Ως “καταφύγιο συστηματικών κακοπληρωτών” χαρακτηρίζει την “καθολική υπηρεσία” όπως λειτουργεί σήμερα,  ο ΕΣΑΗ, ο Σύνδεσμος των Ανεξάρτητων Εταιριών Ηλεκτρικής Ενέργειας και προτείνει μία σειρά αλλαγών, εκφράζοντας ταυτόχρονα την  κάθετη αντίθεσή του στη διάταξη του νομοσχεδίου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για εκ περιτροπής εναλλαγή τριών προμηθευτών στον ρόλο του Προμηθευτή Καθολικής Υπηρεσίας.

Πρόκειται για την επίσημη  θέση που διατύπωσε ο ΕΣΑΗ, στο πλαίσιο της δημόσια διαβούλευσης για το νομοσχέδιο με τις παρεμβάσεις στη ΔΕΗ, τη ΔΕΠΑ κλπ, το οποίο αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή στα τέλη του μήνα.

Οπως αναφέρει ο Σύνδεσμος στόχος  των αλλαγών που προτείνει είναι να καταστήσουν την Καθολική Υπηρεσία ελκυστική για όλους του παρόχους, όπως συμβαίνει στην Ευρώπη και έτσι να σταματήσει να λειτουργεί ως καταφύγιο συστηματικών κακοπληρωτών.

Η υπηρεσία αυτή αφορά στην παροχή ηλεκτροδότησης σε καταναλωτές, οι οποίοι έχουν αποκοπεί από τον πάροχό τους- κατά κανόνα επειδή δεν πληρώνουν τους λογαριασμούς ρεύματος- δεν βρίσκουν νέο προμηθευτή και μέσω του ΔΕΔΔΗΕ περιέρχονται στο καθεστώς τελευταίου καταφυγίου, απ’ όπου ηλεκτροδοτούνται με αυξημένη χρέωση (…την οποία επίσης κατά κανόνα δεν πληρώνουν). Μέχρι σήμερα την υπηρεσία αυτή την προσφέρει αποκλειστικά και μόνον η ΔΕΗ .

Κατ΄αρχήν ο Σύνδεσμος επισημαίνει στο κείμενο που κατέθεσε στη διαβούλευση ότι στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά στην πελατειακή βάση μεταξύ της ΔΕΗ και των εναλλακτικών προμηθευτών. Συγκεκριμένα η ΔΕΗ εκπροσωπεί περίπου 6,5-7 εκ. πελάτες, ενώ οι μεγαλύτεροι εναλλακτικοί προμηθευτές εκπροσωπούν 150-200 χιλιάδες πελάτες ο καθένας. Έτσι, στην περίπτωση που η επίμαχη διάταξη εφαρμοστεί ως έχει, οι δύο μεγαλύτεροι εναλλακτικοί προμηθευτές θα πρέπει να διαχειριστούν εν μια νυκτί πελατολόγιο αυξημένο κατά 100% σε σχέση με το σημερινό τους χαρτοφυλάκιο, πράγμα ανέφικτο, ανεξαρτήτως των οδυνηρών οικονομικών επιπτώσεων.

Παράλληλα ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί σήμερα η Καθολική Υπηρεσία, εμφανίζει ένα πάρα πολύ υψηλό ποσοστό επισφαλειών, μεταξύ των περίπου 150.000 πελατών που εκπροσωπούνται από αυτήν και αυτό συμβαίνει λόγω της λανθασμένη αντίληψη και χρήση της από την ΔΕΗ, αλλά και από αδράνεια ή αδυναμία του ΔΕΔΔΗΕ.

“Αυτά τα δύο δεδομένα συνεπάγονται την μετά βεβαιότητας οικονομική καταστροφή οιουδήποτε εναλλακτικού προμηθευτή που θα ορίζονταν ως Προμηθευτής Καθολικής Υπηρεσίας.” αναφέρει ο Σύνδεσμος στο κείμενο τον παρατηρήσεων που έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα του.

Ο ΕΣΑΗ επισημαίνει  ότι βασική υποχρέωση του νομοθέτη πρέπει να είναι η διασφάλιση ότι ο Προμηθευτής Καθολικής Υπηρεσίας δεν θα ζημιωθεί.  Με βάση την αρχή της αναλογικότητας, ζυγίζεται το δικαίωμα του καταναλωτή που έχει αδρανήσει ή αδυνατεί να βρει Προμηθευτή με το δικαίωμα ελεύθερου ανταγωνισμού του ΠΚΥ και ο νομοθέτης θα πρέπει να διασφαλίσει ότι επιβάλλει την υποχρέωση άσκησης της καθολικής υπηρεσίας στον Προμηθευτή αναλογικά με τις δυνάμεις του Προμηθευτή, ήτοι χωρίς να έχει ουσιαστικές αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις σε αυτόν και μόνο εφόσον κρίνεται απαραίτητο, να φτιάξει ένα σύστημα αναλογικού επιμερισμού των προμηθευτών.

Εν προκειμένω, η αναλογικότητα θα εξυπηρετείτο ενδεχομένως, εάν συμμετείχαν όλοι οι Προμηθευτές αναλογικά με τον αριθμό παροχών τους και όχι κάποιοι εξ αυτών δυσανάλογα και υπέρογκα.

Επιπλέον η προτεινόμενη διάταξη σε καμία περίπτωση δεν εξασφαλίζει τους βέλτιστους οικονομικούς όρους παροχής της εν λόγω υπηρεσίας κοινής ωφέλειας, όπως σαφώς απαιτεί το άρθρο 55 του ν. 4001/2011 το οποίο και δεν τροποποιεί το παρόν σχέδιο νόμου.

Συγκεκριμένα, το Άρθρο 55 του ν. 4001/2011 θέτει τις βασικές προϋποθέσεις και όρους για την παροχή των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ). Ως μια ΥΚΩ ονοματίζει ο συγκεκριμένος νόμος και την Καθολική Υπηρεσία.

Η Παρ. 3 του Άρθρου 55 του νόμου σαφώς καθορίζει ότι οι ΥΚΩ παρέχονται είτε από όλες τις εταιρείες που ασκούν την σχετική δραστηριότητα (δηλ. την Προμήθεια ηλεκτρισμού), είτε από εταιρείες που επιλέγονται κατόπιν πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος.

Εάν αυτή η διαδικασία καταστεί άγονη τότε μια ΥΚΩ -άρα και η Καθολική Υπηρεσία- παρέχεται από εκείνη την μία επιχείρηση που μπορεί να παρέχει τη συγκεκριμένη ΥΚΩ κατά τον βέλτιστο οικονομικά τρόπο. Επομένως το Άρθρο 13 του σχεδίου νόμου -το οποίο επιφέρει αλλαγές μόνο στο Άρθρο 58 του ν. 4001/2011 κι όχι στο Άρθρο 55- βρίσκεται σε ευθεία αντίθεση με το Άρθρο 55 του νόμου όταν προβλέπει ότι εάν δεν εκδηλωθεί σχετικό ενδιαφέρον τότε την Καθολική Υπηρεσία θα την παρέχουν, έστω και με εναλλαγή, τρεις (3) Προμηθευτές οι οποίοι θα επιλέγονται μάλιστα με κριτήριο το συνολικό μερίδιο τους στη λιανική αγορά κι όχι κατατάσσοντας τους σε φθίνουσα σειρά σύμφωνα με την οικονομικότητα τους στην παροχή της Καθολικής Υπηρεσίας, όπως θα ανάμενε κάποιος εφαρμόζοντας κατά αναλογία ό,τι ορίζει το Άρθρο 55 του ν. 4001/2011.

Επιπρόσθετα, η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2009/72 στην Παρ. 3 του Άρθρου 3 αναφέρει σαφώς ότι μέσω της Καθολικής Υπηρεσίας πρέπει να δίνεται η δυνατότητα σε όλους τους οικιακούς καταναλωτές και τις μικρές επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση στο αγαθό του ηλεκτρισμού σε εύλογες, διαφανείς και εύκολα συγκρίσιμες τιμές.

Επιπλέον στην ίδια Παράγραφο η Οδηγία αναφέρει ότι ο τρόπος με τον οποίο παρέχεται η Καθολική Υπηρεσία δεν θα πρέπει να εμποδίζει το άνοιγμα της αγοράς.

Συνεπώς, καταλήγει ο ΕΣΑΗ, η προτεινόμενη διάταξη του υπό διαβούλευση σχεδίου νόμου αντίκειται σαφώς στην Ευρωπαϊκή Οδηγία καθώς οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στον εξοβελισμό από την αγορά συγκεκριμένων Εναλλακτικών Προμηθευτών άρα και στο κλείσιμο της αγοράς.

Προτεινόμενες Αλλαγές

Προκειμένου να αλλάξει η σημερινή κατάσταση όσον αφορά την Καθολική Υπηρεσία και να επιτελέσει αυτή τον πραγματικό της ρόλο στην αγορά, όπως ορίζεται από το Ευρωπαϊκό πλαίσιο, ο ΕΣΑΗ προτείνει τα εξής:

• Στην Καθολική Υπηρεσία δεν θα επιτρέπεται να μεταπίπτουν αυτόματα οι πελάτες για τους οποίους έχει υποβληθεί στον Διαχειριστή Δικτύου εντολή απενεργοποίησης της παροχής εξαιτίας ληξιπρόθεσμων οφειλών ή μη τήρησης από πλευράς του Πελάτη των όρων του διακανονισμού των ληξιπρόθεσμων οφειλών.

• Ο ΠΚΥ θα πρέπει να διατηρεί το αυτονόητο δικαίωμα άρνησης εκπροσώπησης Πελατών με ληξιπρόθεσμες οφειλές, όπως ακριβώς και οι υπόλοιποι Προμηθευτές.

• Σε περίπτωση που η Πολιτεία επιλέξει την αυτόματη μετάπτωση Ευάλωτων Πελατών στην Καθολική Υπηρεσία, θα πρέπει παράλληλα να μεριμνήσει και για την κάλυψη ενδεχόμενων οφειλών προς τον ΠΚΥ.

• Πρέπει να υπάρξει ρητή θεσμοθέτηση, στον Κώδικα Διαχείρισης ΕΔΔΗΕ, του χρονικού διαστήματος των δέκα (10) ημερών μεταξύ της τελικής ειδοποίησης και της αποκοπής της παροχής.

• Ο Κώδικας Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας σε Πελάτες πρέπει να τροποποιηθεί και το χρονικό διάστημα μεταξύ πρώτης (1ης) ειδοποίησης και αποκοπής για τους Πελάτες που είναι στην Καθολική Υπηρεσία να οριστεί στις είκοσι (20) ημέρες. Πλέον ειδικά, απαιτείται προς τούτο αναδιατύπωση του Άρθρου 44 του Κώδικα Προμήθειας.

• Σε περίπτωση που δεν εκδηλωθεί ενδιαφέρον από την αγορά στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος της ΡΑΕ σχετικά με την παροχή της Καθολικής Υπηρεσίας και αποφασιστεί να μην παρέχεται από τον Προμηθευτή με το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς ανά κατηγορία Πελατών, τότε ο ΕΣΑΗ προτείνει ως τελευταίο και μεταβατικό μέτρο τον επιμερισμό των Πελατών της Καθολικής Υπηρεσίας σε όλους τους Προμηθευτές κατά αναλογία των μετρητών που εκπροσωπεί έκαστος.