Σε επιβράδυνση της εφαρμογής του όλου σχεδίου της για το Κλίμα φαίνεται ότι οδηγείται η ΕΕ εξ αιτίας του κορωνοϊού και της επερχόμενης μεγάλης ύφεσης στην οικονομία. Ολο και περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι το φιλόδοξο Green Deal, που ανακοίνωσε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, λίγες μόλις εβδομάδες πριν το ξέσπασμα της πανδημίας, τουλάχιστον θα καθυστερήσει να υλοποιηθεί, για να μην πούμε ότι στην πορεία μπορεί να δούμε και ανατροπές.
Σύμφωνα με το Κέντρο Αναλύσεων Κλίματος και Ενέργειας (CAKE) η πανδημία ενδέχεται να επιβραδύνει σημαντικά τα αρχικά σχέδια για την υιοθέτηση τόσο του νέου ευρωπαϊκού κανονισμού για το Κλίμα, όσο και ορισμένων άλλων προτάσεων πολιτικής που σχετίζονται με το Κλίμα.
Ο Covid-19 “κτύπησε» την Ευρώπη την ώρα που οι Βρυξέλλες ετοιμάζονταν να ξεκινήσουν το διάλογο για την αύξηση του στόχου μείωσης των εκπομπών ρύπων ως το 2030, από το υπάρχον 40% σε 50-55%, σε σχέση πάντα με τα επίπεδα εκπομπής ρύπων του 1990.
Στην αγορά διοξειδίου του άνθρακα της ΕΕ, η τρέχουσα τιμή των δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων (EUA) αντικατοπτρίζει όλο και περισσότερο το αρνητικό αίσθημα που προκαλεί στους επενδυτές η πανδημία και οι ευρύτερες επιπτώσεις της στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, αναφέρει ο Robert Jeszke, επικεφαλής του τμήματος στρατηγικής, ανάλυσης και δημοπρασιών του κέντρου CAKE, σε άρθρο του στο Euractiv.
Ο Covid-19 και η αναστολή εργασιών πολλών επιχειρήσεων έχει προκαλέσει μείωση των εκπομπών CO 2 από τις βιομηχανίες που καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας ρύπων της ΕΕ (ETS), μειώνοντας τη ζήτηση για δικαιώματα και οδηγώντας σε πτώση τιμών, που δεν έχει παρατηρηθεί από το 2014. Από 25 ευρώ/ τόνο που ήταν οι τιμές αγοράς δικαιωμάτων το Φεβρουάριο έπεσαν στα μέσα Μαρτίου στα 15-16 €, πριν επιστρέψουν στο τρέχον επίπεδο των περίπου 20 €.
Παρά την αβεβαιότητα σχετικά με τον αντίκτυπο του COVID-19 στην ευρωπαϊκή οικονομία, το Κέντρο Αναλύσεων Κλίματος και Ενέργειας (CAKE) επιχείρησε να εξετάσει τον αντίκτυπο ενός σεναρίου μείωσης κατά 50 - 55% των ρύπων ως το 2030. Σκοπός είναι να αναλυθεί ο τρόπος με τον οποίο ο υψηλότερος στόχος μείωσης θα επηρεάσει τις επιδόσεις των οικονομικών τομέων που εντάσσονται στο ETS (σύστημα εμπορίας ρύπων), καθώς και των τομέων εκείνων που δεν εντάσσονται στα ETS
Το σενάριο μείωσης των ρύπων κατά 50-55% ως το 2030 απαιτεί αναθεώρηση των στόχων που έχουν υιοθετηθεί τόσο για τους τομείς ETS όσο και για τους τομείς εκτός του ETS, καθώς και για άλλες βασικές νομοθεσίες, όπως η οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η οδηγία για την ενεργειακή απόδοση.
Γενικά, οι κλιματικοί στόχοι επηρεάζουν την προσφορά δικαιωμάτων και κατά συνέπεια, την τιμή του CO 2. Σύμφωνα με την υφιστάμενη οδηγία για τα ETS, ο συνολικός αριθμός δικαιωμάτων εκπομπής κατά την περίοδο 2013-2020 μειωνόταν γραμμικά κάθε χρόνο κατά σταθερή τιμή (περίπου 38 εκατομμύρια), που αντιστοιχεί σε Συντελεστή Γραμμικής Μείωσης (LRF) 1,74%, με βάση το πρώτο έτος αναφοράς (δηλαδή το 2013). Από το 2021, θα πρέπει να ισχύσει ετήσιος συντελεστής LRF 2,2%, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος μείωσης των ρύπων κατά 43% έως το 2030 (σε σχέση με τις εκπομπές του 2005).
Το CAKE εκτιμά ότι η επίτευξη του νέου στόχου μείωσης της ΕΕ κατά 50-55% απαιτεί επίπεδα μείωσης εκπομπών κατά 52% και κατά 57% αντίστοιχα στους κλάδους που είναι υπόχρεοι για ETS. Αυτό ισοδυναμεί με μείωση κατά 62,13 ή 71,83 εκατομμύρια δικαιώματα ετησίως , αντίστοιχα (LRF = 3,2% ή 3,7%).
Η υιοθέτηση υψηλότερου στόχου μείωσης θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των τιμών των ρύπων. Ο στόχος μείωσης της εκπομπής CO 2 κατά 50% εκτιμάται ότι αυξάνει την τιμή των δικαιωμάτων σε 34 € το 2025 και σε 52 € το 2030, ενώ ο στόχος για μείωση 55% θα οδηγήσει την τιμή τους στα 41 ευρώ/τόνο το 2025 και στα 76 ευρώ/τόνο το 2030.
Το προβλεπόμενο υψηλότερο κόστος συμμόρφωσης για τα δικαιώματα ETS, λόγω πιο φιλόδοξων κλιματικών στόχων, θα ανερχόταν το 2030 σε 10 δισεκατομμύρια ευρώ για μείωση κατά 50% και σε 18 δισεκατομμύρια ευρώ για στόχο μείωσης των ρύπων κατά 55%.
Επιπλέον, η αύξηση των τιμών των δικαιωμάτων θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στον ενεργειακό τομέα της ΕΕ, με αποτέλεσμα την ταχύτερη κατάργηση του άνθρακα από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την αντικατάστασή του κυρίως από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Στην πραγματικότητα όμως, οι τιμές των δικαιωμάτων θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό - τόσο μεσοπρόθεσμο όσο και μακροπρόθεσμα - από την κλίμακα της πανδημίας, την έκταση της ύφεσης που θα ακολουθήσει και το μέγεθος της μείωσης των εκπομπών ρύπων στις χώρες της ΕΕ.
Η ακριβής πρόβλεψη των επιπτώσεων της πανδημίας τόσο στις συνολικές εκπομπές της ΕΕ όσο και στις τιμές του διοξειδίου του άνθρακα είναι δύσκολη, αλλά η μεθοδολογία CAKE επιτρέπει αρχικές εκτιμήσεις. Ας υποθέσουμε ότι ισχύει το «αισιόδοξο» σενάριο, σύμφωνα με το οποίο η κρίση του κορωνοϊού επιφέρει μείωση εκπομπών CO 2 κατά 10% και το 2023 οι εκπομπές επανέρχονται στα προ Covid-19 επίπεδα. . Αυτό το σενάριο δεν προβλέπει σημαντικές αλλαγές στην πρόβλεψη τιμών του 2030, υπό την προϋπόθεση ότι οι μονάδες που υπόκεινται στο ETS δεν αλλάζουν δραστικά την πολιτική τους ως προς το hedging. Ο μηχανισμός του Αποθέματος Σταθερότητας της Αγοράς (Market Stability Reserve -MSR) που λειτουργεί εντός του συστήματος των ETS θα πρέπει να αντιμετωπίσει άμεσα την κατάσταση και να αφαιρέσει γρήγορα από την αγορά το πλεόνασμα των δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με την εκτίμηση αυτή, τα πλεονάσματα δικαιωμάτων που θα εμφανιστούν θα είναι της τάξης των 170 εκατομμυρίων για το 2020, των 260 εκατ. το 2021 και των 200 εκατομμυρίων το 2022. Ωστόσο, η αύξηση των πλεονασμάτων θα μπορούσε να μετριαστεί κατά περίπου 20% εάν η ΕΕ αυξήσει το στόχο μείωσης των ρύπων στο 55%.
Αυτό, το εκ πρώτης όψεως παράδοξο μπορεί να εξηγηθεί από τη λειτουργία του Μηχανισμού για το Αποθεματικό Σταθερότητας. Ο μηχανισμός θα αφαιρεί δικαιώματα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και αυτή η χρονική επέκταση θα μειώσει την ποσότητα των δικαιωμάτων που δημοπρατούνται κάθε χρόνο. Το πλεόνασμα δικαιωμάτων που θα οφείλεται στην κρίση, τελικά, θα παραμείνει στους λογαριασμούς των μονάδων που υπόκεινται σε ETS και θα μειώσει ανάλογα τη ζήτηση και τις τιμές.
Προσωρινά πάντως αναμένεται πτώση της ζήτησης για δικαιώματα, ακόμη και αν αυτά διατίθενται σε σχετικά χαμηλή τιμή, με αποτέλεσμα ορισμένες δημοπρασίες να ακυρωθούν. Αν συμβεί αυτό, μπορεί να προκληθούν αλυσιδωτές αντιδράσεις, λόγω του μεγαλύτερου όγκου δικαιωμάτων που θα πρέπει να διατεθούν στις επόμενες δημοπρασίες. Ας σημειωθεί εδώ ότι εκκρεμεί και η επανέναρξη των βρετανικών δημοπρασιών που είχαν ανασταλεί πέρυσι, λόγω Brexit.
Τα σχέδια της ΕΕ στον τομέα του κλίματος θα επηρεαστούν επίσης σε μεγάλο βαθμό από τη λειτουργία της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού, που έχει διαταραχθεί εξ αιτίας της κρίσης του κορωνοϊού. Ένα ζήτημα είναι αν, πώς και πότε θα επανέλθουν οι εισαγωγές από τις ασιατικές αγορές, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού και των εξαρτημάτων του τομέα της ενέργειας και των ΑΠΕ. Ίσως να απαιτηθούν λύσεις εντός ΕΕ και εντός της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, που θα εξασφαλίζουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής εφοδιαστικής αλυσίδας σε παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον.
Προφανώς, μια τόσο βαθιά και γρήγορη μεταστροφή δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τεράστιες επενδύσεις τόσο από τον προϋπολογισμό της ΕΕ όσο και από τα κράτη μέλη, καταλήγει το άρθρο, τονίζοντας ότι πρέπει να ξεκινήσουν οι συζητήσεις για μία ενδεχόμενη αύξηση της χρηματοδοτικής στήριξης από τα ευρωπαϊκά προγράμματα.
