Kομβικό ρόλο στα μεγάλα σχέδια για διασυνοριακούς αγωγούς αερίου στην ΕΕ φαίνεται να παίζει η ιταλική εταιρία Saipem, η οποία πρόσφατα υπέγραψε μνημόνιο με τον ΔΕΣΦΑ για συνεργασία σε έργα χερσαίας και υποθαλάσσιας διασύνδεσης στην περιοχή των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου.

Ο ιταλικός κολοσσός, μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες διεθνώς  σε έργα υποδομών φυσικού αερίου, με βασικό μέτοχο την ΕΝΙ, είναι η ίδια εταιρία που ανέλαβε τη κατασκευή της  υποθαλάσσιας διασύνδεσης  Αλβανίας- Ιταλίας, στο πλαίσιο του αγωγού ΤΑΡ, ο οποίος ξεκινά από τα ελληνο-τουρκικά σύνορα. Είναι επίσης ι ο όμιλος με τον οποίο συνεργαζόταν η ρωσική Gazprom στο πρότζεκτ South Stream, που ματαιώθηκε.

Σύμφωνα με το Bloomberg,  η Ρωσία σκοπεύει να αναθέσει στη Saipem την κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού στη Βαλτική, βασικού τμήματος στο Nord Stream II, του έργου που προωθούν η Μόσχα και το Βερολίνο για τη μεταφορά αερίου στην κεντρική  και ενδεχομένως και τη νότια Ευρώπη.

Η συμφωνία ανάμεσα στη Saipem και τη Gazprom είναι πολύ πιθανόν να υπογραφεί στο οικονομικό φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, το οποίο θα διεξαχθεί στις 16-18 Ιουνίου, χωρίς να αποκλείεται να ανακοινωθεί νωρίτερα. ‘Ηταν τον Ιούνιο του 2015, στο ίδιο φόρουμ στην Αγία Πετρούπολη,  που η Gazprom ανακοίνωνε την κατ’ αρχήν συμφωνία με εταιρίες όπως οι  γερμανικές Ε.ΟΝ και  Wintershall, η Shell, η αυστριακή OMV και η γαλλική Engie για τον Nord Stream II, o οποίος αποτελεί την επέκταση του υφιστάμενου αγωγού Ρωσίας - Γερμανίας με την κατασκευή δύο επιπλέον γραμμών μεταφοράς, που θα διπλασιάσουν τη χωρητικότητά του.

Τις ίδιες ακριβώς ημέρες στην Αγία Πετρούπολη, ο πρώην υπουργός Περιβάλλοντος- Ενέργειας Παναγιώτης Λαφαζάνης υπέγραφε με τους Ρώσους το Μνημόνιο για τον αγωγό “ΝΕΑ”-Νότιος Ευρωπαϊκός Αγωγός-, γνωστός και ως  η ελληνική επέκταση του αγωγού Turkish Stream. (Ρωσία-Τουρκία- Ελλάδα-Βαλκάνια και Ιταλία)

Η έντονη αντίθεση της ΕΕ στο πρότζεκτ σε συνδυασμό με τη ραγδαία επιδείνωση των ρωσο-τουρκικών σχέσων λόγω του συριακού ζητήματος, οδήγησαν στο πάγωμα του Turkish Streeam.  Πριν από περίπου δύο μήνες όμως ,  η ΔΕΠΑ, η Gazprom και η ιταλική Edison υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας για ένα παρεμφερές πρότζεκτ, τη μεταφορά ρωσικού αερίου στην Ιταλία από νότια διαδρομή, μέσω Ελλάδας, ένα έργο που πολλοί το αποκαλούν  South Stream II, καθώς εκτιμάται ότι η ενδιάμεση χώρα μεταφοράς θα είναι η Βουλγαρία, όπως και στο αρχικό σχέδιο.

Σε πολιτικό επίπεδο πάντως οι αντιδράσεις των Βρυξελλών και της Ουάσινγκτον για τα σχέδια των Ρώσων δεν έχουν καμφθεί. Πριν από λίγες ημέρες ο ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, υπεύθυνος για την Ενέργεια Μάρος Σέφκοβιτς δήλωσε πως ο Nord Stream II εγείρει πολλά ερωτήματα, εκτιμώντας ότι θα οδηγήσει σε υπερπροσφορά  αερίου στην ΕΕ και ότι θα δημιουργήσει πλεονάζον μεταφορικό δυναμικό ……….,  καθιστώντας  οικονομικά προβληματική τη μεταφορά αερίου μέσω Ουκρανίας.

Βέβαια, η Ρωσία από την πλευρά της δεν έχει ποτέ κρύψει ότι στόχος μέσω των πρότζεκτ Νord Stream και South Stream είναι η παράκαμψη της Ουκρανίας. Ο κ. Σέφκοβιτς μάλιστα εκτιμά ότι η επέκταση του ρωσο-γερμανικού αγωγού μπορεί μακροπρόθεσμα να θέσει σε αμφισβήτηση τη λειτουργία του αγωγού Yamal, ο οποίος μεταφέρει κυρίως ρωσικό αέριο στην Γερμανία και την Πολωνία. Μάλιστα, το Βερολίνο πρόσφατα έδωσε διαβεβαιώσεις στη Βαρσοβία ότι η διαδρομή Yamal παραμένει ασφαλής.

H κίνηση της Gazprom να συμπεριλάβει τη Saipem στο πρότζεκτ Nord Stream II έρχεται μετά την έντονη δυσφορία που είχε εκφράσει ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι για το ότι οι Βρυξέλλες, παρά τις κατά καιρούς περί του αντιθέτου δηλώσεις, κάνουν  “τα στραβά μάτια” στο Βερολίνο όσον αφορά στη συνεργασία με τους Ρώσους για τον Nord Stream ΙΙ, ενώ με τις πράξεις της η ΕΕ οδήγησε στη ματαίωση έργων ιταλικού ενδιαφέροντος  ( και ελληνικού),  όπως ο  South Stream.

Μάλιστα η συμφωνία που προτείνουν τώρα οι Ρώσοι στη Saipem θεωρείται μέρος της προσπάθειας διακανονισμού της απαίτησης ύψους 760 εκατ. ευρώ που διεκδικεί  ιταλική εταιρία για την ακύρωση της κατασκευής του υποθαλάσσιου αγωγού στη Μαύρη Θάλασσα, του τμήματος  Ρωσίας - Βουλγαρίας για τον αγωγό South Stream.

Οι Ρώσοι με τους νέους αγωγούς και τις συμμαχίες με μεγάλες ευρωπαικές εταιρίες και χώρες, σε έργα πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ, - ο Nord Stream II υπολογίζεται στα 10 δισ. ευρώ- προσπαθούν να εκμεταλλευθούν κοινά συμφέροντα και αντιθέσεις, προκειμένου να πετύχουν τον στόχο τους που είναι αφενός η διατήρηση του μεριδίου τους στην ευρωπαϊκή αγορά αερίου και η παράκαμψη της Ουκρανίας. Ποιά από αυτά τα σχέδια θα υλοποιηθούν, αν τελικώς θα συμπεριλάβουν την Ελλάδα ως χώρα τράνζιτ  και πού ακριβώς αποσκοπεί το μνημόνιο ΔΕΣΦΑ - Saipem είναι δύσκολο να απαντηθούν

Μανταλένα Πίου