Έμφαση στην απόκριση ζήτησης (demand response) για να περιοριστούν τα φαινόμενα των αρνητικών τιμών στην αγορά ηλεκτρισμού και αντιστρόφως των απότομων εξάρσεων των τιμών, δίνει ο ACER, που είναι Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της ΕΕ.

Αρνητικές τιμές παρουσιάζονται όταν υπάρχει μεγάλη παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ και η ζήτηση είναι περιορισμένη. ‘Οσο αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ στο σύστημα τόσο συχνότερες  θα είναι οι αρνητικές τιμές, όπως φάνηκε άλλωστε σε πολλές ευρωπαϊκές αγορές κατά τη φετινή χρονιά. Στην Ελλάδα, ιδιαίτερα κάποιες ημέρες του Μαίου η ελάχιστη οριακή τιμή συστήματος πλησίασε στο μηδέν, ενώ κατά καιρούς έχουν καταγραφεί προσφορές με αρνητικές τιμές στην Αγορά Επόμενης Ημέρας, κυρίως από συλλογικούς φορείς εκπροσώπησης ΑΠΕ, που κατ΄αυτόν τον τρόπο,  επιδιώκουν να εξασφαλίσουν την είσοδό τους στο σύστημα, τις ώρες που υπάρχει υπερπαραγωγή πράσινης ενέργειας και η ζήτηση είναι χαμηλή.

«Οι αρνητικές τιμές στη  χονδρική αγορά ηλεκτρισμού  στέλνουν σαφές μήνυμα  για την ενεργοποίηση της απόκρισης της ζήτησης», τονίζει ο ΑCER σε πρόσφατη έκθεση.

Οι αρνητικές τιμές ενέργειας γίνονται όλο και συχνότερες  στην ΕΕ καθώς το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυξάνεται συνεχώς, αποδεικνύοντας ότι τα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να γίνουν πιο ευέλικτα και ικανά να ανταποκρίνονται στις αυξομειώσεις της κατανάλωσης, επισημαίνει ο Ευρωπαίος Ρυθμιστής

Ωστόσο η απόκριση ζήτησης, ένας από τους μηχανισμούς που στην Ελλάδα τουλάχιστον βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακή κατάσταση, θα μπορούσε να βοηθήσει στο μετριασμό του φαινομένου. Ο ACER καλεί τα κράτη μέλη να άρουν τους  διάφορους  θεσμικούς φραγμούς που εμποδίζουν την ανάπτυξη του demand, για να περιοριστεί το φαινόμενο

To demand response

Η διείσδυση των AΠΕ οδηγεί σε αλλαγές στο σχεδιασμό και τη λειτουργία του συστήματος και πιο συγκεκριμένα σε πρόσθετες παρεμβάσεις για την εξισορρόπηση της ζήτησης με την προσφορά ηλεκτρικής ενέργειας, τόσο χρονικά όσο και χωρικά, καθώς και όσον αφορά στην αυξανόμενη συμφόρηση του δικτύου.

Η ευελιξία στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ θα πρέπει σχεδόν να διπλασιαστεί ως το 2030, σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα, προκειμένου να συμβαδίσει με την ανάπτυξη της μεταβλητής ενέργειας των ΑΠΕ, τονίζει η μελέτη του ACER .

Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη-μέλη  θα πρέπει να εκμεταλλευτούν τις συνέργειες του συστήματος για να ξεκλειδώσουν την ευελιξία και να ενισχύσουν την ενεργειακή ασφάλεια,  συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην επίτευξη του στόχου για  κλιματική ουδετερότητας ως το 2050.

Οι πιο  απαραίτητες βελτιώσεις περιλαμβάνουν καλύτερες διασυνοριακές διασυνδέσεις,   σχεδιασμό και πρόβλεψη, ενισχυμένη χρήση γραμμών διασύνδεσης καθώς και οικονομικά κίνητρα και αξιόπιστες πληροφορίες για τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να προσαρμόζουν τη ζήτηση, όταν χρειάζεται.

Τα τρέχοντα επίπεδα  διείσδυσης των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα, ήδη έχουν αυξήσει σημαντικά τη μεταβλητότητα των τιμών και την εμφάνιση αρνητικών τιμών.  Και οι δύο αυτοί παράγοντες, δηλαδή η υψηλή μεταβλητότητα τιμών και οι αρνητικές τιμές σηματοδοτούν την  μεγάλη αξία της ευελιξίας, η οποία επί του παρόντος υστερεί.

Επιπλέον, δείχνουν  ότι ορισμένες μονάδες παραγωγής δεν λειτουργούν ευέλικτα λόγω έλλειψης κινήτρων για απόκριση ζήτησης, ενώ ούτε η πλευρά της ζήτησης ανταποκρίνεται επαρκώς στις τιμές και ταυτόχρονα  δεν υπάρχει αρκετός αποθηκευτικός χώρος για τη διεξαγωγή ενεργειακού αρμπιτράζ.

Κατά την περίοδο 2019-2022, η ετήσια αστάθεια των τιμών στις Αγορές Επόμενης Ημέρας της ΕΕ αυξήθηκε σημαντικά σε όλες τις ζώνες προσφορών της Ευρώπης, με  μόνη εξαίρεση  στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Στις δύο αυτές αγορές, η αστάθεια μειώθηκε το 2022, εξ αιτίας του  μηχανισμού συγκράτησης των τιμών στη χονδρική αγορά που εφάρμοσαν οι δύο χώρες κατά την περίοδο της ενεργειακής κρίσης, τη λεγόμενη «Ιβηρική εξαίρεση», δηλαδή τον καθορισμό ενός ανώτατου ορίου τιμής για το φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού.

Οι πολύ υψηλές και οι πολύ χαμηλές τιμές χονδρικής, ιδιαίτερα οι αρνητικές τιμές, στέλνουν σημαντικά μηνύματα, στους παραγωγούς πού να επενδύσουν και πότε να παράγουν, στους traders  πού να πραγματοποιήσουν συναλλαγές, στους καταναλωτές για το αν και πότε θα καταναλώσουν. Οι σταθερά χαμηλές ή υψηλές τιμές απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή και άμεση ανταπόκριση από το σύστημα, το οποίο βρίσκεται αντιμέτωπο με την  συνεχή και μεγάλη αύξηση της διακοπτόμενης παραγωγής των ΑΠΕ, την ανάγκη για πολύ μεγαλύτερη ευελιξία και το χειρισμό  της κατανεμημένης ενέργειας

Η ανταπόκριση του συστήματος μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους, μέσω επενδύσεων και ανάπτυξης νέων υποδομών και μέσω λήψης αποφάσεων για τον τρόπο λειτουργίας του συστήματος. Όμως, οι επενδύσεις και η ανάπτυξη νέων υποδομών πρέπει να γίνονται με βάση ρεαλιστικούς στόχους, διαχείριση του κινδύνου κατανομής, επιμελή σχεδιασμό συστήματος και συνυπολογισμό όλων των ενδείξεων, συμπεριλαμβανομένου του κόστους δικτύου και όλων τα συναφών χρεώσεων. προκειμένου να επιλεγούν οι πιο   κατάλληλες τοποθεσίες για την εγκατάσταση νέας παραγωγής,

Οι αρμόδιες αρχές πριν εξετάσουν την όποια παρέμβαση θα πρέπει πρώτα να ελέγξουν αν έχουν καταργηθεί όλα τα εμπόδια για την απόκριση της ζήτησης και τη για τη σωστή λειτουργία της αγοράς, καταλήγει ο ACER