“Ουρανοκατέβατα υπερκέρδη” ακόμα και για τους Διαχειριστές των Συστημάτων Φυσικού Αερίου της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού ΔΕΣΦΑ, έφερε η ενεργειακή κρίση και πιο συγκεκριμένα  η μείωση της ροής ρωσικού αερίου μέσω αγωγών το 2022 και η αντικατάστασή του με υγροποιημένο αέριο, σύμφωνα με την  έκθεση  του Ευρωπαίου Ρυθμιστή των αγορών ενέργειας, ACER.

Πρόκειται για υπερέσοδα ύψους  3,4 δισ. ευρώ έναντι μόλις 55 εκατ. ευρώ το 2021, τα οποία προέκυψαν από τις αμοιβές των διαχειριστών στις δημοπρασίες για τη  δέσμευση χωρητικότητας στα σημεία διασυνοριακής συμφόρησης των διασυνδέσεων. Η αιτία ήταν  η αθρόα υποκατάσταση του ρωσικού αερίου αγωγών με εισαγωγές φορτίων υγροποιημένου αερίου (LNG), η οποία  άλλαξε όχι μόνον  τα σημεία εισόδου του αερίου στην Ευρώπη αλλά και την κατεύθυνση των ροών του αερίου.

Σχεδόν το 90% των υπερεσόδων,   δηλαδή 2,8 δισ. ευρώ - καταγράφηκε στη βορειοδυτική Ευρώπη καθώς το ρωσικό αέριο αγωγού που ερχόταν από την ανατολή αντικαταστάθηκε κυρίως με εισαγωγές LNG από τα δυτικά, ανέφερε ο Acer σε ειδική έκθεση.

Ας σημειωθεί  ότι πρόσθετα έσοδα, της τάξης περίπου των 60 εκατ. ευρώ, είχε και ο ΔΕΣΦΑ από τις εξαγωγές προς τη Βουλγαρία και τις πολύ αυξημένες εισαγωγές LNG. Μάλιστα εκτιμάται ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί το 2023, καθώς στις πρόσφατες δημοπρασίες δυναμικότητας στο σημείο  εισόδου της Νέας Μεσήμβριας, δεσμεύθηκε το 100% της διαθέσιμης δυναμικότητας με το premium να φθάνει στο 104% Στο Σιδηρόκαστρο δεσμεύτηκε το 98,5% της δυναμικότητας για εξαγωγές. .

Σύμφωνα με τον ACER τα έσοδα συμφόρησης από τις δημοπρασίες δέσμευσης χωρητικότητας  το 2022 έφτασαν τα 969 εκατομμύρια ευρώ στη Γερμανία, κυρίως για την είσοδο  του αερίου και στα 908 εκατομμύρια ευρώ στο Βέλγιο, κυρίως για την έξοδο΄. Στην Ολλανδία Έφθασαν τα 666 εκατ. ευρώ  για την είσοδο του αερίου, και στη Γαλλία στα 441 εκατ. ευρώ, κυρίως για τη μεταφορική ικανότητα εξόδου. Ο ΑCER αναγνωρίζει ότι οι Διαχειριστές Μεταφοράς κατέβαλαν « αξιέπαινες προσπάθειες», όπως αναφέρει η έκθεση,  για την αντιμετώπιση της οξείας συμφόρησης των  φυσικών σημείων εισόδου και εξόδου του αερίου, αυξάνοντας τη διαθέσιμη χωρητικότητα σε δύσκολες συνθήκες,

Ωστόσο, όλοι οι υπόλοιποι  φυσικοί περιορισμοί στον τρόπο διακίνησης του αερίου,  ώθησαν τη  διαφορά τιμής  μεταξύ του ολλανδικού TTF, που είναι η εικονική αγορά αερίου με τη μεγαλύτερη ρευστότητα στην  ΕΕ, και των άλλων γειτονικών hub  σε περισσότερα από 100 EUR/MWh το καλοκαίρι του 2022. Aς σημειωθεί ότι η συνήθης διαφορά τιμής κατά την προ κρίσης περίοδο ήταν  κάτω από 1 EUR/MWh.

Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης ανάλογων περιστατικών οξείας συμφόρησης ο ACER συνιστά στους Διαχειριστές:

- Στενότερο συντονισμό για την άρση τυχόν ρυθμιστικών φραγμών όσον αφορά στη  βελτιστοποίηση των νέων οδών τροφοδοσίας από τη Δύση προς την Ανατολή.

- Τη διάθεση όσο το δυνατόν μεγαλύτερης σταθερής και διακοπτόμενης δυναμικότητα μεταφοράς.

- Τη συνεργασία των Διαχειριστών με τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές προκειμένου να εξετάσουν εάν απαιτούνται επενδύσεις στο δίκτυο για την άμβλυνση των φυσικών σημείων συμφόρησης, δεδομένης όμως της πολιτικής της ΕΕ για την απαλλαγή  από τα ορυκτά καύσιμα  και του κινδύνου, εξ αιτίας της προοπτικής αυτής, να δημιουργηθούν λανθάνοντα περιουσιακά στοιχεία.

Επίσης, ο ACER κάλεσε τους Διαχειριστές να χρησιμοποιήσουν τα έσοδα συμφόρησης για τις επενδύσεις στο δίκτυο που κρίνονται απαραίτητες και παράλληλα συνέστησε να προετοιμάσουν σε συνεργασία με τον Entso-G, που είναι ο επίσημος ευρωπαϊκός φορέας των Διαχειριστών Αερίου, τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την τεχνική ικανότητα, τη διαφάνεια για τη χρήση του δικτύου, τη διαθεσιμότητα χωρητικότητας και τις κρατήσεις δέσμευσης χωρητικότητας.

Μάλιστα, ο  Acer θα συνεργαστεί με τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές για να προτείνει την επικαιροποίηση των τεχνικών κανόνωντης ΕΕ σχετικά με τους μηχανισμούς κατανομής χωρητικότητας φυσικού αερίου, τις διαδικασίες διαχείρισης συμφόρησης και τη διαφάνεια του δικτύου, με στόχο τον  καλύτερο συντονισμό και τη διαθεσιμότητα των πληροφοριών.