Χρηματοδοτικό κενό παρατηρείται για την κάλυψη των απαραίτητων επενδύσεων που σχετίζονται με την ενεργειακή μετάβαση, πράγμα που προβληματίζει έντονα τους ευρωπαϊκούς φορείς, με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να δείχνει το δρόμο για την έκδοση ευρωπαϊκού πράσινου ομολόγου.
Το όλο θέμα συζητήθηκε σε πρόσφατη συνάντηση που είχαν οι επικεφαλής της ΕΚΤ, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) με αξιωματούχους των χωρών-μελών της ΕΕ και εκπροσώπους μεγάλων ευρωπαϊκών εταιριών.
Στόχος της συνάντησης, που πραγματοποιήθηκε στα κεντρικά γραφεία της ΙΕΑ στο Παρίσι στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας, ήταν η ταχύτερη μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια, με την πρόεδρο της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ να τάσσεται υπέρ μίας «Πράσινης Ένωσης Κεφαλαιαγορών», που στην πράξη θα μπορούσε να σημαίνει την έκδοση πράσινου ομολόγου από την ΕΕ.
Κοινή ήταν η διαπίστωση της ύπαρξης χρηματοδοτικού κενού, όσον αφορά στο ύψος των επενδύσεων που απαιτεί η πράσινη μετάβαση, στο πλαίσιο των ιδιαίτερων συνθηκών που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή. Βέβαια κάποιοι απέδωσαν την απροθυμία των επενδυτών στα υψηλά επιτόκια, μετά τις συνεχείς αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ, θέμα πάντως που η κα Λαγκαρντ απέφυγε να σχολιάσει.
«Όπου κι αν κοιτάξουμε βλέπουμε τις φυσικές καταστροφές να γίνονται πιο συχνές, πιο σοβαρές», ανέφερε η επικεφαλής της ΕΚΤ, λέγοντας ότι οι δασικές πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού στον Καναδά έκαψαν το ισοδύναμο των συνολικών δασικών εκτάσεων της Γαλλίας.
Το βασικό επιχείρημα της ΕΚΤ υπέρ της πράσινης μετάβασης είναι ότι οι περιβαλλοντικές καταστροφές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αστάθεια των τιμών και σε κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, η ΕΚΤ δημοσίευσε τα αποτελέσματα του πρώτου κλιματικού stress test για τις τράπεζες, δείχνοντας ότι μια ταχύτερη πράσινη μετάβαση θα ήταν καλύτερη για τη σταθερότητα των τραπεζών. Την περασμένη εβδομάδα η ΕΚΤ δημοσίευσε τα αποτελέσματα έρευνας που διεξήγαγε μεταξύ ευρωπαϊκών εταιρειών, με αντικείμενο τα κυριότερα εμπόδια όσον αφορά στις ενεργειακές επενδύσεις.
«Σύμφωνα με τις εταιρείες, τα αυστηρότερα κλιματικά πρότυπα παρέχουν ισχυρότερο κίνητρο για επενδύσεις από τις φυσικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής», φέρεται να δήλωσε η κα Λαγκάρντ, σύμφωνα με το Euractiv, υποστηρίζοντας ότι η «αναβολή» των επενδύσεων είναι αντιπαραγωγική.
Προς την ίδια κατεύθυνση κινήθηκαν και οι δηλώσεις του προέδρου της ΕΤΕπ Ο Βέρνερ Χόγιερ, ο οποίος τόνισε ότι «η συζήτηση για μείωση, παύση ή ακόμα και αντιστροφή της πράσινης μετάβασης δημιουργεί μόνο σύγχυση και παρεμποδίζει τις επενδύσεις».
Ωστόσο, όπως παραδέχθηκε η κα Λαγκάρντ, ένα βασικό εμπόδιο για τις πράσινες επενδύσεις είναι το υψηλό κόστος χρηματοδότησης. Στο πλαίσιο αυτό, ζήτησε μια ισχυρότερη «αγορά πράσινης χρηματοδότησης στην Ευρώπη, η οποία θα μείωνε το ασφάλιστρο κινδύνου και το κόστος χρηματοδότησης». Επισήμανε επίσης τη «μείζονα αναποτελεσματικότητα της αγοράς», καθώς οι επενδυτές δυσκολεύονται να επενδύσουν σε πράσινα έργα, ενώ πολλές εταιρείες δυσκολεύονται να βρουν κεφάλαια για τέτοιες επενδύσεις.
Με βάση τα αποτελέσματα της σχετική έρευνας της ΕΚΤ, σχεδόν το 40% των επιχειρήσεων εκτιμά ότι η έλλειψη προθυμίας των επενδυτών να χρηματοδοτήσουν τις πράσινες επενδύσεις αποτελεί πολύ σημαντικό εμπόδιο για την υλοποίησή τους. Την ίδια στιγμή τεράστιες δεξαμενές ιδιωτικής χρηματοδότησης αναζητούν στην επενδύσεις ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία και Διακυβέρνηση), όπως ανέφερε η κα Λαγκάρντ. είπε.
Η πρόεδρος της ΕΚΤ επέρριψε ευθύνη για το το έλλειμμα χρηματοδότησης στο γεγονός ότι η ΕΕ δεν έχει ακόμη δημιουργήσει μία πραγματική Ένωση Κεφαλαιαγορών (CMU), αλλά απαρτίζεται από πολλές, ξεχωριστές και επομένως μικρές κεφαλαιαγορές. Παράλληλα όμως αναγνώρισε ότι η Ένωση δεν θα έλυνε όλα τα προβλήματα. Στο πλαίσιο αυτό υποστήριξε την ιδέα μιας «πράσινης ένωσης κεφαλαιαγορών».
«Για την επέκταση της επενδυτικής βάσης στην οποία έχουν πρόσβαση οι ευρωπαϊκές εταιρείες, νομίζω ότι αξίζει να εξεταστεί τι θα συνεπαγόταν και θα απαιτούσε μια πράσινη αγορά CMU», είπε, ζητώντας να εξεταστεί ένα πράσινο ομόλογο «που θα εκδίδεται από Ευρωπαίους».
Κύκλοι της ΕΚΤ διευκρίνισαν ότι η κα Λαγκαρντ θα επιθυμούσε την έκδοση πράσινου ομολόγου από την ΕΕ, ανάλογο για παράδειγμα, με το ευρωπαϊκό ομόλογο που εκδόθηκε από την Κομισιόν, μετά την πανδημία, για τη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στο πλαίσιο του Next Generation EU (Επόμενη Γενιά ΕΕ).
Αυτά τα πράσινα ομόλογα της ΕΕ θα βοηθούσαν την ΕΕ να χρηματοδοτήσει την πράσινη μετάβασή. ‘Οπως ανέφερε στο Euractiv εκπρόσωπος της ΕΚΤ, υπάρχει ήδη έγγραφο της Κεντρικής Τράπεζας, από τον Μάρτιο του 2023, το οποίο εξετάζει τη σκοπιμότητα δημιουργίας Ταμείου της ΕΕ για την Ασφάλεια για το Κλίμα και την Ενέργεια.
Τα επιχειρήματα που συνδέουν την ένωση των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών με την έκδοση περισσότερου χρέους σε επίπεδο ΕΕ έχουν πολλαπλασιαστεί το τελευταίο χρονικό διάστημα. Στα τέλη Αυγούστου, το μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ Fabio Panetta ζήτησε την ολοκλήρωση της CMU
Ωστόσο, το κοινό ευρωπαϊκό χρέος εξακολουθεί να αποτελεί σημείο τριβής, καθώς συνεπάγεται την περαιτέρω δημοσιονομική ολοκλήρωση και αυστηρότερους κανόνες, πράγμα που δύσκολα θα μπορούσαν να δεχθούν όλες οι χώρες-μέλη, τουλάχιστον στην τρέχουσα οικονομική συγκυρία.
Ομως το μεγάλο χρηματοδοτικό κενό για την πράσινη μετάβαση παραμένει.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν έχουν ακόμα καταφέρει να συμφωνήσουν σε ένα κοινό τρόπο για να το καλύψουν και βασίζονται σε εθνικές επιδοτήσεις και τα διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα, τα οποία όμως απειλούν με κατακερματισμό και αναποτελεσματικότητα την αγορά. Στο πλαίσιο αυτό, η έκδοση χρέους σε επίπεδο ΕΕ, το οποίο θα συνδέεται με κοινές πράσινες επενδυτικές ανάγκες μπορεί να αναδειχθεί σε μία από τις διεξόδους για την διάθεση κεφαλαίων με ανταγωνιστικότερους όρους.
