίσης- η ευρωζώνη είναι σταθερή, υγιής και κερδοφόρα, αλλά τι θα μπορούσε να συμβεί ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ένα μυστήριο», είπε ο De Molli.
Ο ίδιος εκτίμησε ότι η κατάρρευση της SVB θα ήταν πιθανότατα «η πρώτη από μια σειρά» χρεοκοπιών τραπεζών. Ωστόσο, υποστήριξε ότι «τα διδάγματα σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά κυρίως στην Ευρώπη» επέτρεψαν στην ευρωζώνη να στηρίξει τη «χρηματοπιστωτική ευρωστία και σταθερότητα» του τραπεζικού της συστήματος, καθιστώντας την επανάληψη της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 αδύνατη».
Έμφαση στα «διδάγματα» στην Ευρώπη έδωσε ο Έλληνας πρώην υπ.Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου, καθηγητής και κοσμήτορας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο, ο οποίος εξέφρασε επίσης ανησυχίες για τις ΗΠΑ. Μάθαμε για την ανάγκη συνεργασίας της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, μάθαμε ότι πρέπει να είσαι μπροστά από τις αγορές και όχι πέντε δευτερόλεπτα πίσω, πάντα, μάθαμε για την ταχύτητα απόκρισης και την ανάγκη για συντριπτική απάντηση μερικές φορές. Αυτό είναι καλό», είπε. Πρόσθεσε δε ότι οι εξελίξεις της SVB και της Credit Suisse οφείλονται σε «αστοχίες στη διαχείριση κινδύνου» και, στην περίπτωση της SVB, οφείλονται επίσης σε «αστοχίες πολιτικής στις ΗΠΑ».
Ανέφερε ιδιαίτερα την αύξηση του ορίου από τον πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, κάτω από το οποίο οι τράπεζες πρέπει να υποβληθούν σε τεστ αντοχής από 50 δισεκατομμύρια δολάρια σε 250 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτή η προσαρμογή στη νομοθεσία Dodd-Frank μετά την κρίση σήμαινε ουσιαστικά ότι ο έκπτωτος δανειστής δεν υπόκειτο σε ένα επίπεδο ελέγχου που θα μπορούσε να είχε ανακαλύψει τα προβλήματά του νωρίτερα. Η κίνηση του 2018 ήταν μέρος μιας ευρείας ανάκλησης των τραπεζικών κανόνων που τέθηκαν σε ισχύ μετά την κρίση. Αν και επαίνεσε την πρόοδο που σημειώθηκε στην Ευρώπη, ο κ. Παπακωνσταντίνου τόνισε ότι είναι πολύ νωρίς για να πούμε εάν υπάρχει ευρύτερη αδυναμία στο τραπεζικό σύστημα. Σημείωσε ότι δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού από τους φορείς χάραξης πολιτικής και τις ρυθμιστικές αρχές, πολλοί από τους οποίους έχουν υποσχεθεί συνεχή επαγρύπνηση.
«Βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον όπου τα επιτόκια αυξάνονται, επομένως οι τιμές των ομολόγων πέφτουν και επομένως είναι πολύ πιθανό οι τράπεζες να βρεθούν με μια τρύπα, επειδή έχουν επενδύσει σε μακροπρόθεσμα μέσα, και αυτό είναι ένα πρόβλημα», εξήγησε. «Βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον αυξανόμενου πληθωρισμού, επομένως πολλά από τα δάνεια που έδωσαν με πολύ χαμηλά επιτόκια είναι προβληματικά, επομένως δεν είναι ένα πολύ άνετο περιβάλλον.»
Η Ισπανίδα υπουργός Οικονομίας Nadia Calviño δήλωσε την Παρασκευή ότι οι τράπεζες στην Ισπανία έχουν ακόμη πιο ισχυρές θέσεις φερεγγυότητας και ρευστότητας από πολλές από τις ευρωπαϊκές όμοιές τους. «Δεν βλέπουμε κανένα σημάδι άγχους στην ισπανική αγορά, εκτός από τη γενική αστάθεια που βλέπουμε στις χρηματοπιστωτικές αγορές αυτές τις μέρες», είπε, προσθέτοντας ότι η κατάσταση είναι τώρα «εντελώς διαφορετική» από ό,τι ήταν στο προσκήνιο. η ευρωπαϊκή κρίση χρέους το 2012. «Πήραμε τα διδάγματα της οικονομικής κρίσης, υπήρξε βαθιά αναδιάρθρωση αυτή τη δεκαετία και είναι προφανώς σε ισχυρότερη θέση από ότι στο παρελθόν».
Αναπόφευκτα, οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να πολεμήσουν σε έναν «πόλεμο δύο μετώπων» και ταυτόχρονα να καταπολεμήσουν τον υψηλό πληθωρισμό και την αστάθεια στον χρηματοπιστωτικό τομέα, σημείωσε ο Gene Frieda, εκτελεστικός αντιπρόεδρος και παγκόσμιος στρατηγικός σύμβουλος της Pimco. «Συμβαίνει τώρα κάτι που είναι έξω από τον έλεγχο της Fed στον τραπεζικό τομέα και όλοι έχουμε τις απόψεις μας όσον αφορά το πόσο κακό θα γίνει αυτό, αλλά η δική μου αίσθηση είναι ότι δεν αντιμετωπίζουμε τραπεζική κρίση, ότι θα υπάρξει κάποια αυστηροποίηση των πιστωτικών συνθηκών, θα οδηγήσει σε ύφεση. Δεν είναι το τέλος του κόσμου, αλλά σίγουρα δεν έχει έκπτωση στην αγορά μετοχών», δήλωσε. «Εξακολουθούμε να καταπολεμούμε τον πληθωρισμό, αλλά, ταυτόχρονα, καταπολεμούμε αυτές τις αβεβαιότητες στον τραπεζικό τομέα. Όλες οι κεντρικές τράπεζες θα προσπαθήσουν να κάνουν διάκριση μεταξύ των δύο και να πουν, αφενός, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ορισμένες πολιτικές για να αντιμετωπίσουμε τη χρηματοπιστωτική αστάθεια. Από την άλλη πλευρά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα επιτόκια για την καταπολέμηση του πληθωρισμού. Νομίζω ότι, αναπόφευκτα, η οικονομική αστάθεια θα γίνει αυτή που θα κυριαρχήσει».
