Mε διαφορετικές προσεγγίσεις αλλά κοινό τον στόχο για τη μείωση του κόστους ενέργειας προσέρχονται σήμερα οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ στο έκτακτο συμβούλιο που έχει συγκαλέσει η τσεχική προεδρία, στο οποίο θα συζητηθούν τα μέτρα που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ηδη το αρχικό σχέδιο της Κομισιόν συγκεντρώνει αντιρρήσεις από αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων και της ελληνικής πλευράς, τόσο για την υποχρεωτική μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρισμού όσο και για την επιβολή ενιαίας ανώτατης τιμής ηλεκτρισμού χωρίς να προβλέπει διάκριση ανά τεχνολογία παραγωγής, όπως ο ελληνικός μηχανισμός που ήδη εφαρμόζεται. Πληροφορίες θέλουν την Αθήνα να τάσσεται και κατά της επιβολής πλαφόν μόνον στην τιμή του ρωσικού αερίου, θεωρώντας ότι ένα τέτοιο μέτρο αν τεθεί σε ισχύ θα πρέπει να αφορά το αέριο από όλες τις πηγές προμήθειας.
Η Επιτροπή, όπως προκύπτει από το κείμενο που διανεμήθηκε στα κράτη-μέλη επιδιώκει τη θέσπιση ενός ελάχιστου ενδεικτικού στόχου μείωσης καθαρής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας 10% για τα κράτη- μέλη με δεσμευτικό στόχο ελάχιστης μείωσης τουλάχιστον 5% στη καθαρή κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στις ώρες αιχμής στη χονδρική αγορά. Ο δεσμευτικός στόχος προτείνεται να ισχύει για ένα επίπεδο κατανάλωσης μεταξύ 10% και 15% όλων των ωρών του μήνα με περίοδο εφαρμογής του μέτρου από 1η Νοεμβρίου 2022 ως και 31η Μαρτίου 2023, ενώ η βάση αναφοράς, με την οποία θα συγκρίνεται η υποχρεωτική μείωση, θα ξεκινά από την αντίστοιχη περίοδο 2017-2018.
Ας σημειωθεί ότι ο στόχος μείωσης της καθαρής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας ορίζεται σε επίπεδο χώρας και όχι σε κατηγορίες καταναλωτών, ενώ στην αιτιολογική έκθεση υπογραμμίζεται ο αντίκτυπος της κρίσης στη λειτουργία της αγοράς, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά, χωρίς ειδικές αναφορές στις βιομηχανίες και κυρίως τις ενεργοβόρες.
Η πρόταση της Κομισιόν αφήνει στα κράτη μέλη την ελευθερία να εγκρίνουν τα μέτρα για την ενεργοποίηση της μείωσης της ζήτησης, αλλά προσδιορίζει συγκεκριμένα κριτήρια που πρέπει να τηρηθούν. ‘Οπως αναφέρει το κείμενο, τα κριτήρια αυτά, μεταξύ άλλων, θα πρέπει να βασίζονται στην αγορά, να παρέχουν αντιστάθμιση για τη μείωση, να μην στρεβλώνουν αδικαιολόγητα τον ανταγωνισμό και να μην περιορίζονται σε συγκεκριμένους ή επιλεγμένους πελάτες.
Πρόκειται δηλαδή για μία διαφορετική προσέγγιση της Κομισιόν σε σχέση με το αντίστοιχο σχέδιο για τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου, καθώς δεν προβλέπεται καμία ιεράρχηση ή ιδιαίτερη προστασία για ορισμένες κατηγορίες καταναλωτών, ούτε υποχρέωση μείωσης για στοχευμένους καταναλωτές.
Το πλαφόν
Για τις φθηνότερες τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρισμού, τις λεγόμενες υπο-οριακές, δηλαδή αυτές που δεν καθορίζουν την Οριακή Τιμή στη χονδρική αγορά (εν προκειμένω μονάδες καύσης φυσικού αερίου η Κομισιόν προτείνει τη θέσπιση ανώτατου ορίου τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας στα 200 EUR/MWh. Το πλαφόν αφορά τους παραγωγούς ηλεκτρισμού από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και βιομάζα, πυρηνικά, βιοαέριο, αέριο μονάδας επεξεργασίας λυμάτων, λιγνίτη, αργό σχιστολιθικό πετρέλαιο κλπ. Από το πλαφόν εξαιρούνται τα έργα επίδειξης, οι παραγωγοί ηλεκτρισμού των οποίων τα έσοδα είχαν ήδη περιοριστεί πριν από την 1η Σεπτεμβρίου 2022, καθώς και οι μικρές εγκαταστάσεις παραγωγής, ισχύος ως 20 kW.
Τα κράτη μέλη θα είναι υποχρεωμένα να τα χρησιμοποιούν τα έσοδα που θα προκύψουν από την επιβολή του πλαφόν για τη χρηματοδότηση προσωρινών μέτρων στήριξης των «τελικών πελατών» που έχουν ανάγκη (όπως αυτοί ορίζονται στην οδηγία 2019/944 της ΕΕ δηλαδή σε όλους όσους αγοράζουν ηλεκτρισμό).
Το κείμενο σε ένα σημείο αναφέρει ότι «τα έσοδα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για την άμεση υποστήριξη συγκεκριμένων καταναλωτών εκτός των νοικοκυριών», ενώ σε άλλο σημείο αναφέρει ότι “κατ' αρχήν θα χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη τελικών πελατών που έχουν ανάγκη”. Στο πλαίσιο αυτό θεωρείται ότι αφήνει ανοικτές και άλλες ερμηνείας, καθότι Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι τα έσοδα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση μέτρων έμμεσης στήριξης ή για την αύξηση των εγχώριων προϋπολογισμών. Επιπλέον, δεν αποκλείει την ελευθερία των κρατών μελών να τα διαθέτουν και για άλλους σκοπούς, όπως η υποστήριξη σε επενδύσεις ΑΠΕ, υδρογόνου κλπ
Σε ότι αφορά στη λιανική αγορά, η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δίνει επίσης τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να προχωρούν σε παρεμβάσεις στον καθορισμό των τιμών σε περιόδους κρίσης για την ηλεκτρική ενέργεια που διατίθεται σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις (για το 80% της κατανάλωσής τους). Επίσης προβλέπει ότι αν η ρυθμιζόμενη τιμή είναι χαμηλότερη του κόστους παραγωγής, τότε οι παραγωγοί θα αποζημιώνονται.
Τα έκτακτα μέτρα θα έχουν ισχύ για ένα χρόνο, ενώ τα κράτη μέλη θα πρέπει στις 15 Ιανουαρίου 2023 να ενημερώσουν την Κομισιόν σχετικά με τις συγκεκριμένες παρεμβάσεις μείωσης της ζήτησης και τα εισπραχθέντα έσοδα.
