Σημαντικές ανακατατάξεις στη χονδρική αγορά ηλεκτρισμού από το 2024 προβλέπει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) για την Ελλάδα, η οποία το δεύτερο τρίμηνο του 2022 ήταν η 10η ακριβότερη χώρα της ΙΕΑ στο οικιακό ρεύμα και η 2η ακριβότερη χώρα στο ρεύμα για τη βιομηχανία (!), ανάμεσα στις 31 χώρες- μέλη του Οργανισμού.
Σύμφωνα με την έκθεση της ΙΕΑ, που δημοσιεύεται σήμερα, το 2024 η ελληνική χονδρική αγορά ηλεκτρισμού αλλάζει κατηγορία, καθώς θα λειτουργεί στο πλαίσιο του Μηχανισμού των Πανευρωπαϊκών Ενδοημερήσιων Δημοπρασιών. “Για την ελληνική αγορά, οι ενδοημερήσιες δημοπρασίες θα αποτελέσουν μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις, φέρνοντας αλλαγή επιπέδου, καθώς η αγορά να περνά από τις περιφερειακές στις πανευρωπαϊκού επιπέδου δημοπρασίες.”, αναφέρει η έκθεση
Η εισαγωγή των ενδοημερήσιων δημοπρασιών θα ενισχύσει περαιτέρω τη ρευστότητα τους, θα βελτιστοποιήσει την κατανομή δυναμικότητας των διασυνδέσεων, θα παρέχει τα κατάλληλα σήματα τιμών για το επίπεδο της ενδοημερήσιας συμφόρησης και θα αυξήσει περαιτέρω τη δυνατότητα της Ευρώπης να στηρίξει τις πιο ευάλωτες ομάδες το πληθυσμού.
Ως το 2025, το σχετικό σχέδιο προβλέπει ότι η ελληνική Αγορά Επόμενης Ημέρας θα λειτουργεί με εντολές (orders) 15 και 30 λεπτών της ώρας, συν αυτές που διαθέτει σήμερα, των 60 λεπτών. Η ΙΕΑ εκτιμά ότι οι επερχόμενες αλλαγές θα βελτιώσουν και θα διευρύνουν σημαντικά τις εμπορικές πρακτικές και τον προγραμματισμό των συμμετεχόντων στην αγορά. Επίσης θα επιτρέψει στις εταιρίες συλλογικής εκπροσώπησης των ΑΠΕ (ΦΟΣΕ)να ευθυγραμμιστούν καλύτερα μα τον προγραμματισμό της αγοράς και να μειώσουν την ανισορροπία εντός της Αγοράς Εξισορρόπησης, η οποία ήδη χρησιμοποιεί την επίλυση στα 15 λεπτά.
Η ΙΕΑ στην έκθεσή της κάνει ιδιαίτερη αναφορά στις τιμές, τονίζοντας ότι το 2ο τρίμηνο του 2022 η μέση τιμή για τα νοικοκυριά στην Ελλάδα ήταν 272 δολ/MWh, η 10η υψηλότερη ανάμεσα στις χώρες-μέλη του Διεθνούς Οργανισμού. Ο μέσος όρος των οικιακών τιμολογίων στις χώρες της ΙΕΑ το ίδιο τρίμηνο ήταν 255 δολ/MWh. Οσον αφορά στη τιμή του βιομηχανικού ρεύματος, κατά μέσο όρο 243 δολ/MWh ήταν η 2η υψηλότερη τιμή ανάμεσα στις 31 χώρες-μέλη της ΙΕΑ, όπου ο μέσος όρος διαμορφώθηκε στα 174 δολ/MWh.
Η μέση τιμή χονδρικής ηλεκτρισμού παρέμεινε άνω των 210 ευρώ/MWh όλο το 2022, με την υψηλότερη τιμή, τα 436 ευρώ/MWh να καταγράφεται τον Αύγουστο του 2022. Η ενεργειακή κρίση με την εκτίναξη της χονδρικής τιμής ηλεκτρισμού στην Ελλάδα όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, ξεκίνησε το τρίτο τρίμηνο του 2021. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Δεκέμβριο του 2021 η μέση τιμή στην Αγορά Επόμενης Ημέρας στην Ελλάδα ήταν 235 EUR/MWh, έναντι μόλις j52 EUR/MWh, του Ιανουαρίου 2021.
Επισημαίνοντας ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εγχώριας αγοράς, η έκθεση αναφέρει ότι σημαντικό τμήμα της προσφοράς ηλεκτρισμού παραδίδεται μέσω των διασυνοριακών διασυνδέσεων. Οι traders ηλεκτρικής ενέργειας αγοράζουν μακροπρόθεσμα δικαιώματα μεταφοράς φυσικής παράδοσης για να χρησιμοποιούν στις διασυνδέσεις μέσω των δημοπρασιών που διενεργεί ο ΑΔΜΗΕ. Ενα μέρος του δυναμικού αυτού κρατείται για την Αγορά Επόμενης Ημέρας, στην οποία το δυναμικό μεταφοράς κατανέμεται μαζί με τις εισαγωγές ηλεκτρισμού. Τον Νοέμβριο του 2022, άρχισαν να λειτουργούν οι συνεχείς ενδοημέρησιες συναλλαγές στα σύνορα Ελλάδας-Ιταλίας και Ελλάδας- Βουλγαρίας, μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος XBID. Στο νέο αυτό πλαίσιο, οι συμμετέχοντες στην αγορά μπορούν να πραγματοποιούν συνεχείς διασυνοριακές συναλλαγές, πιο κοντά στην ώρα της φυσικής παράδοσης, βελτιώνοντας έτσι τον προγραμματισμό της αγοράς και μειώνοντας το κόστος των αποκλίσεων.
Υψηλή Συγκέντρωση
Όπως και όλες οι εκθέσεις για την αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα, η μελέτη της ΙΕΑ δεν παραλείπει να επισημάνει την υψηλή συγκέντρωση στην εγχώρια αγορά. Επικαλείται σχετικό report της Eurelectric του 2020 που κατατάσσει τη χώρα μας ως μία από τις αγορές με την υψηλότερη συγκέντρωση μαζί με την Κροατία, την Ιρλανδία και τη Σλοβενία. Παρότι ευρωπαϊκοί οργανισμοί όπως ο ACER (Ευρωπαίοι Ρυθμιστές) αναγνωρίζουν τα σημαντικά εμπόδια που αντιμετωπίζει η Ελλάδα για την πρόσβαση νέων παικτών, με την κατάσταση να έχει κάπως βελτιωθεί, εν τούτοις η συγκέντρωση παραμένει, πράγμα που δείχνει έλλειψη ανταγωνισμού.
Σύμφωνα με τον δείκτη που μετρά τη συγκέντρωση στην αγορά ηλεκτρισμού, τον HHI, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία υποχώρηση της συγκέντρωσης με τον δείκτη για την χονδρική παραγωγή να έχει μειωθεί το 2021 στο 4.888 από 7.820 το 2015 και το 4.434 in 2020. Ας σημειωθεί ότι στον εν λόγω δείκτη όλες οι τιμές άνω του 2.000 δείχνουν υψηλή συγκέντρωση. Για το δυναμικό παραγωγής ο δείκτης έπεσε από 6. 804 το 2015 σε 6.350 το 2020 and 6.054 το 2021. Το 2020, η ΔΕΗ ήταν ο κυρίαρχος προμηθευτής ηλεκτρισμού χονδρικής με μερίδιο 46,4% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρισμού και 45,9% της εγκατεστημένης ισχύος. Ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής στη χονδρική αγορά, με μερίδιο 32.7% προέρχεται από τη συλλογική εκπροσώπηση των ΑΠΕ.
