To lockdown, η μεγάλη πτώση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, η συρρίκνωση της ζήτησης και όλες οι μεγάλες αλλαγές που έφερε ο κορονοϊός σε παγκόσμιο επίπεδο οδήγησαν  το πρώτο εξάμηνο του 2020 , πέραν όλων των άλλων και σε  ταχεία μείωση της επενδυτικής δραστηριότητας στην Ενέργεια, σε τέτοιο, μάλιστα βαθμό, που  δεν έχει προηγούμενο.

Οι σημερινές περικοπές στις επενδύσεις, προειδοποιεί σε σχετική έκθεση ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) μπορεί να οδηγήσουν στο μέλλον σε ανισορροπίες στην αγορά, προκαλώντας νέους κύκλους αστάθειας των τιμών της ενέργειας.

Πολλές εταιρείες μείωσαν δαπάνες. Οι εργαζόμενοι περιορίστηκαν στα σπίτια τους. Προγραμματισμένες επενδύσεις έχουν καθυστερήσει, αναβληθεί ή ανασταλεί και οι αλυσίδες εφοδιασμού έσπασαν.

Στην αρχή του έτους, με βάση τις ανακοινώσεις των εταιριών αναμενόταν αύξηση επενδύσεων της τάξης του 2% παγκοσμίως για το 2020. Ποσοστό που θα ήταν το υψηλότερο από το 2014.

Η εξάπλωση της πανδημίας του Covid-19 ανέτρεψε αυτές τις προβλέψεις. Πλέον για το 2020 αναμένεται οι ενεργειακές επενδύσεις να μειωθούν κατά το 1/5 ή 400 δις δολ. σε σύγκριση με το 2019 σημειώνοντας  αρνητικό ρεκόρ.

Οι μεγαλύτερες επιπτώσεις στις επενδυτικές δαπάνες το 2020, ειδικά σε ότι αφορά το πετρέλαιο, προέρχεται από τη μείωση των εσόδων λόγω της πτώσης της ζήτησης και των τιμών, καθώς και λόγω της αβεβαιότητας για τα επόμενα χρόνια.

Το πετρέλαιο (50%) και η ηλεκτρική ενέργεια (επιπλέον 38%) ήταν οι δύο μεγαλύτερες συνιστώσες των παγκόσμιων καταναλωτικών δαπανών σε ενέργεια το 2019.

Η ΙΕΑ εκτιμά ότι οι δαπάνες για πετρέλαιο θα μειωθούν κατά περισσότερο από 1 τρις. δολάρια το 2020, ενώ τα έσοδα του τομέα ηλεκτρικής ενέργειας θα μειωθούν κατά 180 δις. δολάρια, με τις επιπτώσεις στη ζήτηση και τις τιμές να συνοδεύονται από αύξηση των απλήρωτων λογαριασμών.

Πρέπει να σημειωθεί ότι την τελευταία τριετία (2017-2019) οι παγκόσμιες επενδύσεις στους τομείς του ηλεκτρισμού και του πετρελαίου – φυσικού αερίου  ήταν  σχετικά σταθερές κοντά στα 800 δις δολ. για κάθε ένα από τους δυο τομείς Για το 2020 προβλεπόταν ότι οι επενδύσεις στον ηλεκτρισμό θα ξεπερνούσαν σημαντικά τις επενδύσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Μεταξύ άλλων συνεπειών, αυτό θα σήμαινε μια ιστορική αλλαγή, καθώς ο ηλεκτρισμός  καθίσταται ο τομέας της ενέργειας που θα απορροφούσε τις μ υψηλότερες  καταναλωτικές  δαπάνες.

Όλες αυτές οι μειώσεις δεν γίνονται άμεσα αισθητές στην ενεργειακή βιομηχανία.

Τα κρατικά έσοδα που σχετίζονται με την ενέργεια - ειδικά στις χώρες εξαγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου - έχουν επηρεαστεί βαθιά, με σημαντικές επιπτώσεις στους προϋπολογισμούς των κρατικών επιχειρήσεων ενέργειας.

Οι αναθεωρήσεις προγραμματισμένων δαπανών ήταν ιδιαίτερα βάναυσες στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, όπου εκτιμάται ετήσια πτώση των επενδύσεων για το 2020 κατά περίπου 1/3. Αυτό έχει ήδη προκαλέσει αύξηση του δανεισμού, ενώ αυξάνεται η πιθανότητα ο περιορισμός των δαπανών να συνεχιστεί το 2021.

Ο τομέας του ηλεκτρισμού έχει εκτεθεί λιγότερο στην αστάθεια των τιμών και οι ανακοινωμένες περικοπές δαπανών από εταιρείες είναι πολύ πιο περιορισμένες. Πάντως εκτιμάται ότι η πτώση των κεφαλαιουχικών δαπανών θα είναι της τάξης του 10%.

Επιπλέον η απότομη μείωση στις πωλήσεις αυτοκινήτων και στις κατασκευαστικές και βιομηχανικές δραστηριότητες αναμένεται να σταματήσουν την πρόοδο όσον αφορά τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.

Συνολικά, η Κίνα παραμένει η μεγαλύτερη αγορά επενδύσεων και καθοριστικός παράγοντας των παγκόσμιων τάσεων.

Η εκτίμηση για μείωση κατά 12% των ενεργειακών δαπανών το 2020 αμβλύνεται από τη σχετικά γρήγορη επανεκκίνηση της βιομηχανικής δραστηριότητας μετά το lockdown του πρώτου τριμήνου.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες αναμένεται η μεγαλύτερη πτώση των επενδύσεων παγκοσμίως, άνω του 25% λόγω της μεγαλύτερης έκθεσης στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Περίπου το ήμισυ του συνόλου των ενεργειακών επενδύσεων των ΗΠΑ αφορά ορυκτά καύσιμα.

Η μείωση για την Ευρώπη εκτιμάται στο 17%, με επενδύσεις σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, αιολικά πάρκα και ενεργειακή αποδοτικότητα να διατηρούνται σε καλύτερο επίπεδο, σε σχέση με τα φωτοβολταϊκά, το  πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, για τα οποία προβλέπεται απότομη πτώση.

Τέλος οι αναπτυσσόμενες χώρες, ειδικά εκείνες με σημαντική δραστηριότητα σε υδρογονάνθρακες θα αντιμετωπίσουν τις πιο δραματικές επιπτώσεις της κρίσης, καθώς η μείωση των εσόδων θα οδηγήσει σε πολύ λιγότερες επενδύσεις.

Οι επενδύσεις στον εφοδιασμό με καύσιμα παρουσίασαν σημαντικές διακυμάνσεις την τελευταία δεκαετία, με τυπικά κυκλικά χαρακτηριστικά, κοινά για όλα τα εμπορεύματα που υφίστανται αυξανόμενες πιέσεις για μείωση των εκπομπών και μετάβαση σε καθαρότερες τεχνολογίες.

Αντίθετα, οι επενδύσεις στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας ήταν περισσότερο σταθερές, λόγω της στρατηγικής για την ενεργειακή μετάβαση και της αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας που επιφέρει η επίτευξη αυτού του στόχου. Για πέμπτο έτος στη σειρά οι επενδύσεις στον ηλεκτρισμό αναμενόταν να ξεπεράσουν τις επενδύσεις στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.

Οι περικοπές στις επενδύσεις του 2020 αφορούν όλες τις μορφές ενέργειας, αλλά οι πιο δραματικές περικοπές αφορούν τον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν το 50%, Για παράδειγμα οι προοπτικές του σχιστολιθικού αερίου και πετρελαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι εξαιρετικά δυσοίωνες, αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη για να διαγραφεί η παραγωγή υδρογονανθρκάκων από σχιστολιθικά πετρώματα.

Εξάλλου οι επενδύσεις των τελευταίων ετών στη διύλιση, τα πετροχημικά και το (LNG) έχει αυξήσει την παραγωγική τους ικανότητα, γεγονός που εντείνει τις πιέσεις στα περιθώρια κέρδους και οδηγεί σε αναθεωρήσεις επενδυτικών σχεδίων και χρονοδιαγραμμάτων.

Στον τομέα του ηλεκτρισμού, η ικανότητα πολλών εταιρειών να επενδύουν σε νέα ισχύ έχει επίσης αποδυναμωθεί από αυτήν την κρίση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις κρατικές επιχειρήσεις στις αναδυόμενες οικονομίες, πολλές από τις οποίες που είχαν ήδη υποστεί οικονομική πίεση, πλέον αντιμετωπίζουν κινδύνους σε ότι αφορά τα έσοδα από τη μείωση της ζήτησης και των τιμών.

ΑΠΕ

Συνολικά, αναμένεται ότι οι επενδύσεις στις ΑΠΕ θα μειωθούν κατά περίπου 10% το 2020.

Οι προσθήκες νέας ισχύος αναμένεται να είναι χαμηλότερες από το 2019, με την ολοκλήρωση των έργων να επαναπρογραμματίζεται για το 2021.

Εξάλλου οι τελικές επενδυτικές αποφάσεις για νέα έργα αιολικής και ηλιακής ενέργειας επιβραδύνθηκαν το πρώτο τρίμηνο του 2020 και έπεσαν στα επίπεδα του 2017, ενώ οι επενδύσεις σε ηλιακή ενέργεια δέχονται σοβαρό πλήγμα από τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας που επέφεραν τα lockdown.

Επίσης η κρίση προκαλεί μείωση κατά 9% στις εκτιμώμενες παγκόσμιες δαπάνες για δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες είχαν ήδη μειωθεί κατά 7% το 2019.

Ανησυχητικά σημάδια υπάρχουν για το σύνολο του ενεργειακού τομέα. Τα τελευταία χρόνια το μερίδιο των ενεργειακών επενδύσεων στο ΑΕΠ μειώθηκε και αναμένεται να μειωθεί κάτω από το 2% το 2020 - από περίπου 3% το 2014.

Η επενδυτική δραστηριότητα μειώθηκε συνολικά  ως ποσοστό του ΑΕΠ αυτή την περίοδο, αλλά οι μειώσεις στην ενέργεια ήταν ιδιαίτερα απότομες. Εν μέρει, αυτό αντικατοπτρίζει μια υποχώρηση από τα χρόνια συνεχούς αύξησης των δαπανών στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο στις αρχές της περασμένης δεκαετίας. Η τάση μείωσης των επενδύσεων είναι ορατή και στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, αντικατοπτρίζοντας την έλλειψη προόδου στις  τεχνολογίες καθαρής ενέργειας με το ρυθμό που απαιτείται για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Η πανδημία του Covid-19 επέφερε σημαντική μείωση της ζήτησης, με υψηλή αβεβαιότητα για το πόσο θα διαρκέσει. Με δεδομένη την πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα σε πολλές αγορές, η μείωση των νέων επενδύσεων μοιάζει να είναι φυσικό επακόλουθο. Η πτώση των επενδύσεων ενδέχεται να μην είναι ανάλογη του σοκ της ζήτησης και ο αντίκτυπος των σημερινών περικοπών μπορεί  να γίνει αισθητός μετά από λίγα χρόνια.