Ξεκινά την 1η Οκτωβρίου η μεταβατική φάση εφαρμογής του Συνοριακού Μηχανισμού Προσαρμογής Ανθρακα (CBAM), η οποία θα διαρκέσει ως το τέλος του 2025 , οπότε και θα αρχίσει η κανονική εφαρμογή του μέτρου, με το φόρο άνθρακα στις εισαγωγές από τρίτες χώρες.
Πρόκειται για το φόρο, που θα επιβάλλεται στα ευρωπαϊκά σύνορα, στις εισαγωγές από τρίτες χώρες έξι βιομηχανικών προϊόντων, σιδήρου και χάλυβα, αλουμινίου, τσιμέντου, λιπασμάτων, ηλεκτρισμού και υδρογόνου, στην περίπτωση που η διαδικασία παραγωγής τους δεν ακολουθεί τα περιβαλλοντικά πρότυπα της ΕΕ.
Κατά τη μεταβατική φάση εφαρμογής του CBAM δεν θα ισχύσει ο φόρος. Ωστόσο ξεκινά άμεσα η υποχρέωση αναφοράς για τους ρύπους που περιέχουν τα συγκεκριμένα προϊόντα.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τους κανονισμούς που ενέκρινε πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη μεταβατική φάση του CBAM, οι εισαγωγείς των προϊόντων που εμπίπτουν στον φόρο άνθρακα θα πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρουν τα προϊόντα και τους ρύπους που περιέχουν. Οι κανονισμοί περιγράφουν και τη μεθοδολογία, που θα εφαρμοστεί σε όλη τη μεταβατική περίοδο για τον υπολογισμό των ρύπων που ενσωματώνονται στη διαδικασία παραγωγής των προϊόντων αυτών.
Η μεταβατική περίοδος εκτιμάται ότι θα δώσει το χρόνο στις επιχειρήσεις να προετοιμαστούν για το νέο καθεστώς και να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της τελικής μεθοδολογίας υπολογισμού των ρύπων που θα ισχύσει από το 2026
Η Κομισιόν έχει δημοσιεύσει αναλυτικές οδηγίες για τους εισαγωγείς εντός ΕΕ, καθώς και για τις μονάδες παραγωγής εκτός ΕΕ σχετικά με την πρακτική εφαρμογή των νέων κανόνων. Επίσης αναπτύσσει ηλεκτρονικά εργαλεία που θα βοηθήσουν τους εισαγωγείς των προϊόντων που εμπίπτουν στους κανονισμούς του CBAM, να εκτελέσουν τους απαιτούμενους υπολογισμούς και να αναφέρουν τα αποτελέσματα στην αρμόδια υπηρεσία της ΕΕ. Παράλληλα προγραμματίζονται διαδικτυακά σεμινάρια για την υποστήριξη των επιχειρήσεων, όταν ξεκινήσει ο μεταβατικός μηχανισμός.
Ας σημειωθεί ότι στο πλαίσιο του μεταβατικού κανονισμού, οι εισαγωγείς θα κληθούν να συλλέξουν τα δεδομένα του τέταρτου τριμήνου (1/10/23-31/12/23) και να υποβάλουν τη σχετική αναφορά στην ΕΕ ως τις 31 Ιανουαρίου 2024.
Ο νέος φόρος άνθρακα θεωρείται ως ένας από τους βασικούς πυλώνες του φιλόδοξου προγράμματος της ΕΕ για την πράσινη οικονομία. Στόχος του μέτρου είναι να καταπολεμήσει τη λεγόμενη “διαρροή άνθρακα”, δηλαδή τη μετεγκατάσταση βιομηχανιών από την Ευρώπη σε τρίτες χώρες, με λιγότερο αυστηρή περιβαλλοντική νομοθεσία προκειμένου να μειώσουν το κόστος, καθώς και την υποκατάσταση των ευρωπαϊκών προιόντων με εισαγωγές φθηνότερων προιόντων αλλά μεγαλύτερης έντασης άνθρακα, από χώρες με χαμηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα.
